Þjóðviljinn - 17.09.1991, Blaðsíða 2

Skæruliðar í
stj ómarráðinu
Ríkisstjórnin notar nú hvert tækifæri sem gefst til
aö sannfæra þjóðina um þann gríðarlega
„vanda“ sem steðji að ríkissjóði úr ölium áttum.
Þetta er liður í því ætlunarverki að gerbreyta þjóðfé-
laainu á fáeinum árum úr því að vera mannúðarþjóð-
félag með sæmilega þéttriðnu öryggisneti í þjóðfelag
markaðshyggjunnar, þar sem hinir efnuðu hafa að-
stöðu til að Kaupa sér alla þá velferðarþjónustu sem
þeir vilja, en hinir fátæku eru látnir lönd og leið.
Til að ná því marki er beitt öllum tiltækum ráðum í
áróðrinum gegn velferðarkerfinu, meðal annars að
færa ríkisreikningana á nýjan hátt og kalla niðurstöð-
una halla. Þannig kynnti fjármálaráðherra reikninginn
fyrir 1989 og er þar sýnt fram á að „hallinn" á ríkis-
sjóði hafi verið 64,5 milljarðar, en ekki 4,5. Þetta er
gert með því að færa skuldbindingar ríkissjóðs, ára-
tugi fram í tímann, til gjaida. Þá kemur að sjálfsögðu
út mikil upphæð og ef ætlast væri til að hún yrði
greidd i einu lagi árið sem hún er færð þarf ekki að
segja neinum manni að ríkissjóður yrði ekki borgun-
arfær. Lífeyrisskuldbindingar ríkissjóðs einar saman,
talsvert fram á næstu öld, nema að sjálfsögðu mil-
iörðum króna. Hið sama gildir um skolakerfið. I landi
þar sem öll börn eru skólaskyld hefur ríkissjóður
skuldbundið sig um miiljarða á milljarða ofan svo
lengi sem skólaskyldan er við lýði. Framhaldsskólarn-
ir, háskólarnir, heilbrigðis- og tryggingakerfið mun á
næstu öld kosta óteljandi milljaroa og þannig mætti
lengi telja.
Bókhaldskúnstir af þessu tagi þjóna þá því aðeins
faglegum tilgangi að reynt sé að finna líklegar tekjur
á móti skuldDindingunum. En vill einhver spá fyrir um
það hver veður líklegur afrasktur af sjávarútvegi Is-
lendinga árið 2050? Hverju skilar iðnaðurinn á næstu
öld? Hvað verða margir erlendir ferðamenn á íslandi
að sextíu árum liðnum? Vill einhver spá fyrir um velt-
una í þjóðfélaginu það ár?
Þannig mætti endalaust halda áfram að reikna út
vanda framtíðarinnar og fá raunar hvaða útkomu sem
menn kæra sig um.
Velferðarþjónusta, sem greidd er úr sameiginleg-
um sjóðum, samrýmist ekki þeirri hugmyndafræði
sem ríkisstjórnin byggir stefnu sína á. Kjósendur
höfnuðu þessari hugmyndafræði þegar nún var sett
fram á afdráttarlausan hátt í kosningum fyrir meira en
áratug oa hlaut þá í vitund fólks heitið: Leiftursókn
gegn lífskjörum. Núna er þessi sókn að hefjast, en í
þetta sinn er lagt af stað af meiri hyggindum en minni
heilindum en áður. Kjósendum var ekki gefinn kostur
á að kjósa um slíka stefnu í vor. Sjálfstæðisflokkurinn
fór afar illa nestaður í kosningabaráttuna, en Alþýðu-
flokkurinn - Jafnaðarmannaflokkur Islands, hélt á lofti
merkjum jafnaðar.
Leiftursóknin rann út í sandinn á sínum tíma. Nú
blasir hins vegar sú hætta við að hin nýja baráttuað-
ferð, þar sem ráðherrarnir eru eins og skæruliðar
gegn velferðarkerfinu, muni skila verulegum árangri.
Ollu ertil tjaldað, bókhaldsbrellum sem óðru. Ymsum
finnst að rikisstjórnin viti stundum ekki hvað hún er
að gera. Tilskipanaflóðið úr ráðuneytunum gæti
vissulega bent til þess, en svo er ekki. Ríkisstjórnin
veit hvað hún vill. Hún er knúin áfram af „hugsjónum"
frjálshyggjunnar og hefur langtímamarkmið að leiðar-
Ijósi. Allt sem hún aðhefst þjónar þessum markmið-
um. Því miður bendir flest til að hún muni halda þing-
liði sínu saman næstu misserin, hvað sem líður þeim
stormi í vatnsglasi sem orðið hefur vart að undan-
förnu, þannig að kjósendur fá að líkindum ekki tæki-
færi til að kjosa um stefnuna fyrr en að tæpum fjórum
árum liðnum.
hágé.
Þtóðviltinn
Málgagn sóslalisma þjóðfrelsis og verkalýöshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandí: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson
Ritstjórnarfulltrúar: Árni Þór Sigurðsson, Sigurður Á. Friðþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiðsla, auglýsingar: Síðumúla 37, Rvík.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 110 kr. Nýtt Helgarblað: 170 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 1200 kr.
<2 Q
"'cj I
Ástæð,
RíkS e'nka'

Ekkf^^^tTsvæ^ 6fldar
lkh var farið að r.,Æsstöðv
^fpsins

'verð-
Að einkavæða
Ríkisútvarpið
Sjálfstæðismenn eru alltaf að
gera samþykktir um að það skitli
einkavæða þetta og hitt. Ekki síst
ungir Sjálfstæðismenn, þeir eru
alltaf að ítreka þetta, þegar þeir
mega vera að því að hugsa um
annað en það hver svindlaði á
hverjum á síðasta landsþingi
þeirra. Meðal annars vilja þeir
endilega einkavæða Ríkisútvarpið.
Meira að segja menntamála-
ráðherra tók undir þetta þegar hann
heimsótti unga flokksbræður á Isa-
firði.
Trúin á einkavæðinguna er að
sínu leyti hliðstæða við trúna á
þjóðnýtinguna. Þeir sem trúaðir
eru þykjast vissir um að þeir hafi
fundið rétta formúlu. Þeir vilja
helst ekki um það hugsa, að það
fer fyrst og fremst eftir þeirri starf-
semi sem rekin er i hveiju fyrir-
tæki eða stofnun hvort á betur við
einkavæðing eða opinber rekstur
eða þá einhver samábyrgðarrekstur
starfsfólksins. Og menn eru smám
saman að koma sér niður á það að
þar sem samkeppni er nokkuð
sjálfgefin, þar sé farsælast að láta
einkafyrirtæki bítast um markað á
jafnréttisgrundvelli. Öðru máli
gegnir um starfsemi sem eðli
málsins samkvæmt býður varla
upp á alvöru samkeppni (póstur og
sími, rafmagn og gas, almennings-
samgöngur). Þar er lítið unnið með
þeirri einkavæðingu sem t.d. í
Bretlandi leiðir varla til annars en
að nýir forstjórar koma til skjal-
anna og skammta sjálfum sér
margfalt á við það sem opinberir
embættismenn fengu áður fyrir að
stjóma ýmsum þjónustufyrirtækj-
um.
Hvað um
dagskrána?
Umræðan verður öllu mjög í
skötulíki ncma menn spyrji sig í
alvöru að því hvað gerist þegar til-
tekið fyrirtæki er „einkavætt".
Þegar rætt er um útvarp og sjón-
varp þá eiga allar spumingar að
víkja fyrir því, hvað verður um
dagskrána. Mun hún batna með
einkavæðingu? Eða versna?
Og þar stendur hnífurinn í
einkavæðingarkúnni. Meira að
segja Morgunblaðið og fjölmiðla-
skrifarar þess geta ekki fengið af
sér að mæla með einkavæðingu
Ríkisútvarpsins. Vegna þess að
hvemig sem reynt er þá geta þeir
ekki með heiðarlegu móti komist
að þeirri niðurstöðu að ljósvaka-
miðlar yrðu betri, dagskráin metn-
aðarfyllri og í anda óska um blóm-
legt islensk menningarlff, ef þeir
yrðu afhentir einhveiju hlutafélagi.
Sem héti almenningshlutafélag en
kæmist náttúrlega strax i hendum-
ar á þeim sem eiga Eimskip og
Flugleiðir og allt hitt.
Þessa visku hefur Morgunblað-
ið úr breskum íhaldsmönnum sem
sáu það af hyggjuviti sínu að ekki
mátti afhenda BBC einkaframtak-
inu. Vegna þess að þá yrði dag-
skráin háð auglýsingum og þá
mundi henni hnigna. Eftir þeirri
einföldu formúlu sem sannast hvar
sem litið er um heiminn: ef ljós-
vakamiðill á að stjómast afþví hve
hátt hlutfall landsmanna horfir
(hlustar) á hvem þátt, þá þokar
metnaður í dagskrárgerð jafnt og
þétt fyrir endalausum afþreyingar-
málamiðlunum, sem em allar
sömu ættar. Fjölbreytnin er úr sög-
unni.
Að hata
sinfóníur
Ólafúr Ffauksson skrifar eina
ferðina enn um einkavæðingu Rík-
isútvarps í Morgunblaðið á dögun-
um. Eins og svo margir aðrir trú-
menn neitar hann að horfast í augu
við það sem máli skiptir. Hann vill
,jafna aðstöðu“ Rikisútvarps (sem
yrði breytt í hlutafélag) og einka-
stöðva með því að felia niður af-
notagjöld. Og dettur ekki í hug að
spyrja hvað yrði um íslenska dag-
skrárgerð sem svo mætti heita ef
hún ætti að rekast á jafnlitlum
markaði og hér fyrir auglýsingafé
eitt saman. Nei - allt slíkt verður
smottérí hjá Meginreglunni: að allt
skuli einkavætt.
Og ef einhver talar um menn-
ingu, þá ferst Ólafi Haukssyni eins
og mörgum áður: hann dregur upp
hanann á sinni andlegu skamm-
byssu. Hann veitist að fjölmiðla-
skrifara Morgunblaðsins fyrir
menningarsyndir með þessum
hætti:,
„Ásgeir Friðgeirsson grípur
einnig til þess að fara með gamla
tuggu um mennta- og menningar-
hlutverk Ríkisútvarpsins. Stofnun-
in reyndi áratugum saman að troða
menningu ofan í þjóðina af slíku
offorsi að heilu kynslóðimar hata
sinfóníur, prelúdíur og fúgur,
lúðrasveitir og strengjakvartetta“.
Það sem
fólkið vill
Hér snýr allt öfugt náttúrlega.
Það er alveg rétt að Útvarpið
„tróð“ sígildri tónlist ofan í þjóð-
ina allt frá upphafi vega. Tónlistar-
dagskráin var alls ekki „það sem
fólkið vildi“. Fólkið vildi harmon-
íkumúsík, lúðrasveitir og karlakór
að syngja Stenku Rasín. Og
nokkra sígræningja í viðbót. Ef
farið hefði verið að óskum þjóðar-
innar hefði aldrei neitt annað
heyrst í útvarpinu árum saman.
Hvorki sígild tónlist né heldur
djass, sem venjulegu fólki fannst
eins og hver annar ófriður og há-
vaði.
Það vom ekki „heilar kynslóð-
ir“ sem hötuðu „sinfóníugargið“ -
það var fyrsta kynslóð útvarps-
hlustenda. Siðar gerðist það með
þrautseigu „menningar- og uppeld-
ishlutverki“ Ríkisútvarpsins að
það stækkaði eyrað á þjóðinni.
Hún fór að kunna að meta slatta af
ópemmúsík og djass og Mozart
karlinn og margt fleira. Hún fór
líka að venjast því að músík væri
ekki barasta það sem „ég vil
heyra“. Hún vandist á plúralisma,
fjölhyggju í tónlist.
Þetta hefði aldrei gerst ef Út-
varpið hefði verið auglýsingafyrir-
tæki frá upphafi. Og þetta er bar-
asta eitt dæmi af mörgum.
„Enginn“
les það blað
Fjölhyggjan er líka á dagskrá í
sambandi við útgáfú blaða.
Birgir Ámason skrifaði um
daginn í Pressuna. Hann er einn af
þeim sem vilja að Þjóðviljinn,
Tíminn og Alþýðublaðið hætti að
vera til. Hann sveiar þeim blöðum
fyrir að passa ekki í markaðskram-
ið. „Það nennir enginn að lesa
þessi blöð“ segir hann.
Nú er það að vísu rétt að ekki
nenna margir að lesa Alþýðublaðið
þegar það er fjórar síður. Það þarf
hörku til. En Tíminn og Þjóðvilj-
inn ná þó til amk. tíu prósenta
þjóðarinnar hvort blað. Ofl til
stærri hluta.
Og ef blað nær til 10-15% ein-
hverrar þjóðar þá mundi engum
detta það í hug í öðmm löndum að
segja að „enginn nennir að lesa“
slíkt blað. Hvar sem er annarsstað-
ar væri þetta talin góð útbreiðsla á
blaði og áhyggjuefui ef „markhóp-
ur“ slíkrar útgáfu fengi ekki sinn
skammt.
Ef menn vilja stilla dæminu
upp þannig að blað skuli ekki lifa
nema það nái til segjum þriðjungs
þjóðarinnar, þá er aftur komið inn
á sjónarmið þeirra sem vilja einka-
væða RUV. Þeir trúa á magnið, en
hafna fjölbreytninni. Þeir neita að
horfast í augu við þá höfúðstað-
reynd að hvað sem um markaðinn
verður annað sagt þá er hann á
sviði fjölmiðla óhollur lýðræði og
fjölhyggju.
ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 17. september 1991
Síða 2