Þjóðviljinn - 13.02.1990, Blaðsíða 3

FRETTIR
Niðurskurður
Andstaða ráðherra
og þingmanna
Steingrímur J. Sigfússon óánægður. Framlagi
í byggingarsjóð ríkisins nánast eytt
Tillögur fjármálaráðherra um
niðurskurð vegna kjarasamn-
inga hafa mætt verulegri and-
stöðu bæði meðal ráðherra og
óbreyttra þingmanna. Rætt er
um að skera niður um rúmlega
einn miljarð króna, aðallega í
fjórum ráðuneytum. M.a. er gert
ráð fyrir að fjárveitingar til vega-
mála og til byggingasjóðs ríksins
verði skertar verulega.
Ráðuneytin sem þurfa að taka
á sig mestan hluta niðurskurðar-
ins eru samgönguráðuneytið, fé-
lagsmálaráðuneytið, mennta-
málaráðuneytið og heilbrigðis-
og tryggingaráðuneytið.
Mikil áhersla er lögð á að til-
lögur fjármálaráðherra berist
ekki til fjölmiðla. Ríkisstjórnin
hefur fjallað um tillögurnar, en
þær hafa ekki'verið lagðar fyrir
þingflokka og fjárveitinganefnd.
Steingrímur J. Sigfússon, sam-
gönguráðherra, segist vera reiðu-
búinn að taka á sig sinn skerf
niðurskurðarins, en líst ekki á að
gengið verði sérstaklega í skrokk
á fjárveitingum til vegafram-
kvæmda. Þær hafi þegar verið
skertar miðað við vegaáætlun.
Félagsmálaráðherra þarf sam-
kvæmt tillögunum m.a. að taka á
sig skerðingu á framlagi ríkisins
til byggingarsjóðs ríkisins. Fram-
lagið í ár nemur 150 miljónum
króna, en rætt hefur verið um að
skerða það niður í 50 miljónir.
„Það er auðvitað engin staða til
þess að skerða framlagið til sjóðs-
ins, en nauðsyn brýtur lög,“ sagði
Jóhanna við Þjóðviljann í gær.
Hún neitaði því hins vegar að
lagt hefði verið til að skerða
framlög til málefna fatlaðra, en
því var haldið fram í DV um helg-
ina. Þá hefur Þjóðviljinn öruggar
heimildir fyrir því að ekki eigi að
hrófla við fjárveitingum til
endurbóta á Þjóðleikhúsinu.
Víst er að tillögunum verður j
misjafnlega tekið í þingflokkum.
Skúli Alexandersson, Alþýðu-
bandalagi, hefur lýst yfir að hann
telji fráleitt að skerða framlög til
vegamála. Með því væru samn-
ingarnir sérstaklega látnir bitna á
landsbyggðarfólki.
„Ég vil ekki trúa því að það
komi neinar niðurskurðartil-
lögur. Ég tel það ekki hlutverk
ríkisstjórnarinnar að skerða
samneysluna umfram það sem
orðið er,“ sagði Hjörleifur Gutt-
ormsson þegar Þjóðviljinn leitaði
álits hans í gær.
-gg
Alumax
Svar í næstu viku
Jóhannes Nordal: Frekar bjartsýnir á að
bandarískafyrirtœkið taki þátt í byggingu nýs
álvers
Bandaríska álfyrirtækið Alum-
ax mun svara því fyrir lok
næstu viku hvort það hyggst
ganga I Atlantalhópinn svonefnda
og taka og þátt í byggingu nýs
álvers hér á landi með sænska
fyrirtækinu Granges og því hol-
lenska Hoogovens.
Þetta eru meginniðurstöður
fundahalda í Amsterdam fyrir
helgina milli fulltrúa fyrirtækj-
anna þriggja og íslensku álvið-
ræðunefndarinnar.
Jóhannes Nordal, seðlabanka-
stjóri og formaður íslensku ál-
viðræðunefndarinnar, sagði að
megintilgangur fundarins hefði
verið að kynna fulltrúum Alumax
allar hliðar málsins og hver staða
þessi væri nú. Þótt Bandaríkja-
mennirnir hafi ekki gefið nein
endanleg svör á fundinum, sagði
Jóhannes að íslenska viðræðu-
nefndin væri frekar bjartsýn á að
svar Alumax verði jákvætt.
„Þetta gekk mjög vel og það
urðu jákvæðar og gagnlegar við-
ræður um þetta allt. En það er
ýmislegt sem á eftir að semja um
og margt sem þeir þurfa að skoða
áður en þeir gefa okkur svar,“
sagði Jóhannes Nordal.
-gb
Erlerid aðstoð
25 miljónir
til Varsjár
Olafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra hefur sent
pólska starfsbróður sínum, Lesz-
ec Balcerowicz, bréf þar sem til-
kynnt er um þá ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar að leita samþykkis
Alþingis fyrir 25 mi|jóna króna
framlagi í varasjóð vegna Pól-
lands.
Verkefni varasjóðsins, sem
stofnaður var að tillögu pólsku
stjórnarinnar, er að stuðla að
stöðugleika í gjaldeyrisvið-
skiptum með gjaldmiðli Pól-
lands. Pólsk stjórnvöld gerðu
gjaldmiðil landsins að fullu
skiptanlegan í aðra gjaldmiðla
við vöru- og þjónustuviðskipti frá
og með síðustu áramótum. Sú
ákvörðun er liður í víðtækum
efnahagsumbótum pólsku stjórn-
arinnar.
Gert er ráð fyrir að flest iðnríki
vesturlanda taki þátt í sjóðnum
og stefnt er að því að hann geti
orðið allt að einn miljarður doll-
ara. Framlag íslands var ákveðið
á grundvelli hlutfallsstærðar fs-
lands meðal aðildarlanda
Efnahags- og framfarastofnunar-
innar í París.
-gb
Nú er það
friðarmannvirki
Innan ríkisstjórnarinnar hafa
menn ólíkar skoðanir á bygg-
ingu varaflugvallar á vegum
NATO hér á landi. Jón Baldvin
Hannibalsson viðraði þá skoðun
á Alþingi á dögunum að slíkur
flugvöllur geti gegnt friðarhlut-
verki en samgönguráðherra
Steingrímur J. Sigfússon sér ekki
hvernig hernaðarmannvirki get-
ur þjónað slíku hlutverki. Þjóð-
viljinn spurði ráðherrana út í
þessi mál.
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra telur að vara-
flugvöllur sem byggður yrði hér á
landi á vegum NATO gæti gegnt
hlutverki í eftirliti með afvopnun-
arsamningum. Jón segir að á
þessu ári fari fram heildar endur-
skoðun á langtímaframkvæmda-
áætlun mannvirkjasjóðs NATO
og á sama tíma sé víðtæk endur-
skoðun í gangi í kjölfar afvopn-
unarsamninga á varnaviðbúnaði
á þessum áratug og breytingum á
fyrri áformum.
Breytt áform
NATO
Utanríkisráðherra sagði í sam-
tali við Þjóðviljann að niðurstöð-
ur þessarar endurskoðunar lægju
ekki fyrir. Endurskoðunin gæti
samt haft áhrif á fyrri áform um
varaflugvöll hér landi fyrir
NATO. „í fyrsta lagi er spurning
hvort áformin eru óbreytt og í
annan stað kynnum þau að hafa
áhrif á forsendur mannvirkisins,“
sagði Jón Baldvin. Þá kynnu
spurningar að vakna um hvort
völlurinn gæti gegnt sérstöku
hlutverki vegna brýnna þarfa á
eftirliti með framkvæmd afvopn-
unar.
Þetta sagði Jón Baldvin að vísu
vera langtíma mál af þeirri á-
stæðu að stefna hefði ekki verið
mótuð innan NATO um hvort
eða hvenær teknir verði upp
samningar um vígbúnaðareftirlit
og afvopnun á höfunum. Þetta
þýddi að hann biði eftir því að fá
betri vitneskju um áform NATO
áður en ákvörðun er tekin. „Að
sjálfsögðu leggjum við líka á
þetta sjálfstætt mat og það er
mjög margt sem bendir til þess að
varaflugvöllur á íslandi fyrir ís-
lenska flugumsjónarsvæðið, gæti
haft mjög þýðingarmiklu hlut-
verki að gegna til að styrkja stöðu
íslands sem eftirlitsstöð var með
framkvæmd afvopnunarsamn-
inga á hafinu," sagði Jón Bald-
vin.
Þetta hlutverk sagði Jón Bald-
vin varaflugvöllinn geta haft
vegna þess að eftirlit færi mikið
fram með flugi. Hann sagði að
áhersla á að NATO greiddi
kostnað af byggingu varaflugvall-
ar sem þjónaði almennu milli-
iandaflugi bæri ekki vott um ar-
onsku. „Hvers vegna skyldi það
vera aronska, hvaða rök eru fyrir
því?“ sagði Jón Baidvin. Hluti
þeirra spurninga sem menn
spyrðu sig þessi misserri væri
hvaða breytingar menn gætu eygt
framundan á eðli og starfsháttum
varnarbandalaga.
Ráðherann sagðist ekki geta
svarað því hvenær hann heimilaði
að forkönnun á byggingu varaflu-
gvallar færi fram. Þegar fyrir lægi
með óyggjandi hætti að áform um
byggingu varaflugvallar væru enn
staðfest í framtíðaráætlunum yrði
ákvörðun tekin. Þetta mál hefði
ekki verið rætt í ríkisstjórn að
undanförnu. Það væri á hans á-
kvörðunarvaldi og ríkisstjórnin
væri ekki fjölskipað stjórnvald.
Hann hefði hins vegar sagt að
hann muni að sjálfsögðu ræða
það og kynna fyrir samstarfsaðil-
um áður en til ákvörðunar kæmi.
Ekki væri um meiriháttar hern-
aðarframkvæmdir að ræða og
bygging flugvallarins myndi ekki
hefjast fyrr en 3-4 árum eftir að
kjörtímabili stjórnarinnar lyki og
því ekki um brot á stjórnarsátt-
mála að ræða þó hann leyfði for-
könnunina.
í BRENNIDEPLI
Pegar afvopnun og brott-
kvaðning herja er áflug-
stigi allt í kring um okk-
ur, segir Steingrímur J.
Sigfússon það regin tíma-
skekkju að nauðga öðru
hernaðarmannvirki upp
á þjóðina
Steingrímur J. Sigfússon sam-
gönguráðherra hefur verið einn
helsti andstæðingur utanríkisráð-
herra í þessu máli og hefur marg
lýst yfir þeirri skoðun sinni að
forkönnun yrði brot á stjórnar-
sáttmála. Ráðherrann hefur
einnig kynnt áætlun um byggingu
varaflugvalla fyrir millilandaflug
og telur að öll áform um slíkar
framkvæmdir heyri undir sig sem
samgönguráðherra.
NATO-flugvöllurer
hernaðarmannvirki
í samtali við Þjóðviljann sagð-
ist Steingrímur eiga erfítt með að
átta sig á hvert væri verið að fara
þegar talað væri um að flugvöllur
byggður af NATO gæti gegnt
eftirlitshlutverki varðandi af-
vopnun. í fljótu bragði kæmi
hann ekki auga á að það auðveld-
aði íslendingum að bjóða fram
landið sem eftirlits- og friðar-
gæslustöð, að byrja á því að auka
vígbúnað í landinu. Það væri ekk-
ert um það að deila að ef Banda-
ríkjaher eða NATO byggði hér
herflugvöll væri um aukningu á
vígbúnaði að ræða en ekki öfíigt.
„Ég átta mig eiginlega ekki á
því hvernig er hægt að halda hinu
gagnstæða fram, að það sé ein-
hver sérstök friðaraðgerð af okk-
ar hálfu og styrki stöðu okkar í að
bjóða landið fram sem alþjóðlega
friðargæslu- eða eftirlitsstöð, að
flugvöllur sem þessi verði byggð-
ur,“ sagði Steingrímur. Hann
hefði talið að aðgerðir sem
gengju í þveröfuga átt, það er
brottför Bandaríkjahers og yfir-
lýsing um hlutleysi landsins
ásamt því að bjóða síðan þá að-
stöðu sem hér er, til að mynda
Sameinuðu Þjóðunum, væru trú-
verðugar aðgerðir. í ljósi batn-
andi sambúðar þjóða teldi hann
slíkar aðgerðir á réttum tíma nú.
Samgönguráðherra sagði það
ekki breyta neinu í andstöðu hans
við aukinn vígbúnað að einhverj-
ir kunni að hafa þá skoðun að
mannvirki sem þetta kynni ein-
hverntíma síðar að vera notað í
því skyni að halda uppi eftirliti
með afvopnun. „Ég vek athygli á
því að hér er verið að tala um
mannvirki sem mér skilst að verði
ekki byrjað á fyrr en eftir hálfan
áratug og það á vonandi margt
eftir að gerast áður en þar að
kemur,“ sagði Steingrímur.
Á þessum hálfa áratug sagði
Steingrímur íslendinga hafa fleiri
en einn og fleiri en tvo íslenska
flugvelli sem þjónað gætu sem
varaflugvellir fyrir allar venju-
Iegar gerðir flugvéla og sem
neyðarflugvellir fyrir allar gerðir
flugvéla. Ef sú stefnumörkun
sem sett hefði verið varðandi Eg-
ilsstaðaflugvöll næði fram að "
ganga, að á árunum 1992-1994
verði lagður þar fullkominn al-
þjóðlegur flugvöllur með
brautarlengd allt að 2,700 metr-
um, samtímis úrbótum á Akur-
eyrarflugvelli og slitlagi á Sauðar-
króki og Húsavík á 1,800-2,000
metra brautum, væri gjörsamlega
vonlaust fyrir nokkurn mann að
halda því fram að einn slíkur flu-
gvöllur í viðbót breytti nokkru
um flugöryggi.
Milljarða
mannvirki
Þá má ekki gleyma því að sögn
Steingríms, hvers konar
mannvirki er verið að tala um að
NATO byggi hér. Þær takmörk-
uðu upplýsingar sem komið
hefðu fram um þetta mannvirki
hneigðust allar í þá átt að fyrst og
fremst væri um hernaðarmann-
virki að ræða. „Hér er verið að
tala um margra milljarða ef ekki
tugmilljarða framkvæmd, sem er
auðvitað miklu meira en ein
flugbraut. Hér er verið að tala um
niðurgrafin eldsneytisbirgðarými
og ýmis konar viðbúnað sem á
ekkert skylt við þarfir venjulegs
flugs,“ sagði Steingrímur.
Þegar afvonun og brottkvaðn-
ing herja er á flugstigi allt í kring
um okkur, sagði Steingrímur það
regin tímaskekkju að nauðga
öðru hernaðarmannvirki upp á
þjóðina. Ríkisstjórnin undir for-
ystu utanríkisráðherra, sem bæri
að þakka, hefði tekið upp þá
stefnu á alþjóðavettvangi að við-
ræður og aðgerðir varðandi af-
vopnun á höfunum verði að hefj-
ast. Það væri því í mótsögn við
þessa kröfu okkar og viðleitni að
leifa samtímis aukin hemaðar-
umsvif í landinu. Allur vígbúnað-
aur hér á landi væri í raun hluti af
vígbúnaðarkerfí hafanna og yrði
ekki aðskilinn frá því. Það kæmi
því úr hörðustu átt ef þjóð sem
reist hefði kröfur um afVopnun á
höfunum færi að heimila fram-
kvæmd sem þessa.
-hmp
Þriðjudagur 13. febrúar 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3