Þjóðviljinn - 20.09.1991, Blaðsíða 8

L e i k h ú s
Dúfna-
veisla
í kvöld
Leikfélag Reykjavíkur frumsýnir Dúfnaveisluna eftir Halldór
Laxness í kvöld. Það er Halldór Einarsson Laxness, sonar-
sonur skáldsins, sem leikstýrir. Sigurjón Jóhannsson gerir
leikmynd en Ingvar Björnsson annast lýsingu. Með aðalhlut-
verk fara Þorsteinn Gunnarsson, Valgerður Dan, Bára Lyng-
dai Magnúsdóttir, Harald G. Haralds og Björn Ingi Hilmars-
son. Alls taka 18 leikarar þátt í
er Jóhann G. Jóhannsson.
Dúfnaveislan ber sama nafn
og smásaga sem birtist í Sjöstafa-
kverinu árið 1964 en leikritið var
samið og frumsýnt á næstu tveim-
ur árum. Smásagan er aðeins lítill
þáttur leikritsins þó aðalpersón-
umar, pressarahjónin, séu þangað
komnar Ijóslifandi. Sjálf veislan
sem er uppistaða sögunnar er ein-
ungis lítill hluti sviðsverksins.
Halldór Laxness hefur sagt að
grundvaliarhugsunin í Dúfna-
veislunni sé tveir heimar sem
mætast. Stefán Baldursson Þjóð-
leikhússtjóri hefur túlkað þetta
þannig (í bókinni: Sjö erindi um
Halldór Laxness) að þetta séu
heimur einfaldleika og nægjusemi
andspænis heimi blekkinga og
fjárglæfra.
Oft hefur verið reynt að
flokka leikrit Laxness undir við-
sýningunni. Höfundur tónlistar
teknar liststefnur en það hefur
ekki gengið vel. Stefán Baldurs-
son segir í fyrrnefndri grein að
stílleysan sé í raun þeirra stílein-
kenni. Þetta er auðvitað þversögn
en þversagnir eru einmitt gegn-
umgangandi einkenni í leikritum
Halldórs Laxness. Það hefur verið
reynt að líkja Halldóri við Brecht
og lonesco en hann hefur afneitað
því að sjálfsögðu. Það er leiðinleg
árátta að líkja höfundum saman
við hvert tækifæri. Halldór Lax-
ness er sambærilegur við Brecht
og ionesco að því leyti að hann
skrifar á þessari öld og er höfund-
ur á heimsmælikvarða. Það er allt
og sumt.
(Byggt að hluta til á grein eft-
ir Stefán Baldursson í bókinni:
„Sjö erindi um Halldór Laxness".
-kj
Harald G.
Haralds og
Þorsteinn
Gunnarsson í
Dúfnaveislu
Halldórs Lax-
ness. Mynd:
Jim Smart.
Kvikmyndir
Þýsk nýbylgja í Regnboganum
Eins og ég hef áður sagt hafa kvikmyndavikur eða hátíðir sína
kosti og galla. Kostirnir eru augljósir, þarna fær maður loksins
tækifæri til að sjá eitthvað annað en ameríska fjöidaframleiðslu,
sem er ágæt til síns brúks en verður jafn leiðigjörn og sætur
eftirréttur ef maður fær aldrei neinn almennilegan mat á undan.
Gallamir em jafn augljósir, það
er sama hvað maður rembist og
hagræðir tíma sínum, það er
ómögulegt að komast yftr að sjá
allt sem maður hefur áhuga á.
Þessvegna hef ég til dæmis
ekki ennþá séð myndina sem mér
fannst einna mest spennandi í
kynningunni, Sázka - die Weite
eða Veðmálið, sem Martin Walz
leikstýrir og uppáhaidsengillinn
Bruno Ganz leikur aðalhlutverkið
í. En hún verður sýnd á laugardag-
inn svo að ég og allir hinir sem
misstu af henni fyrir viku eiga enn-
þá sjens.
Hátíðin hófst á mynd Christi-
ans Wagner, Wallers letzer Gang
eða Síðustu gönguför Wallers.
Waller er þögull gamall maður
sem hefur unmð allt sitt líf við að
ganga eftir ákveðnu járnbrautar-
spori og passa að ekkert geti orðið
til þess að lestin fari út af því.
Hann dittar að, festir rær og olíu-
ber skiptingar á sporunum. Nú er
hann kominn á eftirlaunaaldur og
^uk þess er starf hans orðið úrelt.
A siðustu gönguför sinni eftir spor-
inu rifjar nann upp minnistæð at-
riði ur lífi sínu. Fortíðin er
svart/hvít á móti lituðum nútíman-
um.
Waller hugsar um konuna sem
hann elskaði, hún var verksmiðju-
eigandadóttir og þjóðfélagsþrepi
fyrir ofan hann. Astarævintýri
þeirra endar með barni en ekki
iftingu þvi að hún deyr við bams-
urð og eftir að hafa farið fyrir rétt
og sannað að hann eigi bamið, elur
Waller dóttur sína upp með hjálp
góðra vina.
Myndin endar svo á óumflýjan-
legum endalokum þessarar síðustu
gönguferðar.
Síðasta gönguferð Wallers er
róleg mynd og voða erfitt að forð-
ast að nota kíisjuna „hugljúf1 um
hana. Skiptin a milli fortíðar og
nútíðar voru einstaklega vel gerð
og leikurinn fallegur, sérstaklega
hjá Waller ungum sem öldnum.
Mynd austurþjóðverjans
Andreas Voigt, Letzes Jahr Titanic
eða Síðasta árið um borð í Titanic,
er af allt öðru sauðahúsi. Voigt er
heimildakvikmyndagerðamaður og
mynd hans fjallar um atburði og
stemmningu í Austur Þýskalandi
fyrir fall múrsins; hún er tekin um
áramót 1989-90. Myndin er byggð
upp á stuttum viðtölum sem gera
grein fyrir væntingunum sem aust-
urþjóðverjar hafa til draumalands-
ins í vestri. Þetta er ómissandi
mynd fyrir áhugamenn um nútíma-
sögu því hún er sönn heimild, leik-
stjórinn heldur hlutleysi sínu og
leggur aldrei viðmælendum sínum
orð í munn.
Síf
Gunnarsdóttir
skrifar
Eini gallinn á myndinni frá
mínum bæjardyrum séð var að hún
var textalaus og þó að heymartæki
með íslensku tali væru fáanleg þá
er það ekki alveg það sama.
Uberall ist besser, wo wir nicht
sind eða Það er allstaðar betra að
vera en þar sem við erum, var gerð
árið 1989 og er leikstýrt af Micnael
Klier. Hún fjallar um pólverjann
Jerzy sem býr í Varsjá en dreymir
um að komast burt og þá aðaílega
til Ameríku, þó að vestur Berltn
dugi til að byrja með. Daginn áður
en hann stingur af frá Varsjá kynn-
ist hann Evu sem er þjónn á veit-
ingahúsi. Jerzy kemst til Berlínar
og vinnur þaj við ýmiskonar vafa-
söm störf! I einu starfinu rekst
hann á Evu sem er orðin vændis-
kona. Hann verður ástfanginn af
henni en áður en sambana þeirra
verður að nokkru varanlegu þá
hverfúr hún sporlaust. Jerzy herúr
ekki gleymt draumnum um Amer-
íku og verður sér úti um falsaða
appíra til að komast þangað. Og
vem haldið þið að hann hitti á
fyrsta bamum sem hann dettur inn
á í New York?
Aðalleikarinn Miroslov Baka
er ekki íslendingum að öllu ókutm-
ur því (ef mér skjátlast ekki hrapal-
lega) hann lék aðalhlutverkið í
Stutt mynd um morð sem var sýnd
í sjónvarpinu ekki alls fyrir löngu.
Það er allstaðar betra... er sér-
kennilega skemmtileg mynd. Það
er fátt um samtöl og fer Íítið fyrir
söguþræði en persónumar em ekta
og verða manni furðu hugleiknar
þegar líður á myndina. Jerzy og
Eva eru alltaf óánægð með um-
hverfi sitt, fyrst Varsjá og svo vest-
ur Berlín og ekki virðist New York
vera nein paradís heldur. Málið er
að borgimar eru allar nákvæmlega
eins, og það er varla að áhorfand-
inn taki eftir því þegar þau flytja á
milli staða. Að minnsta kosti ekki
fyrr en einhver fer að tala.
Myndin er tekin í svart/hvítu
og kvikmyndatökumanninum tekst
atar vel að fela sérkenni hverrar
borgar, enda em engar fagrar nær-
myndir af Frelsisstyttunni eða
Kurfurstendarrm, myndavélin
heldur sig í skítugum slömmhverf-
um ogþau em greinilega öll eins.
Letkurinn er frábær, sérstak-
lega hjá Baka sem hefur alveg ein-
staka útgeislun.
Það er ekki hægt að ljúka þess-
ari grein án þess að minnast á stutt-
myndimar sem vom sýndar á und-
an hverri mynd. Eflirtektarverðust
af þeim sem ég sá var Barbie mynd
Claus-Michael Rohne, Ein ShÖner
Abend eða Yndislegt kvöld. Þar
léku dúkkumar Barbie og Ken að-
alhlutverkin, ótrúlega vet, ég vissi
ekki að dúkkur hefðu þennan hæfi-
leika. Þetta var skondin mynd um
ástarlíf dúkkna sem endaði á þeirri
heimspekilegu niðurstöðu að eng-
inn er fúllkominn.
Úr kvikmynd-
inni Zug in
die ferne,
eða: Lest i átt
til frelsisins.
Leikstjóm og
handrit:
Andreas Dre-
NÝTT HELGARBLAÐ
8 FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1991