Þjóðviljinn - 19.04.1991, Blaðsíða 10

Það er kosið á milli
hægri og vinstri
Auður Sveinsdóttir, Guðrún Helgadóttir
og Sigríður Jóhannesdóttir ræða við
Nýtt Helgarblað um málefni kosninganna á morgun
Umboð alþingismanna til löggjafarstarfsins rennur út á morgun, og
þá er komið að kjósendum að mynda nýtt landsstjórnarafl. A kosninga-
daginn eru landsmenn á kosningaaldri kallaðir til ábyrgðar, og framtíð
þjóðarinnar er að talsverðu leyti undir því komin, hvernig þeir nýta sér
þennan rétt.
Alþýðubandalagið er sá flokkur, sem framar öðrum rekur uppruna
sinn til lífsbaráttu íslenskrar alþýðu til sjávar og sveita. Saga flokksins er
samtvinnuð margvíslegri réttindabaráttu alþýðunnar og sókn hennar til
jafnréttis og betri Iífskjara.
í hita kosningabaráttunnar náðum við að króa af þrjár baráttuglað-
ar konur úr fylkingarbrjósti Alþýðubandalagsins til þess að spyrja þær
álits á þvi, hvað skipti mestu máli í þessari kosningabaráttu, og hvaða
máli þessar kosningar skiptu fyrir framtíðina og ekki síst fyrir unga
fólkið í landinu. Þessar konur eru Auður Sveinsdóttir landslagsarkitekt,
sem skipar 3. sætið á lista Alþýðubandalagsins í Reykjavík, Guðrún
Helgadóttir alþingismaður, sem skipar 2. sætið í Reykjavík, og Sigríður
Jóhannesdóttir, sem skipar 2. sætið á lista flokksins í Reykjaneskjör-
dæmi. Og við byrjum á kjarna málsins: Um hvað snúast þessar kosning-
ar að ykkar mati?
Guðrún: Þessar kosningar snúast um
að varðveita og vinna úr þeim, árangri sem
náðst hefúr hjá fráfarandi rikisstjóm. Það
væri sorglegt að sjá þann árangur fara á
silfúrfati til hringakónganna í landinu. Þær
snúast ekki síst um að varðveita þann ár-
angur sem náðst hefur í efnahagsmálum.
Sigríður: Það væri heldur óskemmti-
legt að horfa upp á það ef allar þær fómir
.sem Iáglaunafólkið í landinu hefur fært til
þess að ná þessum árangri yrðu einungis
nýttar til þess að búa í haginn fyrir íhaldið.
Nýtt Helgarblað: Hvað óttist þið að
taki við ef svo fœri í þessum kosningum að
Sjálfslœðisflokkurinn ynni stórsigur og G-
listinn tapaði fylgi?
Guðrún: Ég held að við þurfum ekki
að fara lengra en aftur til 1984, þegar vext-
ir vom gefnir frjálsir og allt fór hér á skrið,
þannig að skuldir manna hækkuðu því meir
sem menn greiddu af lánum sínum. Nú sjá
menn þó, að þeir em að borga niður skuld-
ir sínar.
Meginatriðið er þó að Sjálfstæðisflokk-
urinn stendur fyrir allt öðmm lífsviðhorf-
um en við gemm. Ég óttast sérstaklega að
unga fólkið hafí ekki áttað sig á þessu, að
það taki kosningamar ekki alvarlega og
hugsi vel sinn gang áður en það greiðir at-
kvæði. Ef það er ánægt með það að hafa
engin tök á að eignast þak yfir höfuðið og
fá inni fyrir bömin sín, þá á það auðvitað að
kjósa Sjálfstæðisflokkinn. En ég trúi því að
unga fólkið vilji sjá öðmvísi mannlíf en við
höfum orðið að búa við.
Sigríður: Ef D-listinn vinnur stórsigur
þá óttast ég mest einkavæðinguna sem
Sjálfstæðismenn hafa verið að boða. Eink-
um þeir sem standa að baki Davíð Odds-
syni. Þeir hafa á undanfomum ámm haft
stór orð um það á síðum Morgunblaðsins,
að þeir vilji einkavæða heilbrigðisþjónust-
una og skólakerfíð. Mér finnst hins vegar
þetta tvennt vera það sem okkur Islending-
um er hyað mest virði, og ég vil ekki sjá
þetta fara í vaskinn.
Auðiir: Já, þetta einkavæðingartal er
auðvitað hættulegt, en það er hluti af þeirri
peningahyggju sem Sjálfstæðisflokkurinn
stendur fyrir. Ég held að það sé okkar þjóð-
félagi hættulegt, ef fólk missir sjónar á öðr-
um lífsgæðum og öðm verðmætamati en
því sem rakið verður til beinharðra pen-
inga, Einkavæðingin, ffjálshyggjan og pen-
ingahyggjan fara saman, og mér finnst það
sérstaklega mikilvægt að unga fólkið geri
sér grein fyrir því að hér er um annað verð-
mætamat að ræða.
Nýtt Helgarblað: Hvaða mál eru það
sem skipta munu mestu máli á nœsta kjör-
tímabili?
Guðrún: Það er auðvitað erfitt að
draga einstaka málaflokka þannig út úr, en
eins og ég sagði, þá viljum við gjaman
skila fólki aftur því sem það hefúr svo
sannarlega innt af hendi til þess að hægt
væri að koma á einhverju jafúvægi í efna-
hagsmálum þjóðarinnar.
Við emm nýbúin að koma í gegn nýjum
leikskólalögum og grunnskólalögum, og
við viljum gjaman fá umboð til þess að
hrinda þeim í framkvæmd, en við höfum
satt að segja litla tryggingu fyrir því að
þeim málum sé borgið í höndum Sjálfstæð-
isflokksins. Við höfum lagt mikla áherslu á
umhverfismálin og menningarmálin, sem
stafar auðvitað af því, eins og Auður var að
segja, að við Ieggjum áherslu á aðra hluti
en fulltrúar peningaaflanna.
Alþýðubandalagið viðurkennir það
ekki að menningin sé einhver betlikerling á
Við þurfum umboð
til að framkvæma
leikskóla-
og grunnskólalögin...
þjóðfélaginu. Við leggjum áherslu á það að
menningin er arðbær í margvíslegum skiln-
ingi, og getur líka verið útflutningsvara ef
því er að skipta. En fyrst og fremst er hún
undirstaða allrar okkar tilveru og frumfor-
senda fyrir því að við byggjum þetta land.
Auður: Það er auðvitað mjög mikil-
vægt að Alþýðubandalagið fái umboð til
þess að halda áfram að vinna að framgangi
leikskóla- og grunnskólalaganna, en ég
vildi einnig minna á annað mál, sem fráfar-
andi ríkisstjóm kom af stað með stofnun
umhverfisráðuneytis. Það er afar mikilvægt
að glutra ekki niður þeim árangri, eins og
mun vafalaust gerast ef Sjálfstæðisflokkur-
inn nær völdum, því þeir hafa verið mót-
fallnir sjálfstæðu umhverfisráðuneyti. Á
næstu ámm og áratugum em fyrirsjáanleg-
ar gífurlegar breytingar á viðhorfum manna
til umhverfismála vegna þess umhverfis-
vanda sem steðjar að öllu mannkyni, og því
er mjög mikilvægt að styrkja það umhverf-
isráðuneyti, sem hér hefúr verið stofnað, og
halda markvisst áffam á þeirri braut. I þeim
efnum er Alþýðubandalaginu best treyst-
andi.
Sigríður: Já, mig langar líka til að ít-
reka að það er mikilvægt að Alþýðubanda-
lagið eigi áffam aðild að ríkisstjóminni
vegna nýju grunnskóla- og leikskólalag-
anna. Það hafa áður verið samþykkt góð
grunnskólalög hér á landi, sem aldrei var í
raun og vem ffamfylgt vegna þess að næg-
ur vilji reyndist ekki fyrir hendi á Alþingi
til að veita fé í skólamál. Ég held að það sé
í rauninni forsenda þess að þessi lög nái
fram að ganga, að Alþýðubandalagið verði
sterkt á þinginu og í rikisstjóm.
Guðrún: Mig langar til að bæta hér
svolitlu við í þessu sambandi: ég held að
það sé dálítið sérstæð þróun að gerast í
okkar þjóðfélagi einmitt nú. Okkar kyn-
slóð, sem gekk í gegnum ‘68-byltinguna -
sem auðvitað tókst ekki á endanum - við
höfum kannski alið af okkur krakka sem
ekki fannst mikið til þessa koma og tók
andstæða afstöðu. Ég held hins vegar að
þetta sé að breytast einmitt núna. Ég held
að allra yngsta kynslóðin sé kannski nær
Við þurfum umboð
til að rjúfa ættarveldi
peningaaflanna
í Reykjavík...
þeim hugsjónum sem við vomm að beijast
fyrir, heldur en þeir sem em örlítið eldri.
Og ég trúi í raun ekki öðm en að þessi
taumlausa efnishyggja, sem hefur verið
áberandi síðastliðin 10 ár, sé búin að ganga
sér til húðar. Ég held að þegar allt fallega
unga fólkið var komið í glæsiíbúðimar sín-
ar með miljónaskuldir á bakinu og bömin
sín á hrakhólum, þá hafi það farið að átta
sig á að þetta er ekki sú lífshamingja sem
þau héldu.
Nýtt Helgarblað: Hvaða mál eru það
þá sem Alþýðubandalagið setur á oddinn
fyrir unga fólkið í landinu?
Sigríður: Eitt af kjörorðum Alþýðu-
bandalagsins hefur verið „að hjartað slái
vinstra megin“. Mér finnst þetta vera kjör-
orð sem unga fólkið eigi að skilja. Ef við
viljum að allir búi vel í þessu Iandi, ekki
bára þeir sem hlaupa hraðast, þá skiptir öllu
máli að hér sé öflug samfélagsleg hjálp, og
að við látum okkur varða náungann og kjör
hans. Þetta ætti unga fólkið að skilja, og
jafnframt að þama skilur á milli hægri og
vinstri í stjómmálunum.
Nýtt Helgarblað: Nú segja allir stjórn-
málajlokkarnir fyrir kosningamar að þeir
œtli sérað bœta lífskjör Islendinga, einkum
hinna lœgst launuðu. Samkvœmt þessu
ættu þeir lœgst launuðu á Islandi ekki að
þurfa að kvíða framtiðinni. Að hvaða leyti
er það á valdi stjómmálaflokkanna að
bœta lifskjörin, og hefur Alþýðubandalagið
einhverja sérstöðu iþessum efnum?
Guðrún: Það er auðvitað ljóst, að
kjarasamningar em I höndum verkalýðsfé-
laganna, en ríkisstjóm getur með margvís-
legum öðmm hætti en afskiptum af kjara-
samningum bætt kjörin. Við höfúm verið
með ákveðnar tillögur í því efni í formi
bamabóta, húsaleigubóta og hækkunar
skattleysismarka o.fl. Stjómvöld hafa auð-
vitað mikil áhrif á kjör manna. En það þarf
líka að endurmeta ýmis störf í þessu þjóð-
félagi. Menn em að kvarta undan því að
það fáist ekkki fólk til að vinna í fiski. Það
væri enginn vandi að fá fólk til að vinna í
fiski ef launin væra viðunandi. Við borgum
sjómönnunum okkar sæmileg laun, og svo
sannarlega með réttu, þannig að það hefúr
hingað til ekki verið hörgull á sjómönnum.
Það verður auðvitað að búa betur að þess-
um undirstöðuatvinnuvegi, sem fiskvinnsl-
an er. Þetta er erfið vinna, en hún getur vel
verið eftirsóknarverð ef menn fá sæmilegar
tekjur fyrir að vinna hana.
Sigríður: Ég held að það sé enginn vafi
á því, að Alþýðubandalagið er sterkasta
baráttutæki launafólks í dag. Þótt margir
hafi efast um gildi þjóðarsáttarsamning-
anna í fyrstu, þá hafa þeir ótvírætt sannað
gildi sitt, en þeir em einmitt tilkomnir að
miklu leyti fyrir tilstuðlan ráðherra Al-
þýðubandalagsins og fúlltrúa þess í verka-
lýðshreyfingunni. Það markmið samning-
anna að ná verðbólgunni niður hefúr þegar
náðst, og ég bind nú allar mínar vonir. við
að Alþýðubandalagið komi það sterkt út úr
þessum kosningum að við það markmið
verði staðið að lyfla kaupmættinum.
Auður: Það má líka spyrja sig þeirrar
spumingar, hvemig ástandið væri nú ef Al-
þýðubandalagsins hefði ekki notið við í því
að veita kjaraskerðingaröflunum viðnám í
þeim þrengingum sem ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar skildi eftir sig.
Nýtt Helgarblað: Hvað œtlar Alþýðu-
bandalagið að gera íþessum efnum? Get-
urflokkurinn haft áhrif á aukrungu þjóðar-
framleiðslu ogþjóðartekna eða erstefnt að
tekjujöfnun?
Sigríður: Hagvöxturinn vex náttúrlega
ekki endalaust. Það þarf fyrst og ffemst að
breyta tekjuskiptingunni.
Guðrún: Jú, það er rétt. Það er óleyst
áhyggjuefni sem blasir við okkur og verður
stöðugt meira áberandi, að þrátt fyrir góðan
árangur í efnahagsmálum að ýmsu leyti, þá
er fjármagn þjóðarinnar að færast æ meir í
hendur örfárra hópa eða fjölskyldna. Ég tók
þetta mál einmitt upp á kosningafúndi í
gær, og það gladdi mitt gamla hjarta að sjá
að Þorsteinn Pálsson er með þessar áhyggj-
ur líka. En hann tók þetta mál upp á fundi í
Vestmannaeyjum nýverið.
Það er með ólíkindum hvað fjármagn
lýðveldisins hefur safnast hér á fárra hend-
ur. Og það sem hefur breyst hér í gegnum
tiðina er að þessar stóreignafjölskyldur
ráku sín fyrirtæki hér áður fyrr. Síðan kom
verðbólgan og allur fýrirtækjarekstur varð
mjög áhættusamur. Þá gerði þetta fólk auð-
vitað nákvæmlega það sem var skynsam-
legt út ffá þess eiginhagsmunum: það hætti
að taka áhættu en sáði þessum peningum
sínum í ríkistryggð fyrirtæki. Og nú er svo
komið að þessar Qölskyldur eiga Flugleið-
ir, Eimskipafélagið, Sjóvá o.fl. Og fyrir-
10 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 19. apríl 1991