Þjóðviljinn - 31.08.1991, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 31.08.1991, Blaðsíða 2
Skattahækkanir og kjarasamningar Ríkisstjórnin reynir nú hvað hún getur að klambra saman Ijárlagafrumvarpi án skattahækkana. Þetta er að reynast stjorninni lokuð leið, hún kemur ekki saman frumvarpinu öðruvísi en að hækka skattana um 3 - 4 miliarða. Hins vegar leitar hún nú með logandi Ijósi að íeið til þess að kalla þessar hækkanir einhverju öðru nafni. Engar ákvarðanir hafa enn verið teknar en til umræðu eru meðal annars eftir- farandi skattar: Skattur á námsmenn í formi skólagjalda samtals að minnsta kosti 300 - 400 miljónir, skattur á sjúklinga í formi innritunargjalds á sjúkrahús, samtals á milli 200 og 300 miljónir. Auknir skattar á sjómenn í formi lækk- unar á sjómannaafslætti. Rætt er um að lækka afslátt- inn í áföngum þannig að fyrsta skrefið gæti orðið 500 miljóna skattahækkun á sjómenn. Hækkun á virðis- aukaskatti með því að leggja virðisaukaskatt á bækur, samtals 500 til 600 miljónir. Hækkun á virðisaukaskatti með því að skattleggja blöð og tímarit samtals um 200 miljónir. Hækkun á virðisaukaskatti með því að skatt- leggja viðhald fasteigna. Þessi tala er ekki Ijós en get- ur þýtt allt að 1000 milljónir. Sé tekið tillit til þess að rætt er um að fella sjómannaafsláttinn niður í áföngum þá er Ijóst að ríkisstjórnin er með a.m.k. 3-4 miljarða skattanækkanir til umræðu. Sömu dagana og þessar umræður eiga sér stað eru verkalýðssamtökin að búa sig undir að gera nýja kjarasamninga. Vitað er að samningar á líkum nótum og gerðir voru á sínum tíma, og víðtæk sátt varð um, eiga miklu fylgi að fagna í samtökum launafólks. Samningarnir skiluðu bæði stöðugleika í þjóðfélaginu og trygaðu kaupmátt launa betur en flestir reiknuðu með. Tíí að ná slíkum samningum nú þarf ríkisvaldið að koma til skjalanna, enda segja talsmenn atvinnu- rekenda og launafólks að ekkert sé hægt að gera fyrr en sjáist í spil ríkisstjórnarinnar. Allar aðgerðir sem ríkisstjórnin vinnur að beinast að því að leggja auknar byrðar á þá sem minna hafa í þjóðfélaginu. Þetta er veganestið sem hún leggur af stað með við upphaf samningsgerðar. Ráðherrarnir eru á kafi í bókhaldstilraunum og sjá það eitt að þeir verði með einhverjum ráðum að koma saman fjárlög- unum án þess að nækka skatta á þá tekjuhærn. Þá varðar nákvæmleaa ekki neitt um hvaða afleiðingar hugmyndir þeirra kunna að hafa úti í þjóðfélaginu og þeir láta eins og þeir hafi ekki hugmynd um að víð- tækir kjarasamninqar standa fyrir dyrum. Til viðbótar við þær álö.'jur sem ætlunin er að leggja á láglaunafólk hafa peir þegar haft forgöngu um vaxtahækkanir sem þyngja byrðar fyrirtækjanna um éikilegar upphæðir. Raunvextír sem flest fyrirtæki jurfa að borga eru nú á milli 10 og 15 af hundraði. Af- eiðingin af þessu hagstjórnarlega ráðleysi er sú að samtök launafólks eiga engan annan kost en að krefj- ast hækkana til að mæta kostnaðaraukanum. Atvinnu- rekendur svara svo með því að vaxtahækkanir hafi þegar étið upp alla möguleika þeirra til að koma til móts við kröfur um hækkandi kaupmátt. Svör atvinnu- rekenda eru að sönnu engin nýjung. Svo lengi sem elstu menn muna hafa samtök þeirra svarað öllum kröfum um kaupmáttaraukningu og bætta aðstöðu verkafólks neitandi. Á hinn bóginn vita verkalýðssam- tökin vel að þau eru ekki bara að glíma við atvinnurek- endur um arðinn af vinnunni, þau eru líka að fást við banka og fjármálastofnanir s^m líka vilja auka sinn hlut í afrakstri atvinnulífsins. í þeirri skak sem fram- undan er hefur ríkisstjórnin, með Jafnaðarmannaflokk íslands innanbbrðs, lagt sitt af mörkum til þess að gera verkalýðssamtökunum erfitt fyrir. Fyrir hennar til- stuðlan þurfa launamenn nú að berjast gegn auknu misrétti í þjóðfélaginu. hágé. Þtóðyiljinn Málgagn sósíalisma þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar Síðumúla 37 — 108 Reykjavík Sími: 681333 Símfax: 681935 Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f.. Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson. Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófsson. Ritstjóm, skrifstofa, afgreiðsla, auglýsingar: Siöumúla 37, Rvik. Auglýsingar: 681310, 681331. Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Oddi hf. Verð í lausasölu: 110 kr. Nýtt Helgarblað: 170 kr. Áskriftarverö á mánuði: 1200 kr. Gorbatsjov og Jeltsfn: þurfa þeir hvor á öðrum að halda? Var Gorbatsjov ofmetinn? Jeltsín og Gorbatsjov eru við- fangsefni annarrar hverrar blaða- greinar sem skrifuð er í heimin- um um þessar mundir. Og höfuð- stefíð í þeim er einatt þetta: á Vesturlöndum hafa menn ofmetið Gorbatsjov en vanmetið Jeltsín. Annað höfuðstef í greinunum er samvinna þeirra - hugsanleg eða nauðsynleg („þeir þurfa hvor á öðrum að halda“). En þó flestir tali um það í sín- um greinum, að Jeltsín hafi verið vanmetinn þýðir það ekki endi- lega að þeir sveii Gorbatsjov i bak og fyrir eins og sést hjá skríbentum Morgunblaðsins þessa daga. (En þar bregður fyrir kenningu um einhverskonar alls- herjarsamsæri vinstrisinna, fjöl- miðla og vestrænna stjórmálafor- ingja um að fegra Gorbatsjov og halda fram málstað hans). I þessu sambandi er ekki ófróðlegt að skoða grein sem birt var í News- week á dögunum: höfundur er Margaret Thatcher sem síst af öll- um er líkleg til að sýna rauðliðum óþarfa blíðu. Hún segir meðal annars í þesssari grein sinni um valdaránið: Hann breytti heiminum „Ég vissi að hr. Gorbatsjov mundi aldrei gefast upp (fyrir valdránsmönnum). Hr. Gorbat- sjov er hugsjónamaður og maður ákveðinn. Hann skilur að ef mað- ur vill gera eitthvað mikið, þá má maður ekki vera hræddur við að eignast óvini. Og hann hefur dug til að fylgja umbótum sínum eftir. Hann hefur líka til að bera mikla pólitíska hæfileika. Við höfum séð hann taka Æðsta ráðinu tak, við höfum séð hann leika sér að sjónvarpsvélunum. Við höfum séð hann glíma með ágætum við hverja pólitíska kreppu. Hann færði þjóð sinni lýðræði, mál- frelsi, meira svigrúm og ferða- frelsi. Hann lét Austur-Evrópu róa. Hann leysti upp Varsjár- bandalagið. Hann breytti heimin- um og á mánudagsmorguninn var óttuðumst við úm stund að fram hefðu komið menn sem ætluðu að snúa dæminu ýið“. Við erum bæði illa svikin Margir fleiri Iofa Gorbatsjov fyrir framlag hans til framvindu mála, en Margaret Thatcher gengur einna lengst. Og það á sér m.a. persónulega skýringu: hún telur sig bersýnilega finna skyld- leika með sér og Gorbatsjov í því að nánustu samstarfsmenn beggja brugðust þeim - flokksbroddamír sem snerust á sveif með valdræn- ingjum í Moskvu, flokksbrodd- arnir sem _ snerust gegn frú Thatcher í íhaldsflokknum. Eða þvað annað geta menn lesið út úr þessari klausu hér úr grein „Jám- frúarinnar“ um valdræningjana og Gorbatsjov: „Þegar staða af þessu tagi kemur upp er það verst að maður skilur að sumir þeirra sem maður treysti best voru fremstir í flokki þeirra sem sviku mann. Og þá fer maður að horfa til baka til að reyna að átta sig á því hvort mað- ur hafi ekki verið of auðtrúa. Því það fer ekki hjá því að þegar maður er önnum kafinn við að koma hlutum í verk, þá er maður ekki sífellt að vega og meta þá sem næstir standa. Maður hefur kosið þá í starfshóp og maður hefur tilhneigingu til að ætla að þeir keppi að sama marki og maður sjálfur.“ Jeltsín óskrifað blað? Að því er Jeltsín varðar, þá segja menn fyrst og síðast að Vesturlandamenn hafi vanmetið pólitískan styrk hans og hæfileika til að fá fólkið með sér þegar á reyndi. Um leið kvarta menn yfir því, að í rauninni viti þeir ekki vel hvar þeir hafa hann sem valds- mann sem ætti m.a. að móta að- gerðir í þeim illræmdu efnahags- málum. Svo er að heyra á allmörgum fréttaskýrendum að Jeltsín og hans nánustu samstarfsmenn hafi að vísu komið sér upp drjúgu liði færra ráðgjafa, en þeir sjálfir' virðist ekki enn gera sér grein fyrir því, að markaðsbúskapurinn sem Jeltsín vill flýta sem mest fyrir, hann mun reynast mörgum erfiður. Honum mun fylgja enn meiri verðbólga en þegar er, og þessi verðbólga mun koma illa niður á eftirlaunafólki og lág- launafólki, auk þess sem von er á nýjum vanda: umtalsverðu at- vinnuleysi. Jeltsín hefur fullan hug á að vernda fólk fyrir þessum skakka- föllum (og á það sameiginlegt með Gorbatsjov), en það er hæg- ara sagt en gert, þegar mikill samdráttur er í efnahagslífi og skattheimta til almennra þarfa öll í skötulíki. Gegn forréttindum Þessi mál eru erfið fyrir Boris Jeltsín. Ekki síst vegna þess að dæmafáar vinsældir hans eru tengdar því, að hann, maður í há- um embættum í Kommúnista- flokknum, ákvað þegar hann var orðinn borgarstjóri í Moskvu að neita sér um öll fríðindi. Það var þessi hegðun sem (ásamt harðri gagnrýni hans 4 svartasta íhaldið í flokknum) féLk fólk til að gefa honum heiðursnafnbótina „nash“ - hann Boris er „einn af okkur“. í skemmtilegu viðtali við Jeg- or Jakovlév, ritstjóra Moskvu- frétta, sem birtist í janúar í íyrra, segir Jeltsín meðal annars þetta hér um fríðindi hinna háttsettu: „Allt frá því að perestrojkan hófst þreyttist ég ekki á að krefj- ast þess að þessi fríðindi væru af- numin. Ég geri mér grein fyrir því að afnám fríðinda muni ekki bæta hag almennings neitt að ráði. En þetta er stórt siðferðilegt skref sem fólk mun kunna vel að meta... Ég hefi aldrei misnotað þau fríðindi sem ég naut neitt að ráði. En ég skildi heldur aldrei hvemig Moskvubúar fóru að því að lifa fyrr en ég gaf þau frá mér“. Þessi ummæli bera í senn vott um pólitískt næmi og hugsunar- hátt jafnaðarmennsku: eitt skal yfir okkur ganga. Og því verður það erfitt fyrir Jeltsín að stjóma þeirri einkavæðingu sem býr til nýjan mun manna: í stað þess munar sem var á lokuðu fríðinda- kerfi manna í háum embættum og almennings kemur hinn sígildi kapítalíski munur á ríkum og fá- tækum. Sem er þegar mikill í Rússlandi og á eftir að vaxa. Fordæmi fyrir okkur hér? Að lokum þetta. Ummæli Jeltsíns eru reyndar lærdómsrík fyrir íslenska stjórnmálamenn. Þeir virðast aldrei hafa áttað sig á því (nema í of feimnislegum mæli sumir hverjir) að þegar að kreppir og „óvinsælar aðgerðir“ eru á dagskrá, þá er það mjög nauðsynlegt „siðferðilegt skref* að þeir gangi á undan með góðu fordæmi sjálfir (t.d. með því að skera niður dagpeningajukkið og fleira þesslegt). Það er alveg rétt sem Jeltsín segir: fyrst með því að vera í raun á sama báti og aðr- ir skilur maður hvemig fólkið í landinu lifir. Og í öðm lagi: að hafna fríðindum eru pólitísk hyggindi sem í hag koma. Gáum að þessu. ÁB ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 31. ágúst 1991 Síða 2

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.