Þjóðviljinn - 26.05.1990, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Sveitarstjómir
og sósíalismi
Sveitarstjórnarkosningar í stærri héruðum hér á landi
hafa oft að mörgu leyti einnig verið nokkur mælikvarði á
viðhorf í stjórnmálum almennt, ekki síður en þingkosningar,
þótt öðru sé oft haldið fram og kosningar eins og þær sem
fram fara í dag taldar snúast meira um persónufylgi og
staðbundin málefni. Ef sveiflur verða í kjörfylgi flokkanna við
sveitarstjórnarkosningar getur það einatt haft áhrif á þróun
landsmála, - vakið sjálfstraust og áræðni þeirra sem telja
sigurinn „sinn“ og stundum verið forboði víðtækari tíðinda.
Sósíalistar, félagshyggjufólk, sem í framboði er, lætur því
á það reyna nú, engu síður en í þingkosningum, hver af-
staða kjósenda til sósíalískra hugmynda er. Af þessum
sökum er það mikilvægt, að fylgismenn Alþýðubandalags-
ins og þeirra hugsjóna sem það berst fyrir geri sér glögga
grein fyrir því vali sem það nú stendur frammi fyrir. Nú er ekki
síst horft til stóru þéttbýlisstaðanna. fHafnarfirði, Kópavogi,
Neskaupstað og á Akureyri, svo dæmi séu tekin, er afar
brýnt að G-listarnir hljóti góða útkomu. Á sama hátt er
augljóst, að gott gengi þeirra sameiginlegu framboða sem
Alþýðubandalagið á aðild að, hlýtur að varða miklu, enda er
þar víða á ferðinni nýsköpun sem margir binda miklar vonir
við.
Þjóðviljinn hefur lagt mikla áherslu á að framboðin á
landsbyggðinni undanfarið og gefið lesendum sínum tæki-
færi til að kynnast viðhorfum og væntingum félagshyggju-
manna í öllum kaupstöðum og stærri sveitarfélögum lands-
ins. Á sama hátt hefur Þjóðviljinn verið opinn fyrir greina-
skrifum einstaklinga með mismunandi skoðanir og haft þá
lýðræðislegu grundvallarreglu í heiðri að leyfa ólíkum við-
horfum að njóta sín.
Hér á síðum blaðsins hefur því verið hægt að kynnast m.a.
skoðunum fólks sem styður bæði H-lista og G-lista í Reykja-
vík. Þjóðviljinn hefur treyst lesendum til þess að meta þann
málflutning sjálfir.
„Ég er sósíalisti “ sagði Sigurjón Pétursson, efsti maður á
G-listanum í Reykjavík aðspurður í sjónvarpsumræðum fyrir
nokkrum dögum. Hann benti á að þar eð félagar sínir í
Alþýðubandalaginu í Reykjavík hefðu valið hann sem
oddvita í borgarstjórnarkosningunum í dag, mætti af því
ráða hver stefna þess hóps væri. Ekki leikur heldur vafi á
því, að ef fyrir flokksmenn og frambjóðendur Alþýðubanda-
lagsins víða um land væri lögð sama spurning og Sigurjón,
yrði svarið jafn hiklaust hjá flestum þeirra. Sósíalisminn er
grundvallarhugmynd þeirra.
Svo er nú komið, að ýmsum þykir það nokkur dirfska að
kynna sig hreinskilnislega sem sósíalista. Ekki er langt síð-
an Vaclav Havel, forseti Tékkóslóvakíu, sagði að í sínu landi
þyrfti að skilgreina hugtakið sósíalismi upp á nýtt. ( hugum
manna getur orðið sósíalisti því haft misjafnar áherslur, eftir
því í hvaða umhverfi það er notað.
Slíkt er eðlilegt, því að í hugum fylgismanna sósíalismans
þýðir sósíalisti fyrst og fremst nútímamaður. Sósíalisti er
einfaldlega sá sem vill hagnýta gæði jarðar á sem hag-
kvæmastan og skynsamlegastan hátt jafnt fyrir alla. Leiði
þróunin í Ijós að einhver leið eða aðferð reynist betur en
önnur við ákveðnar aðstæður til að ná markmiðunum um
lýðræði og jöfnuð, er hún sjálfkrafa orðin tæki heiðarlegra
sósíalista.
Afl andstæðinga sósíalismans í íslenskri fjölmiðlun hefur
hins vegar óspart verið notað til þess að breiða yfir þessa
staðreynd. Alþýðubandalagið var stofnað til að sameina
íslenska vinstrimenn. Liðsmenn þess hafa fylgst vel með
þróuninni innanlands og erlendis og reynt að tileinka sér það
bitastæðasta sem hún hefur leitt í Ijós. Sú ólga sem hefur
birst innan Alþýðubandalagsins hefur öðrum þræði verið
vaxtarverkir hinna nýju tíma. Þeir sem amast við skörpum
skoðanaágreiningi á þeim vettvangi eru ekki vel að sér um
sögu árangursríkra hugmyndakerfa og samtaka, sem barist
hafa fyrir hugsjónum í veröldinni.
Ætla má að þeir sem miða við að Alþýðubandalagið muni
áfram gegna aðalhlutverki sem vinstri flokkur verkalýðs-
sinna og félagshyggjufólks í íslensku þjóðfélagi, á svipaðan
hátt og undanfarið, kjósi G-listana í dag, þar sem þeir eru
boðnir fram. Fylgi sameiginlegra framboða verður einnig að
teljast skilaboð kjósenda um hug þeirra til breytinga í ís-
lenskum stjórmálum á einhvern hátt. Ábyrgð kjósenda er því
óvenju mikil, og einnig þeirra sem munu sinna því hlutskipti
að marka eftir leiðsögn þeirra framtíðarþróunina með sem
jákvæðustum hætti fyrir framgang félagshyggjunnar á ís-
landi.
ÓHT
KLIPPT OG SKORIÐ
Margir viija komast að
Á meðan á undirbúningi
kosninganna hefur staðið hafa
menn úr ýmsum áttum sótt fast að
fá viðhorf sín til mála birt hér í
blaðinu. Við höfum reynt að sýna
þeim skrifum sanngimi, þótt erfitt
sé í litlu blaði. Daginn fyrir kjör-
dag er svo ógjömingur að taka við
meiru. En margir, sem koma á
síðustu stundu með greinar sínar,
leggja á það þunga áherslu að ver-
ið sé að svara ýmsu sem fram hef-
ur verið haldið í öðrum greinum
og viðtölum hér í blaðinu og
Klippt og skorið verður að þessu
sinni nýtt til að virða óskir þeirra,
þótt í stuttu formi sé.
Nafn Guðmundar
Vigfússonar
Hrafnhildur Guðmundsdóttir
andmælir grein eflir Mörð Áma-
son þar sem „hann hvetur fólk í
nafni foður míns að kjósa H-list-
ann... Greinin ber öll það svipmót
að H-listinn hefði verið óska-
draumur Guðmundar Vigfússon-
ar, sem var borgarfulltrúi fyrir
sósíalista í tvo áratugi.”
Hrafnhildur segir að sér hafi
blöskrað að lesa grein Marðar og
telji hún ósiðlegt að veitast
þannig að minningu látins manns:
„Ef einhveijir muna föður minn,
Guðmund Vigfússon, ættu þeir
hinir sömu að fylkja sér um G-
listann í kosningunum. Svona
glundroðalisti eins og H-listinn
þar sem öllu ægir saman er áreið-
anlega ekki í samræmi við hug-
sjónir hans og viðhorf. Grein
Marðar er móðgun við minningu
föður míns Guðmundar Vigfús-
sonar.”
Spurningar um
H-listann
Olína Þorvarðardóttir, efst á
H-lista, sendir svör við spuming-
um Jóhönnu Haraldsdóttur og
Dóru Zóphóníasdóttur, sem birtar
voru hér í blaðinu, um afstöðu
Iistans til ýmissa mála. I svömn-
um segir m.a. að H-listinn hafi
gert samþykkt um að málefhi
leikskóla eigi eingöngu að heyra
undir menntamálaráðuneytið. Að
listinn vilji flytja Áburðarverk-
smiðjuna frá Reykjavík, sé hlið-
hollur hverfalýðræði, vilji ekki
selja Hitaveitu og Rafmagnsveitu,
að allur þorri stuðningsmanna sé
vafalaust samþykkur núverandi
fóstureyðingarlöggjöf. Launa-
stefna fjármálaráðherra - eða þá
ASI - sé ekki síður umdeild í röð-
um stuðningsmanna H-listans en
stuðningsmanna annarra lista.
Ólína segir að í spumingum
fyrmefndra greinahöfunda gæti ó-
þreyju yfir því að ekki séu allir
talsmenn H-listans með sömu
skoðun í öllum málum. Síðan seg-
ir hún: „Það er nú einu sinni svo
að í samfýlkingu vinnur saman
fólk sem hefúr mismunandi við-
horf í ýmsum málum en vill sam-
einast um tiltekið mál, í þessu til-
felli að veikja stöðu íhaldsins í
Reykjavík og helst að fella það.
Listi samfylkingar getur því
aldrei orðið hugmyndalega eins-
leitur... Krafan um einsleitan lista
er um leið krafa um áframhald-
andi sundrungu íhaldsandstæð-
inga”.
Mótmæli frá
Kvennalista
Guðbjörg Emilsdóttir sem
skipar annað sæti á Kvennalista í
Kópavogi andmælir í sinni grein
ummælum, sem fram komu í við-
tali við Bimu Bjamadóttur, fram-
bjóðanda Alþýðubandalagsins.
Guðbjörg telur það einkum ámæl-
isvert að Bima „geri Kvennalist-
anum upp skoðanir og stefnumál
þegar hún segi að atkvæði greidd
Kvennalistanum séu atkvæði
greidd Sjálfstæðisflokknum „því
að þessir flokkar hafi mjög svip-
aðar áherslur”. Þetta er röng full-
yrðing og jafnvel þótt sönn væri
kemur hvorki Bimu né neinum
öðrum við hvaða flokkar eða fólk
býður fram í lýðræðislegum kosn-
ingum.” í annan stað finnur Guð-
björg að því að vegið sé í fyrr-
nefndu viðtali að konu sem fyrir
12 árum var bæjarfulltrúi fyrir Al-
þýðubandalagið en er nú í röðum
Kvennalistakvenna. í framhaldi
af þessu segir Guðbjörg einnig:
„Kvennalistinn er grasrótar-
hreyfmg þar sem lýðræði og vald-
dreifing situr í fyrirrúmi... Þar
hefúr engin ein kona svo mikil á-
hrif að ákvörðun um framboð
standi eða falli með henni hvað þá
að eigin hagsmunir komi þar við
sögu. Slíkt er með öllu útilokað.”
Valkostir og landsmál
Stefán Karlsson handritafræð-
ingur segir í sinni grein að sér
blöskri það að sjá Guðrúnu
Helgadóttur halda því fram í grein
í Þjv. á uppstigningardag, að fé-
lagsfúndur í Alþýðubandalagsfé-
lagi Reykjavíkur hafi hafnað því
að minnihlutaflokkamir í borgar-
stjóm Reykjavíkur byðu saman
fram við borgarstjómarkosning-
amar. Stefán segir:
„Guðrún Helgadóttir var sjálf
á þeim fúndi Alþýðubandalagsfé-
lagsins sem tók þá ákvörðun að
boðinn yrði fram G-Iisti í Reykja-
vík og hinn valkosturinn var
EKKI sá að allir andstöðuflokkar
Sjálfstæðisflokksins byðu frarn
sameiginlega. Að því hafði Al-
þýðubandalagið unnið, en sá
kostur var ekki fyrir hendi eftir að
Kvennalisti og Framsóknarflokk-
ur höfðu hafnað honum.”
Stefán leggur einnig út af
samhengi borgarstjómarkosning-
anna við landsmál og segir m.a.
þegar hann hvetur samborga sína
til að kjósa G-listann:
„Sameining Alþýðubandalags
og Alþýðuflokks, sem verulegt
fylgi H-listans væri ávísun á,
hefði það í för með sér að upp
kæmi stjómmálaflokkur sem væri
í ákaflega litlu samræmi við þær
hugsjónir sem Alþýðubandalagið
hefúr barist fyrir. Fáir Alþýðu-
bandalagsmenn munu að vísu að-
hyllast þann víðtæka ríkisrekstur
sem Sósíalistaflokkurinn fylgdi á
sínum tíma, en á hinn bóginn er
Alþýðubandalagið ötulasti mál-
svari þess að frelsi fjármagns beri
ekki sigurorð af frelsi fólks til
orðs og æðis og óskomðu ffelsi
þjóðar til að ráða málum sínum
sjálf. Öðmm flokkum skýrar
heldur Alþýðubandalagið ffam á-
byrgð manns á manni, ábyrgð
samfélagsins á þeim sem minna
mega sin...
Lítið virðist bera á milli stefhu
Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks að því er varðar frelsi fjár-
magnsins og ekki gengur heldur
hnífúrinn á milli þessara flokka í
utanríkismálum, jafnvel þó að
stjómmálaþróun og upplýsingar
síðustu árin og mánuðina hafi
sannað til fullnustu að bandarísk
herseta á íslandi hafi aldrei þjón-
að vömum landsins.”
Þeir aðrir sem orð vildu í belg
leggja em svo beðnir forláts á því
plássleysi sem hér setur niður
púnkt.
ÁB
þJÓÐVILJINN
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: SigurðurÁ. Friðþjófsson.
Aðrir blaðamenn: Bergdís Ellertsdóttir, Dagur
Þorieifsson, Elías Mar (pr.), Garðar Guðjónsson,
Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Heimir Már Pétursson,
Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.), Kristinn
Ingvarsson (Ijósm.), Vilborg Davíðsdóttir, Þröstur
Haraldsson.
Skrifstofustjóri: Signjn Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrun Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður
Ingimundardóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiösia: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir, Þorgeröur Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Skrifstofa, afgreiðsla, ritstjóm, auglýsingar:
Síðumúla 37, Rvík.
Sími: 681333.
Símfax: 681935.
Auglýsingar: 681310,681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblað: 150 kr.
Askriftarverð á mánuði: 1100 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 26. maí 1990