Þjóðviljinn - 17.05.1990, Qupperneq 4

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Misbrestirnir
í Reykjavík
Fyrir tilmæli Matthíasar Á. Mathiesen, Sjálfstæðisþing-
manns í Hafnarfirði, tók Stöð 2 út af dagskrá tvo almenna
kynningarþætti um Hafnarfjörð, á þeirri forsendu, að um
kosningaáróður væri að ræða. Borgarstjórn Reykjavíkur ver á
sama tíma samkvæmt bráðabirgðamati um 6 milljónum
króna til að senda út tvo litskrúðuga bæklinga frá Davíð
Oddssyni til allra Reykvíkinga. Þeir eru sagðir kynning á
borgamnálefnum en eru augljóslega kosningaáróður.
Þetta eru tvö lítil dæmi um valdbeitingu, misnotkun á valdi
í pólitískum tilgangi. Ástráður Haraldsson, lögfræðingur, sem
skipar 4. sæti G-listans í Reykjavík, rakti í Þjóðviljanum sl.
laugardag fjölda mörg átakanleg dæmi um það sem hann
nefnir „meirihlutaffekjuna” í Reykjavík.
Hann nefndi nýtt form á klíkuskap við lóðaúthlutanir. Svo
rammt hefur kveðið að dirfsku Sjálfstæðismanna í þeim efn-
um, að einum af borgarfulltrúum flokksins var úthlutuð eftir-
sótt byggingarlóð undir fyrirtæki þar sem fyrirhugað var
„grænt svæði", hann braut reglur um framkvæmdir og undir-
bjó sölu á því. Aðrir aðilar hafa þurft að skila lóðum þegar í
Ijós hefur komið að þeir ætla ekki að nýta þær eða forsendur
breytast.
Einn borgarráðsmanna Sjálfstæðismanna tók þátt í að út-
hluta sjálfum sér vegna eigin íbúðarhúss hæsta láni, yfir 2
milljónir króna, sem útborgað var úr húsvemdarsjóði Reykja-
vikurborgar það árið, hærra en lánað var félagasamtökum
sem sóttu um sams konar aðstoð.
Hunsað hefur verið álit umferðarsérfræðinga borgarinnar
og greiðri og hættulausri umferð fórnað til að lagfæra aðkomu
að tveim veitingastöðum í eigu samherja borgarstjórnarmeiri-
hlutans. Annar þeirra léði húsnæði undir kosningaskrifstofu
eins borgarfulltrúa við síðasta prófkjör.
Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur hafa fellt tillögur um
hverfastjórnir. Hins vegar hefur Sjálfstæðismeirihlutinn talið
það nauðsynlegt að kaupmenn hefðu seturétt í Skipulags-
nefnd borgarinnar. Þegar Guðrún Ágústsdóttir, borgarfulltrúi
Alþýðubandalagsins, lagði hins vegar til að Félag eldri borg-
ara fengi á sama hátt að senda áheymarfulltrúa á fundi Fé-
lagsmálaráðs var því hafnað sem fjarstæðu.
Um 60% þátttakenda í skoðanakönnun um hundahald í
Reykjavík lögðust gegn því að það væri leyft. Borgarstjómar-
meirihlutinn tók ekki mark á niðurstöðunum. Um 10 þús.
manns undirrituðu mótmæli gegn ráðhúsbyggingunni. Borg-
arstjómarmeirihlutinn lét sér fátt um finnast. 1300 félagsmenn
í íbúasamtökum Grafarvogs undimtuðu á dögunum mótmæli
gegn staðsetningu sorpböggunarstöðvar í Gufunesi. í stað
skjótra viðbragða eins og í hótel- og verksmiðjumálum, svo
dæmi séu tekin, segir borgarstjórinn að mótmælin komi sér á
óvart, séu seint á ferðinni og lætur vísa málinu frá í bili. Al-
þýðubandalagið hefur flutt tillögur um að gera skoðanakann-
anir meðal borgarbúa um mál eins og byggingu ráðhúss og
framtíð Reykjavíkurflugvallar. Borgarstjórnarmeirihlutinn hefur
umsvifalaust fellt slíkar tillögur.
Meðan minnisvarðarnir rísa er vanrækt viðhald bygginga
fyrir yngstu kynslóðina og sem dæmi má nefna forkastanlega
hreinlætisaðstöðu barna í Austurbæjarskóla sem Þjóðviljinn
skýrði frá. Kaupin á veitingastaðnum Broadway hafa gagnast
fyrir árshátíðir stórfyrirtækja en síst nýst unglingum, eins og
lofað var. Hönnunarkostnaður ráðhúss fer úr böndum vegna
asans sem er á framkvæmdum og kostar jafn mikið og öll
smíðavinna við það, og Sigurjón Pétursson borgarráðsmaður
telur hugsanlegt að krefjast opinberrar rannsóknar á því máli.
Á meðan eru 1350 eldri borgarar á neyðarlista Félagsmála-
stofnunar.
Sem dæmi um undanbrögð Sjálfstæðismanna má nefna
að borgarstjórinn neitar í gær að svara spurningum blaða-
manns DV um hve mörg dagheimili hefði mátt reisa fyrir
sama fé og ráðhúsið kostar og segir að umræðan um dag-
vistunarmál sé „óskaplega þreytt”. Meira að segja ritstjóra DV
ofbýður. í leiðara blaðsins ritar Ellert B. Schram: „Það er að
mörgu leyti réttmæt gagnrýni þegar bent er á að Reykjavíkur-
borg ráðstafar hundruðum milljóna til byggingar veitingahúss
og ráðhúss á sama tíma og þörfin fyrir dagvistunarstofnanir
erjafn brýn og raun bervitni.”
Bragð er að þá bamið finnur.
ÓHT
KLIPPT OG SKORIÐ
Ajver og atvinnuleysi
1 Morgunblaðinu var gert
töluvert stáss með það, að Guð-
mundur J. Guðmundsson, for-
maður Dagsbrúnar, kom á at-
vinnumálaráðslefnu Sjálfstæðis-
manna í Kópavogi. En þar ku
hann hafa komist svo að orði að
þeir menn er berðust gegn bygg-
ingu nýs álvers á íslandi væru
„um leið að berjast fyrir atvinnu-
leysi”.
Morgunblaðið hnykkir svo
ögn á og segir í fyrirsögn: „And-
stæðingar nýs álvers cru hlynntir
atvinnulcysi”.
Dapurlegt annars að sjá Jak-
ann (sem árciðanlcga hefur sagl
margt misjafnt um álfursta þegar
á stóð glímu Hjörlcifs Guttorms-
sonar og hans manna við Alusu-
isse út af „hækkun í hafi”) súnka
ofan í svona málflutning. Það er
nefnilega hægur vandi að halda
áfram með sömu rökvísi og enda
í mjög fúlum pytti. Hvers vegna
ekki að segja til dæmis: Þeir sem
eru á móti erlendum herstöðvum
á íslandi, þeir berjast fyrir at-
vinnuleysi? Eða vilja menn kann-
ski stíma enn lengra og segja:
Friðarbröltið í Gorbatsjov er
helsti tekju- og atvinnuspillir
Suðurnesjamanna! Megi hann
aldrei þrifast!
Hver er á móti?
Svo er annað: Nú er ekki um
það að ræða fyrst og fremst, að
menn séu að berjast gegn álvcri
yfir höfuð. Það væri þá helst
Kvennalistinn sem setur það
mjög fyrir sig að í stóriðju kosti
hvert atvinnutækifæri miklar fjár-
festingar, auk þess sem konum sé
lítill hagur í þeim tækifærum.
Eða þá Starri bóndi í Garði, sem
tekur upp þráðinn frá fossakvæði
Þorsteins Erlingssonar og blandar
saman við mcngunarumræðuna í
þessari nýju vísu: Albrœösluþjóð
er seldi gögnin góðu/ en gróða-
púkinn brosir himinsæll./ Regnið
er súrt og sólin hulin móðu/sorg-
mæddur gerist fœribandaþræll.
En það er væntanlega ekki
þetta sem menn hafa hugann við,
heldur það með hvaða skilmálum
efnt er í nýja stóriðju.
Gengur dæmið upp?
Og þá kemur margt til skoð-
unar. Ekki aðeins eignarhaldsmál
(sem virðist víkjandi staðreynd í
umræðunni), heldur fyrst og síð-
ast sígild spurning: Hvað borgar
sig? Um leið byrja miklir fim-
leikar með tölur. Iðnaðarráðherra
segir að hvert kíló af áli skili
jafnmiklu í þjóðarbúið og kíló af
þorski - aðrir taka dæmið upp og
segja að til þess að jafnast á við
þorskkílóið þurfi níu kíló af áli.
Sami iðnaðarráðherra hefur sagt:
Við virkjum ekki til að virkja,
heldur til að geta sell raforku á
skynsamlegu verði.
Og þar stendur hnífurinn í
vorri kú. Hvað er þctta skynsam-
lega verð?
Þeir sem ákafastir eru vilja
sem minnst um það lala - og tala
þeim mun meira um allskonar
margfeldisáhrif af slóriðju. Þeir
sem efagjarnir eru minna á það,
að fjármagn kostar sitt og sá
kostnaður hagar sér ekki eftir t.d.
verðfalli á áli - en það stendur
víst til að tengja raforkuverðið
við álverð á hverjum tíma. Síðast
í byrjun þessarar viku var DV að
vitna í m.a. hagfræðing hjá Þjóð-
hagsstofnun, sem hafði komist að
þeirri niðurstöðu að ef menn ekki
fái amk. 20 mill. fyrir orkuna þá
verði tap af virkjununum.
Kapp án forsjár
Þeir sem hafa því gert fyrir-
vara við áldæmin eins og þau eru
upp lögð, þeir eru því ekki „að
beijast fyrir atvinnuleysi”. Miklu
heldur hafa þeir áhyggjur af því,
að sú kynslóð sem nú ræður ferð
sé að binda þeim sem síðar koma
þyngri skuldabagga, kannski
neyða það fólk til að hækka verð
á allri orku annarri en þeirri sem
fer til stóriðju.
Svo er annað: Þeir sem lengst
vilja seilast í álviðræðum, þeir
hafa farið fram af svo miklu
kappi, að ekkert er líklegra en
þeir dæmi sig til að taka afarkost-
um áður en lýkur: svo mjög hafa
þeir hrópað á nauðsyn álvers að
þeir hafa króað sig af og komast
hvergi. Ahyggjur af einmitt þessu
eru orðnar algengar meira að
segja í annars mjög stóriðjuvin-
samlegu blaði, DV.
Síðan má spyrja Morgunblað-
ið að þvl, hvort þeir menn sem í
Austur-Evrópu vinna að því að
koma á markaðskerfi, hvort þeir
séu líka „hlynntir atvinnuleysi”.
Því eitt af því sem þeir verða að
gera er einmitt að loka ýmsum
stóriðjufyrirtækjum sem ekki
standast arðsemiskröfur tímans.
Vitleysan marsérar
Umræðuaðferðin sem birtist í
formúlunni „þeir eru hlynntir at-
vinnuleysi” er reyndar furðu út-
breidd. Nýlegt dæmi finnum við
hjá Garra í Tímanum. Hann segir
að Þjóðviljinn hafi jafnan stund-
að það „að beita ofbeldi í listum”
með því að ákveða hverjir væru
miklir listamenn og hverjir ekki.
Það er erfitt að lifa: með sama á-
framhaldi er hver sá sem greinir
frá því hvaða skáld og listamenn
hann metur mest ekki að stunda
sitt skoðanafrelsi, heldur beita
önnur skáld og listamenn ofbeldi.
Garri segir síðan að Þjóðviljinn
haldi áfram ofbeldi sínu með ný-
legri „samantekt um bókmenntir
um hemámstíma”. Hér er komið
eitt ruglið enn: Garri vísar til
samantektar sem var reyndar
ekki um bókmenntir - heldur um
hemámið með tilvísanir í bækur
skálda. Og var vitnað í þrjár end-
urminningabækur eftir skáld,
eina smásögu og tvö ljóð sem öll
áttu nokkurt crindi við tilefni
greinarinnar. Gat náttúrlega hver
maður sagt sér það sjálfur að þar
fór engin úttekt á íslenskum her-
námsbókmenntum sem hver ein-
asti höfundur íslenskur sem lifði
þann tíma hefúr lagt sitt til.
En tilefnið til upphlaups
Garra er reyndar það, að honum
finnst Davíð Oddsson orðin eins-
konar Þjóðviljakommi í listum,
vegna þess að forstöðumaður
Kjarvalsstaða, sem borgin rekur,
hefur sínar meiningar um það
hverjir skuli sýna á þeim stað!
Mikill er andskotinn. Þetta minn-
ir á eitt enn: Einhver kratinn var
að láta að því liggja í Alþýðu-
blaðinu um daginn að eiginlcga
væri Davíð sósíalisti vcgna þess
að veitingarekstur verður í kúlu-
húsinu hans í Öskjuhlíð! Það er
kannski ekki að furða þótt undir-
tektir almennings undir stjómmál
séu með daufara móti þegar jafn
mikið fer fyrir slíkum og þvílík-
um æfingum og raun ber vitni. _
(tJÓÐVILJINN
Síðumúla 37 —108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Olafur H. Torfason.
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófsson.
Aðrir blaðamenn: Bergdis Ellertsdóttir, Dagur
Þorteifsson. Elías Mar (pr.), Garðar Guðjónsson,
Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Heimir Már Pétursson,
Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.), Kristinn
Ingvarsson (Ijósm.), Olafur Gíslason, Vilborg
Davíðsdóttir, Þröstur Haraldsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðoin Geirsdóttir, Kristin Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður
Ingimundardóttir, Unnur Ágústsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir, Þorgerður Siguröardóttir.
Bilstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Skrifstofa, afgreiðsla, ritstjóm, auglýsingar:
Síðumúla 37, Rvík.
Simi: 681333.
Simfax: 681935.
Auglýsingar: 681310,681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblaö: 150 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 1100 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVIUINN Fimmtudagur 17. maí 1990