Þjóðviljinn - 21.02.1990, Blaðsíða 9

Æðardúnn
Önnum vart eftirspum
Alitlegur markaður opnast í Japan
Bamasala bamavemdar
Síðustu tvö árin hefur sala á
æðardúni gengið mjög vel og
verðið farið hækkandi, að sögn
Arna Snæbjörnssonar ráðunaut-
ar, en hann flutti erindi um stöðu
hlunnindabúskapar og fram-
tíðarmöguleika á Ráðunauta-
fundinum 1990. Staðgreiðsluverð
til bænda er nú 34-35 þús. kr. á kg
fyrir fullhreinsaðan og fjaður-
tíndan æðardún. Erlendri eftir-
spurn er vart hægt að anna og nú
hefur opnast álitlegur markaður í
Japan.
Árið 1988 voru flutt út um 3000
kg af æðardúni og tölur benda til
svipaðrar sölu á sl. ári.
Utflutningsverðmæti, miðað við
verð til bænda, er því um 100
milj. kr. en töluvert meira sé
meðtalið það, sem eftir verður
hjá milliliðum. Hreinsunin kost-
ar um 4-5 þús. kr. á kg, sé hún
keypt. Tvær dúnhreinsunar-
stöðvar eru nú reknar í Reykja-
vík en margir hreinsa dúninn
heima og er vaxandi áhugi á því
hjá bændum að færa hreinsunina
heim. Það skapar atvinnu heima
fyrir og auðveldar að velja réttan
sölutíma.
Á árunum 1870-1930 var árleg
dúntekja oftast á bilinu 3500-
4000 kg en fór svo minnkandi og
var oftast um 2000 kg á ári fram
um 1980. Síðan hefur hún verið
að aukast og verður þar vonandi
framhald á, enda ekkert sem
mælir gegn því að hún geti orðið
það, sem hún var mest áður. En
að vísu þurfum við þá að standa
okkur betur í baráttunni við vars-
inn.
Á árunum 1960-1977 voru um
6500 selir veiddir að meðaltali á
ári, aðallega landselskópar. Frá
1980 hafa kópaskinnin mátt heita
óseljanleg, vegna áhrifa um-
hverfisverndarsinna. Bann EB á
innflutningi selskinna gildir enn
um kópaskinn en hefur verið
aflétt á skinnum af fullorðnum
sel, a.m.k. frá Grænlandi. Seljast
þau nú í auknum mæli ásamt
afurðum úr þessum skinnum.
Danir hafa boðist til að hafa milli-
göngu um sölu á skinnum héðan
en nægilegt magn hefur ekki
fengist. Islensk sútunarverk-
smiðja hefur tekið vel í að taka
skinn til sútunar ef úr rætist með
markaðinn. Nái kópaskinnin
fyrri vinsældum á erlendum
mörkuðum er hér um verulegt
verðmæti að ræða.
Mjög hefur nú rekaviðurinn
sett ofan frá því að Gísli biskup
Oddsson lét svo ummælt á fyrri
hluta 17. aldar: „Af þeim hlunn-
indum er nálega öllum húsum um
land allt ágætlega við haldið og ef
vér værurn alveg sviptir þeim,
væri alveg úti um byggð vora.“
Nú er aðeins lítill hluti rekans
nýttur og þá einkum í girðingar-
staura og til eldiviðar. Mikið af
þessu timbri er þó úrvalsviður,
þéttur og fúavarinn af seltunni og
hentugur tii hverskonar vinnslu.
Ætla má að verðmæti rekaviðar
geti numið 30-35 milj. kr.
Meðal hlunninda má telja söl,
skeljar, skelfisk, sveppi, ber og
fjallagrös. Eflaust mætti nýta
þessi hlunnindi mun betur en gert
er.
Enn má nefna fugla- og eggja-
töku og rjúpna- og gæsaveiðar.
Óljóst er hverjir tekjumöguleik-
ar eru þarna fyrir hendi en eflaust
eru þeir einhverjir.
Þá teljast og ýmiss konar jarð-
efni til hlunninda svo sem sandur,
möl, vikur, steina- og berg-
tegundir. Á s.l. ári greiddi Vega-
gerðin frá kr. 2,50-25,00 fyrir
rúmm. efnis til vegagerðar, eftir
efnisflokkum og fjarlægð frá
markaðssvæðum.
Loks má svo nefna þá tekju-
möguleika, sem margir bændur
og landeigendur hafa af sölu eða
leigu á landi undir sumarbústaði.
Stofngjald leigulands er víða frá
50-200 þús. kr. fyrir 1/4 úr ha., án
girðinga, vega eða vatnslagna.
Síðan er fast árgjald í leigu, mis-
munandi hátt eftir stöðum.
Nýting hlunninda gefur nú af
sérveruleg verðmæti. Hitt er jafn
víst að þau má enn auka að mun.
-mhg
Fjölmiðlar hafa í gegnum tíð-
ina dregið upp ljótar myndir frá
fjarlægum löndum og heimsálf-
um. Hversu oft höfum við ekki
heyrt um stríðsglæpi nasista, ógn-
arstjórnir einræðisherra, geð-
veikrahælin í Sovétríkjunum og
myrkustu Afríku?
Við íslendingar höfum kallað
okkur heppna fyrir það að búa í
okkar farsæla, hamingjusama og
besta landi sem fyrirfinnst á þess-
ari reikistjörnu ef undanskilinn
er kuldinn og umhleypingurinn.
Ég var engin undantekning frá
þeirri reglu, þar til fyrir skömmu
að mér skyndilega féllust hendur
og ég hrópaði með sjálfum mér:
Ekki hér á íslandi, það getur ekki
verið. Hvað er að ske?
Athygli landsmanna er leidd á
haf út til annarra landa. En þeir
atburðir sem þar eiga sér stað,
eru þeir sömu og eru að ske hér
hjá okkur í þessu litla samfélagi á
íslandi. Það er bara reynt að
halda þeim leyndum. Svo oft hef-
ur það hent að fólk fær nóg og í
bræði sinni grípur það til örþrifa-
ráða og fremur afbrot. Það er
fréttamatur fyrir afbrotið, en á-
stæðuna veit enginn því enginn
má né fær að vita hana.
Fangelsin hér á landi og geð-
deildir eru fullar af fólki sem hef-
ur verið sett löglega til hliðar
vegna afbrota sem framin hafa
verið í örvæntingu. Það er sið-
laust en löglegt. A meðan heldur
spillingin áfram.
Það er kominn tími til að koma
að meginástæðu fyrir þessum
bréfaskriftum. Ástæðan er ekki
ein heldur margar. Löglegar er
siðlausar aðgerðir barnaverndar-
nefnda.
Áreiðanlegar heimildir mæðra
um að hér fari fram umfangsmikil
barnasala á vegum barnavernd-
arnefr.da. Ummæli móður á
fundi forsjárlausra foreldra þess
efnis að sér hefði verið boðið gull
og grænir skógar ef hún léti börn-
in sín af hendi. Húnneitaði og var
flutt á brott af lögreglu, í járnum.
ítrekuð mannréttindabrot.
Dæmi: Barnaverndarnefnd send-
ir foreldra og einstaklinga til geð-
lækna og sálfræðinga, sem vinna
fyrir félagsmálastofnanir. Út-
koma allra sú sama. Foreldrar og
einstaklingar dæmdir andlega
vanhæfir til að hafa umsjá með
börnum sínum.
Dregnar eru upp svörtustu
myndir af foreldrum, og aðstand-
endum. Góðir hlutir ekki skráðir
í greinargerðir barnaverndar-
nefndar.
Hafi barnaverndarnefnd vitn-
eskju um áfengisneyslu foreldra,
er slíkt fyrirfram dæmt sem
áfengissýki og ekki hægt að bæta
fyrir það. Þó leyfist starfsfólki á
Vistheimili barna á Mánagötu,
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
sem er dvalarstaður barnanna
sem tekin hafa verið af foreldr-
um, að mæta veikt til vinnu og
óvinnufært vegna fráhvarfs áf-
engisdrykkju. Einnig fær starfs-
maður að státa sig af koníaksd-
rykkju í hádeginu yfir matarborði
barnanna, þegar verið er að
dæma börn af foreldrum sem
sumir hafa áfengi um hönd.
Foreldrar fá ekki tækifæri til að
sanna getu sína. Félagsmála-
stofnanir og starfsfólk þeirra eru
einungis í hlutverki dómara en
ekki í hlutverki hjálparans og að-
stoðarmanna fólksins í landinu.
Það er unnið undir yfirskini
mannúðar og mannræktar, en í
raun er fólk sem getur ekki borið
hönd fyrir höfuð sér komið til
hliðar út í ystu kima samfélagsins
þar sem það má deyja drottni sín-
um yfirgefið, sært og þjáð á lík-
ama og sál.
Á fundi samtaka sem eru byrj-
uð að fletta ofan af þessari
gróskumiklu spillingu í þjóðfé-
laginu komu fram svo sláandi
dæmi um mannvonsku innifyrir
þröskuldi félagsmálastofnunar
Reykjavíkur að fylla miyndi
margar bækur. Atburðirnir, að-
gerðirnar og þessi villimannlegu
mannréttindabrot hafa þegar
mörg verið færð í letur og foreldr-
ar og samtök þeirra tilbúin að
standa við allt sem þar er skrifað
og mun verða fært í letur.
Foreldrar hafa allir sömu sögu
að segja: Umfangsmikil barna-
sala er rekin af opinberri stofnun
hér á landi, Barnaverndarnefnd
félagsmálastofnunar.
Hvað er þetta annað en barn-
arán og brot á 193. grein hegning-
arlaganna þar sem segir: „Sam-
kvæmt 193. grein skal hver sá sem
sviptir foreldra eða aðra rétti að-
ila eða umsjá yfir barni, sem ó-
sjálfráða er fyrir æsku sakir eða
stuðlar að því, að það komi sér
undan slíku valdi eða umsjá, sæta
sektum, varðhaldi eða fangelsi
allt að 16 árum eða ævilangt."
Eitt slíkt tilfelli var nýlega kært
fyrir Rannsóknarlögreglu ríkis-
ins. Lögleg barnsrán á Islandi?
Er nema von að maður spyrji
hvað sé að ske?
Einar Ingvi Magnússon
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ
Laugardagsfundur ABR
ísland og EB
Umræðufundur að Hverfisgötu 105, efstu hæð, kl. 11 f.h., laugar-
daginn 24. febrúar.
Rætt verður um áhrif hugsanlegrar inngöngu Islands í EB, Evr-
ópubandalagið. Reynt verður að svara spurningum um efnahags-
leg áhrif, pólitísk áhrif, áhrif á stöðu verkalýðsstéttarinnar, áhrif á
atvinnulíf og byggðir landsins. Síðast en ekki síst verður spurt
hvort nú sé verið að stíga þau skref að ekki verði aftur snúið frá
innlimun landsins í EB.
Málshefjendur verða:
Hjörleifur Guttormsson alþingismaður og Birgir Björn Sigurjóns-
son, hagfræðingur BHfVIR.
Fyrirspurnir, almennar umræður.
Allir velkomnir. Alþýðubandalagið í Reykjavík
Alþýðubandalagið Selfossi
Opið hús
Rabbfundur verður haldinn að Kirkjuvegi 7, Selfossi, laugardag-
inn 24. febrúar frá 10-12.
Baldur Óskarsson kemur á fundinn með fréttir af stóriðjumálum.
Stjórnin
Alþýðubandalagið ísafirði
Félagsfundur
verður haldinn á Hótel ísafirði sunnudaginn 25. febrúar kl. 16.00.
Ath. breyttan fundartíma.
Dagskrá:
1. Drög að framboðslista.
2. Önnur mál.
Áríðandi að allir mæti.
Stjórnin
Aftur að alvörunni: málefnafundur í kvöld, miðvikudagskvöld,
uppi á Punkti og pasta (áður Torfunni), hefst kl. 20.30. Umræðu-
efni: landbúnaðar- og samgöngumál. Allir Birtingarmenn velk-
omnir meöan húsrúm leyfir.
Hópnefnd
m
l|F Utboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar, f.h.
byggingadeildar borgarverkfræöings, óskar
eftir tilboðum í frystikerfi fyrir skautasvell í
Laugardal.
Útboösgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Frí-
kirkjuvegi 3, Reykjavík, frá og með fimmtu-
deginum 22. febrúar, gegn kr. 10.000,- skila-
tryggingu.
Tilboöin veröa opnuð á sama staö, fimmtu-
daginn 29. mars 1990, kl. 11.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800
fP| íþrótta- og tómstundaráð
11 f Reykjavíkur
Laus staða hjá
Reykjavíkurborg
Staöa forstööumanns félagsmiöstöðvarinnar
Frostaskjóls er laus til umsóknar. Menntun á
sviöi æskulýðs- og félagsmála æskileg og jafn-
framt reynsla af stjórnunarstörfum.
Laun skv. kjarasamningi borgarstarfsmanna.
Upplýsingar veitir æskulýðs- og tómstunda-
fulltrúi, Fríkirkjuvegi 11, sími 622215.
Umsóknum ber að skila til Starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9, 5. hæð, á
sérstökum eyðublöðum sem þar fást, fyrir kl.
16.00 föstudaginn 2. mars 1990.