Þjóðviljinn - 09.11.1991, Blaðsíða 5

Fkéttir
Markaðir í mikilli hættu
vegna verkfalls farmanna
Vinnuveitendur vita alveg hvað við teljum ásættanlegt og nú
eiga þeir næsta leik. Nú mætast stálin stinn,“ sagði Birgir
Björgvinsson í samninganefnd undirmanna á kaupskipum,
eftir að verkfall skall á kl. 13 í gær. Hann sagði að ekki yrði
fundað innan Sjómannafélagsins um helgina, kröfurnar væru Ijósar
og ekki yrði bakkað með þær. Birgir sagði ástæðuna fyrir þvi að tillög-
unni, sem sáttasemjari lagði fram í gærmorgun, hefði verið hafnað
væri sú að inn í hana hefði einfaldlega vantað eitthvað í staðinn fyrir
það sem farmenn láta. „Við viljum fá eitthvað á móti hagræðingunni,
þessu aukna vinnuálagi,“ sagði Birgir. Ekki er ágreiningur um 2%
taxtahækkun lengur. Semja þarf um tíu liði, að mati sjómanna, og hef-
ur náðst utan um suma þeirra. Eitt þeirra ákvæða sem harðast er deilt
um er hvort sjómenn skuli fá fæðispeninga í fríum.
Guðlaugur Þorvaldsson ríkis-
sáttasemjari segist ekki boða samn-
ingafund fyrr en eflir hálfan mánuð,
samkvæmt Iögum, nema annar
hvort samningsaðila komi með til-
lögur sem hægt er að fúnda um.
Farmenn höfnuðu tillögunni algjör-
lega og vinnuveitendur kváðust
geta samþykkt hana, enda þótt þeir
teldu að hún gengi fúlllangt til móts
við sjómenn.
Birgir sagði að verkfall hlyti að
standa amk. í tvær vikur. „Við höf-
um aldrei fengið neitt nema með
verkfalli, það hefur reynslan sýnt.
Þó erum við búnir að vera stilltir í
tvö og hálft ár,“ sagði hann.
Langt verkfail mun koma hart
niður á fiskútflytjendum þar sem
ffemur litlar birgðir eru til hjá kaup-
endum í Evrópu. „Það fer mjög
fljótlega að harðna á dalnum og
þessir markaðir eru mjög viðkvæm-
ir og mjög erfitt ef afgreiðsla til
þeirra stöðvast," sagði Kristinn
Lund hjá Islenskum sjávarafúrðum.
Sent hefúr verið eins mikið út
og hægt hefur verið og fór sneisa-
fúllt skip með farm frá íslenskum
sjávarafurðum til Bandarikjanna um
mánaðamótin, þannig að þar eru
einhveijar birgðir. Jólavertíðin, sem
er aðalneyslutíminn í saltfiskinum,
er hafin og segir Magnús Gunnars-
son, forstjóri SÍF, það ekki spum-
ingu að ef verkfall verður langvinnt
muni markaðir tapast. I vikunni
tókst SÍF að ganga ffá sölu og send-
ingu á tæplega 2000 tonnum. „Það
er ijóst að það dugir ekki lengi og
það fer að þrengja að okkur upp úr
miðjum nóvember," segir Magnús.
Siðustu kaupskipin létu úr höfn
í gærmorgun og stefndu flest á Evr-
ópu og Ameríku. Olíuflutningaskip-
ið Stapafell fékk undanþágu til að
ljúka strandferð í gær og stoppast
þegar það kemur _ til Reykjavíkur
affur á þriðjudag. Ahrif verkfallsins
verða víðtæk og hefur þegar gætt
því skipafélögin hafa þurft að færa
vaming milli skipa og gjörbreyta
áætlunum þeirra. Kostnaður þeirra
nemur nú þegar miljónum króna en
þrátt fyrir það segjast vinnuveitend-
ur ekki geta gengið skrefinu lengra
en boðið var í gærmorgun.
„Yfirvinnubannið sem hefur
staðið síðastliðnar vikur hefúr þegar
haft í för með sér verulega röskun
og mikinn aukakostnað,“ segir Om-
ar Jóhannsson, framkvæmdastjóri
Eimskipa. Sum skip Eimskipa
koma til Iandsins þegar í næstu
viku.
Skip Samskipa stöðvast ekki
fyrr en eftir uþb. tvær vikur, þegar
þau koma úr ferðum til meginlands-
ins og Ameríku, það er að segja ef
ekki kemur til samúðarverkfalla á
Norðurlöndum. Mismunandi langir
fyrirvarar em á samúðarverkföllum
norrænna flutningaverkamanna.
Dönsku og norsku flutningaverka-
mannasamböndin gáfu í gær út við-
varanir um aðgerðir sem geta tekið
gildi eftir viku. Finnskir verkamenn
hafa ekki tekið ákvörðun um að-
gerðir ennþá en munu funda innan
tíðar og getur samúðarverkfall
þeirra hafist án fyrirvara. Sæsnkir
verkamenn hafa nú tekið ákvörðun
um samúðaraðgerðir og Bakkafoss
skip Eimskips hefúr verið kyrrsett.
Omar Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri Eimskipa, sagði í gær
að hann heföi ekki enn fengið nein-
ar formlegar viðvaranir frá sam-
böndum flutningaverkamanna. „Eg
hef ekki séð neitt um þetta nema í
fjölmiðlum hér og trúi tæpast öðru
en okkur verði tilkynnt formlega
um það ef eitthvert land er að loka
fyrir manni höfnum," sagði hann.
„Auðvitað vonar maður að þetta
verði mjög stutt verkfall en því er
ekki að leyna að þegar verkfall
skellur á undir þeim kringumstæð-
um sem sáttasemjari hefur lýst þá
ber maður mikinn ugg í brjósti um
að þetta geti orðið nokkrar vikur."
Omar sagði að eins og skilið heföi
verið við málin í gærmorgun teldu
vinnuveitendur sig ekki undir nein-
um kringumstæðum geta gert meira
eins og er.
Sjö af átta skipum Eimskipa eru
farin í siglingar til Evrópu, Græn-
lands og Ameríku og eitt er í leigu-
verkefúum erlendis.
Verkfallið mun ekki hafa nein
áhrif að ráði á jólavertíð innflytj-
enda þar sem nær allur jólavaming-
ur er kominn í vörugeymsiur heild-
sala og jafnvel í hillur smásalanna.
Ovíst er þó um hvemig fer með inn-
flutning jólattjáa, ef verkfall dregst
á langinn. Heildsalar hafa einnig
byrgt sig upp af nauðsynjavörum
eins og sykri og hveiti. -vd.
Náttúruvemd
í Kringlunni
Á mörgum friðuðum svæð-
um erlendis eru fræðslustofur
fyrir ferðamenn. Fyrsta
fræðslustofan hér á landi verð-
ur væntanlega reist í Mývatns-
sveit og til að kynna hugmynd-
ina ætiar Náttúruverndarráð
að setja upp vísi að fræðslu-
stofu í Kringlunni í dag.
Utgáfa merkisins NÁTT-
ÚRUVERND 1991 - FUGLAR
OG VOTLENDI, sem selt er til
fjáröflunar fyrir Friðlýsingarsjóð
ráðsins, verður einnig kynnt.
Landverðir Náttúmvemdar-
ráðs á Fræðslustofunni í Mý-
vatnssveit munu annast kynningu
á náttúmfari Mývatnssveitar,
jarðfræði, líffræði, lífsferlum og
stofnbreytingum, ásamt þróun
byggðar, búskaparháttum og nýt-
ingu svæðisins. Bygging fræðslu-
stofúnnar verður fyrsta verkefni
Friðlýsingarsjóðs Náttúrvemdar-
ráðs.
Utgáfa sérstaks Náttúmvemd-
armerkis, auk eftirprentana af
málverkinu sem prýðir merkið, er
nýjung í fjáröflun Náttúmvemd-
arráðs. Vigdís Finnbogadóttir er
vemdari verkefnisins og munu
250 eftirprentanir, áritaðar af
henni, verða gefnar út sem „For-
setaútgáfa". 1 tilkynningu frá
Náttúmvemdarráði segir að
myndin sé tilvalin til gjafa og
þess sé vænst að fyrirtæki og ein-
staklingar sýni þessari útgáfu
áhuga því ef vel tekst til geta orð-
ið straumhvörf í fræðslu á frið-
lýstum svæðum hér á Iandi. -ag
Friðjón Edvardsson og Edvard Skúlason, starfsmenn Miklagarðs, voru að koma 11 11 versluninni á Grensásvegi í gang.
Þeir kváðust standa fast á því að þessi opnunartfmi væri framtíöin. Mynd: Kristinn.
Nýir tímar í verslun
að hefur vakið nokkra at-
hygli að opnunartímar
verslana í Reykjavík virð-
ast vera að breytast.
Reykvíkingar þurfa ekki lengur
að fara í næstu byggðarlög ef
þeir hafa unnið lengur en til sex
eða sjö. Ymsar breytingar hljóta
að vera þessu samfara. Guðni
Þorgeirsson hjá Kaupmanna-
samtökum Islands sagðist þó
ekkert hafa um þetta mál að
segja. Þetta er eins og hverjar
aðrar breytingar í samfélaginu,
sagði Guðni og taldi að Kaup-
mannasamtökin myndu ekkert
skipta sér af því.
Bjöm Ingimarsson fram-
kvæmdastjóri Miklagarðs var
spurður um ll 11 verslanimar á
Grensásvegi og í Þverbrekku í
Kópavogi. Hann sagði að þar á bæ
hefðu menn verið að velta þessari
hugmynd fyrir sér nokkra hríð og
miðuðu við sænskt fyrirkomulag,
en bæði þar og annars staðar hefur
þessi verslunarmáti verið að ryðja
sér til rúms.
Við munum ekki leggja mikið
upp úr þjónustunni á þessum stöð-
um, sagði Bjöm. Við emm fyrst og
fremst að fara með ákveðinn hluta
af okkar stórmarkaðsúrvali út í
hverfín.
Við emm að koma til móts við
þá neytendur sem einhverra hluta
vegna komast ekki í stórverslanim-
ar, timans vegna. Það em bæði þeir
sem vinna lengi og eins eldra fólk
sem á óhægt um vik.
En er ekki dýrt að halda versl-
ununum opnum svona lengi?
Það fer eftir ýmsu, segir Bjöm.
Það verður ekkert geymt í þessum
verslunum, heldur farið með vömr
þangað daglega. Þetta má heldur
ekki kosta mikið ef þetta á að
ganga.
Ekki sagði Bjöm að þeir hjá
Miklagarði myndu breyta stefnu
sinni þó að aðrir kaupmenn fæm
að keppa við þá og hafa sínar
verslanir t.d. opnar til kl. tólf. Við
munum hvorki lækka verð né
hlaupa í að hafa verslanir opnar
allan sólarhringinn þó að aðrir geri
það, sagði hann. Það er greinilegt
að opnunartími verslana er al-
mennt að lengjast og þetta er hluti
af þeirri þróun.
Áhrif þess ama á vinnutíma og
kjör verslunarfólks em nokkuð
flókin. Það má velta því fyrir sér
hvort rétt er að íhuga vaktaskipti í
verslunum og jafnframt er rétt að
benda á að mikil eftirspum er efrir
hlutastörfum, m.a. frá skólafólki.
Lengri opnunartími verslana kann
að svara þeirri þörf að nokkm
leyti. - kj
Sérkennin
fái að njóta sín
Landbúnaðarráðuneytið hélt í
vikunni opinn kynningar-
fund um gróðurvernd rog
landgræðslu undir heitinu Ár-
angur og framtíðaráform. Um 20
fyrirlesarar úr öllum áttum sóttu
fundinn og svöruðu fyrirspurn-
um.
Meðal annars var skýrt frá rann-
sóknum í þágu skógræktar, rætt um
framtíð landgræðsluskóga og ljallað
um breytta stöðu í landbúnaði.
Auður Sveinsdóttir, formaður
Landvemdar, flutti erindi um skipu-
lag í dreifbýli og sagði frá mótun
svæðisskipulaga um Iand allt. Hún
lagði áherslu á að landslag og sér-
kenni hverrar byggðar fengju að
njóta sín. „Ekki til þess að hægt sé
að tæla hingað erlenda ferðamenn
heldur fyrst og fremst fyrir það fólk
sem hér býr,“ sagði Auður og
kvaðst sannfærð um að með víð-
tækari samvinnu milli stofnana og
landbúnaðarins og skipulagsfólks
væri hægt að ná fram breyttri nýt-
ingu landsins og Ijölbreyttari bú-
setu. -vd.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma
Brynhildur Snædal Jósefsdóttir
kennari
frá Látrum í Aðalvík,
síðast til heimilis að Bólstaðarhlíð 41, Reykjavík
verður jarðsungin frá Dómkirkjunni I Reykjavík mánudaginn 11.
nóvembernk. kl. 13.30.
Guðrún Karlsdóttir
Ástríður Karlsdóttir
Guðmundur Stefán Karlsson
Hrafnhildur Snædal Ólafsdóttir
Hanna Ólafsdóttir Forrest
Þröstur Ólafsson
Guðmundur Páll Ólafsson
Rögnvaldur Þorleifsson
Oddbjörg Kristjánsdóttir
Ásgeir Torfason
Þórunn Klemenzdóttir
Ingunn Jakobsdóttir
Útför móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu
Valborgar Bentsdóttur
fyrrverandi skrifstofustjóra
verður gerð frá Langholtskirkju þriðjudaginn 12. nóvember kl.
13.30. Þeim sem vilja minnast hennar er vinsamlegast bent á
Menningar- og minningarsjóð kvenna.
Silja Sjöfn Eiríksdóttir
Edda Völva Eiríksdóttir Friðrik Theodórsson
Vésteinn Rúni Eiríksson Harpa Karlsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Síða 5
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 9. nóvember 1991