Þjóðviljinn - 10.08.1991, Blaðsíða 4

ElLENDAR Issf FRÉTHR
Hranndauði ála
í Balatonvatni
7000 Albanir lokaðir
inni á íþróttavelli
Yfir 120 smálestum af dauð-
um ál hefur skolað upp á
ströndina sunnan við Bala-
tonvatn í Ungverjalandi, stærsta
stööuvatn í Mið-Evrópu og vin-
sælan stað af fólki í fríum.
Forstöðumaður umhverfis-
vemdarstofnunar ungverska ríkisins
segir sníkjudýr hafa fundist í sund-
mögum álanna. Telur hann að þau
hafi orðið álunum að bana en ekki
mengun.
Enda þótt Albanir hafi nú
fengið lýðræði eru þeir ekki
síður ákafir að yfirgefa föð-
urland sitt en fyrr. Um
10.000 'þeirra tóku á vald sitt fyrr í
vikunni þarlent vöruflutningaskip,
Vlora, og komust á því til Bari á
ítah'u. -
Fjórir menn a.m.k. voru drepnir í
heiftarlegum illindum milli fólks, sem
streymdi til hafnarborga Albaníu til
að komast þar í skip til Ítalíu, og lög-
reglu sem reyndi að hindra flóttann.
Þrengsli voru gífurleg í Vlora á leið-
inni til Bari og líðan flestra um borð
eftir því. Einn maður fannst í skipinu
stunginn til bana, eftir að það var
komið í höfn í Bari.
Itölsk yfirvöld brugðust við hart
og lýstu því yfir að enginn innflytj-
enda þessara fengi landvistarleyfi á
Ítalíu. Eru ítalir mjög á verði gegn
slíkum fyrirvaralausum flóttamanna-
flóðum frá Aibaníu ffá því í mars, er
um 25.000 manns þaðan komu i hafh-
ir á Suður-Ítalíu og báðust landvistar.
Um 7000 þeirra nýkomnu bíða nú
heimflutnings f þrengslum og hit-
asvækju á íþróttavellinum í Bari og
um 3000 við höfnina. Lögregla hefur
varðhring þar allt um kring. Eitthvert
ítalska blaðið líkti íþróttavellinum við
gúlag.
Þangað til fyrir örfáum árum var
Albanía til þess að gera einangrað
land og fæstir landsmanna höfðu
mikla hugmynd um heiminn utan
landamæra sinna. Helstu kynni sín af
Vesturlöndum hafa landsmenn fengið
gegnum ítalska sjónvarpið, sem þeir
nú hafa góða möguleika til að ná inn
á tækin. Það gefur ekki alltof raun-
hæfa mynd af ástandinu og eftir því
eru hugmyndir Albana um ítaliu og
Vesturlönd yfirlcitt. Margir þeirra
virðast halda að þar lifi menn í dýr-
legum fagnaði án teljandi fyrirhafhar.
Margir Albanir, sem til Ítalíu hafa
komið, hafa orðið steinhissa er þeim
var sagt að þar í landi ættu margir erf-
Do Muoi, aðalritari víet-
namska kommúnistaflokks-
ins og forsætisráðherra, lét af
siðarnefnda embættinu í gær og tók
við af honum Vo Van Kiet, tæplega
sjötugur Suður-Víetnami.
Frami hans hiá ríkisflokki og ríki
hefur vaxið hratt síðustu ár og er hann
sagður einn þeirra ráðamanna þar-
lendis sem mest beita sér fyrir því að
markaðskerfi verði tekið upp. Skipun
Kiets í embætti forsætisráðherra er
einnig merki þess að sunnlendingar
vaxa að áhrifum, en hingað til hafa
flestir helstu valdhafar meðal viet-
namskra kommúnista verið frá norð-
itt með að fá vinnu.
,JÉg kom að vinna," sagði tvítug:
ur Albani í Bari á bjagaðri ítölsku. „í
Albaníu engin vinna, ekki hús, ekki
matur, aðeins fjölskylda"
Albanska stjómin hefur skipað
hemum að stöðva flóttamannastraum-
inn úr landi. Sagt er að þessi síðasti
útflytjendastraumur hafi hafist er orð-
rómur komst á kreik um að Albanía
væri að semja við Spán um innflutn-
ing fólks frá Albaníu þangað.
ur- og miðhéruðum landsins.
Kiet varð félagi í flokknum 17
ára, starfaði frá árum heimsstyijaldar-
innar síðari í sjálfstæðishreyfingunni
Vietminh, sem barðist gegn Frökkum
eftir það stríð, og síðan í Þjóðfrelsis-
fylkingu Suður- Víetnams, einnig
þekktri undir nafninu Vietcong. Kona
Kiets og böm fórust í einni „teppa-
lagningu" bandaríska flughersins, er
þau voru á leiðinni á stefhumót við
hann, að sögn liðhlaupa úr Þff. Eftir
sigur Norður-Víetnams og Þff í Víet-
namstríðinu 1975 var Kiet um skeið
borgarstjóri Ho Chi Minh- borg (Saig-
on).
Markaðssinnaður
forsætisráðherra
▲ Böðvar Guðmundsson skrifar frá Danmörku
Bilaði allt sem bilað gat
Júlímánuður var hlýrri og sól-
ríkari en elstu kerlingar muna
hér á iáglendinu. í júní rigndi
heil ósköp og því var mikill
raki í jörð, sem kom svo öllum
gróðri til góða þegar blessuð sólin
fór að skína. Korn er því víða
þroskað á ökrum og ávextir á
trjám. Það er sem sagt allt í góðu
gengi hjá þeim sem jörðina yrkja,
þó að danskir bændur barmi sér
auðvitað heil ósköp, en það gera
allir góðir bændur og þá mest þeg-
ar best viðrar, eins og alkunna er.
Ríkisstjóm og þing hcfur líka
verið í sumarfríi eins og venjulegt
fólk og því engin stórpólitísk ágrein-
ingsmál borið á góma. Þó gusu upp
svolítil illindi fyrr í sumar þegar pól-
itiskur meirihluti myndaðist fyrir því
að Danmörk skyldi beita neitunar-
valdi í Efnahagsbandalaginu gegn
þvi að látið yrði af viðskiptabanninu
við Suður-Afríku áður en allir pólit-
ískir fangar þar í landi vom lausir.
Þessu undi ríkisstjómin illa sem von-
legt var, því það er alvömmál að
beita neitunarvaldi. Til að reyna að
sundra stjórarandstöðunni hófu nú
vinstrimenn (en vinstri menn í Dan-
mörku em hægrimenn) mikla rök-
ræðu um það hvað væri pólitískur
fangi, hvort það væri td. fangi sem
drepið hefði fjölda manns og brennt
hús og migið í bmnna vegna pólit-
ískrar sannfæringar sinnar, eða hvort
það væm einungis þeir sem látið
hefðu í Ijósi pólitískan vilja sinn í
ræðu eða riti. Eftir að Iofthitinn fór
yfir 28 stig leið svo deilan hjá og nú
segja báðir aðilar að þetta sé allt á
góðri leið.
En annað og nærtækara pólitískt
vandamál en samviskufangar í Suð-
ur-Afríku bíður þings og landsfor-
eldra þegar sest verður aftur á þing-
stóla, atvinnuleysið heimafyrir. I vor
gerðist það undur í dönsku efnahags-
lífi, að viðskiptajöfnuðurinn við út-
lönd var hagstæður í fyrsta skipti um
áraraðir. En þessi ágæti árangur er
vissulega dým verði keyptur. Nýjar
tölur fiá „Danmarks Statistik" segja
að 291.800 manns standi í biðröð til
að fá vinnu, en það þýðir að í ár hafa
25.000 manns misst atvinnu sína og
hefur tala atvinnulausra aldrei verið
hærri. Samkvæmt spá Þjóðhagsstofn-
unarinnar dönsku fer talan yfir
300.000 í byrjun næsta árs ef ekkert
verður að gert. Og víst em hér góð
ráð dýr, næstum daglega fer eitthvert
fyrirtæki á hausinn, í gær, 2. ágúst,
varð td. síðastu símtækjaframleiðslan
á danskri gmnd, Alcatel Kirk í Hor-
sens, að segja upp 300 starfsmönnum
á einu bretti og þeir 185 starfsmenn
sem enn sitja mega vænta uppsagnar-
bréfsins þá og þegar.
Mikil og þung umferð hefiir legið
um Danmörku í júlímánuði, það em
mest Svíar og Norðmenn að aka suð-
ur f sól og synd og svo Þjóðverjar að
aka norður þar sem kuldinn og
myrkrið hefur hreinsað kynstofninn
af öllum kveikfarskap, eins og ffægt
er. Nú em brýmar milli Þýskalands
og Sjálands og Sjálands og Svíþjóðar
einungis til á teikniborðinu enn sem
komið er og þarf því að ferja alla
þessa bíla yfir Femem beltið og Eyr-
arsundið. Til þess að allt gangi nú
fljótt og vel fyrir sig í júlíumferðinni
leigði Danska Jámbrautarfélagið tvær
gríðarstórar bílferjur, stærri en allt
þessháttar sem áður hafði sést, lét
breyta þeim og bæta í pólskri skipa-
smíðastöð og gaf þeim svo hin stoltu
eddunöfn Askur og Urður. Og er
skemmst frá að segja að þetta varð
mikill urðargaldur. Allt sem bilað gat
í fetjunum fór strax á fyrstu dögun-
um, þær komust ekki sjálfkrafa að
bryggju, mannskapurinn taldi öryggi
sínu stefnt í hættu, og allt fór í hnút.
Biðraðimar beggja vegna sundanna
lengdust og lengdust, urðu fleiri kíló-
metrar, og þó að Danska Jámbrautar-
félagið gangsetti hveija fleytu sem
flotið gat í stað þeirra Asks og Urðar
þá fór biðin þegar verst lét upp í 12
klukkutíma. Bilalestin sem beið eftir
ferju hér við Helsingðr náði td. alveg
niður að Espergerde, sem er 6-7 kíló-
metnun sunnar. Og nú er auðvitað
allt komið í málaferli og hafgamm
um það hver eigi að borga brúsann,
Danska Jámbrautarfélagið, fyrirtækið
sem það leigði ferjumar af, eða
pólska skipasmíðastöðin, sem annað-
„Nýjar tölur frá
„Danmarks Statistik“
segja að 291.800
manns standi í biðröð
til að fá vinnu, en það
þýðir að í ár hafa
25.000 manns misst
atvinnu sína og hefur
tala atvinnulausra
aldri verið hærri.“
ist breytingar og viðgerðir fyrir mjög
vægt gjald fyrr í vor, en hefúr að
sögn viturra manna einungis gert
vont verra.
Það er ekki að ástæðulausu að
margur Daninn sest með bjórinn sinn
í skugga í góða veðrinu og hugsar
sitt.
Ekki er þó lífið tómt vesen og
vandræði, alltaf finnur fólk sér eitt-
hvað til skemmtunar. Á dögunum var
td. sjósett nýtt víkingaskip, langskip,
við skipasafhið i Hróarskeldu. Það er
nákvæm eftirlíking af minna lang-
skipinu sem grafið var upp úr Hróar-
skeldufirði fyrir þrjátíu árum og
reyndist vera 1000 ára gamalt. Nú á
að prófa sjóhæfni langskipsins með
tölvumælingum og gera skipasmiðir
sér vonir um að þær niðurstöður
megi nota ma. við smíði nýrra súper-
tankskipa, en það er alkunna, að súp-
ertankskipin vilja brotna í sundur og
ata allan sjó og fjörur út í olíudrullu.
Það var mikið um dýrðir þegar lang-
skipinu var hleypt af stoklnmum, ma.
voru fengnir sérþjálfaðir víkingar fra
Englandi til að berjast á flötinni fyrir
faman safnið. Þeir lömdu þar góða
stund hver á öðrum með axarkjögg-
um og vígabröndum og bitu í skjald-
arrendur, en sú list hefur ekki verið
iðkuð lengi. Við alla barsmíðina
sprungu blöðrur með rauðu Iitarefni
hér og hvar á víkingum og blóðið
fiaut áhorfendum til óblandinnar
ánægju.
A Bellahöj-leikhúsinu í Kaup-
mannahöfh er hægt að fá miklu frið-
samlegri skemmtun þessa góðviðris-
daga, þar er nú verið að leika og
syngja hann ,Jesus Christ Superstar",
en það era víst komin 20 ár síðan
hann var settur hér á svið með álíka
árangri og í öðrum löndum. Margur
miðaldra maður og kona leggja leið
sína til Bellahðj þessa dagana og
minnast þess hvemig allt var þegar
þau vora ung.
Og loks má geta þess að óútkljáð
deilumál um kynjamisrétti og
kvennaþrælkun gaus upp nú um mán-
aðamótin þegar hin árlega „sumarút-
sala“ hófst. Auglýsingamyndin fyrir
útsöluna sem átti að laða til sín kaup-
endur var af ungri og fagurskapaðri
stúlku íklæddri hálskeðju, brjósta-
haldara, pínunærbuxum og háum
sokkum og í ofurhælaháum skóm.
Það sem er óvenjulegt við myndina
er svo það að stúlkan krýpur í start-
holum á hlaupabraut. Strax eftir að
myndin birtist upphófust harðar deil-
ur um misnotkun á kvenlegri fegurð
og vora það mest konur sem lögðu
þar orð í belg. Bentu ma. margar á að
það væri alls ekki hægt að hlaupa
spretthlaup á hælaháum skóm og því
væri þetta hin grófasta móðgun við
kvenkynið.
Ég hef hvergi séð þessari stað-
reynd mótmælt.
ÞJÓÐVIUINN Laugardagur 10. igúst 1991
Síða 4