Þjóðviljinn - 31.01.1992, Blaðsíða 17

HUGSUM
Notum endurunninn, óbleiktan gœðapappír
ÍSKAUP HF
Flókagötu 65, 105 Reykjavik
simi 62 79 50, simbréf 62 79 70
hef ég alltaf borið hlýjar taugar til
^ss eftir sólqrtímann í lok áttunda
itugarins. Ég neita því ekki, að
ég fann til þegar blaðið seldi húsið
í Síðumúl^num og var komið á
vergang. Ég fylgdist einnig af
áhuga með tilraun Óssurar og Osk-
ars að gera blaðið sjálfstætt frá
flokknum - en án árangurs.
Alþýðubandalagið var bæði
lífgiafi og banamaður Þjóðviljans.
Flokkurinn sleppti ekki blaðinu
þegar það átti tækifæri að verða að
dagblaði og það hjúkraði því
gegnum veikinaaskeiðin með pól-
itískri forsjá í bankakerfinu. Sú
sjúkralega reyndist svo dýrkeypt
þegar upp var staðið, að nú hefur
verið ákveðið að taka öndunarvél-
ina úr sambandi.
Þjóðviljinn var fyrstur til að
falla. Bíða sömu örlög Tímans og
Alþýðublaðsins? Öll þessi blöð
haía verið líkt og heimasætur sem
aldrei var sleppt að heiman. Þess
vegna þroskuoust þau illa, og ef
einhver vonbiðill lét sjá sig á
heimilinu sem gladdi heimasætuna
um stund, svo hún fitnaði og dafn-
aði, var hinum sama vísað á dyr
með einhverium ráðum, áður en
hann tældi neimasætuna í sjálf-
stætt hjónaband.
Timinn á við sama fortiðar-
vanda að stríða og Þjóðviljinn, en
Alþýðublaðið var minnkað fyrir
áratug og sneið sér stakk eftir
vexti. Hve lengi endist Tíminn?
Og þótt Alþýðublaðið eigi ekki
vio íjárhagsvandræði að striða í
dag vegna pess að blaðið var rekið
af skynsemi á fjármálum þess i
upphafi, er það engu að siður
spuming hvort framtíð þess ráðist
ekki af örlögum Tímans og Þjóð-
viljans.
En far vel, Þjóðvilji! Þrátt fyr-
ir alla þína pretti, en emkum hlýja
sólskinsbletti, verður þín sárt
saknað - af samheijum jafht sem
andstæðingum.
Ingólfur Margeirsson
SMITH&NORLAND
NÓATÚNI 4 • SÍMi 28300
SIEMENS
i
hver Össur Skarohéðinsson líf-
fræðinemi í Háskólanum og vinur
hans Halldór Guðmundsson sem
las bókmenntafræði. Og einn dag-
inn fór ungur maður að nafni Haf-
steinn Hafliðason að skrifa um
plöntur í blaðið.
Þannig get ég áfram talið.
Ég minnist með söknuði þess-
ara tíma; þeir voru villtir, þeir voru
fallegi;- og við bjuggum til gott
blað. Ég hafði umsjón njeð Sunnu-
dagsblaðinu, tók við af Ama Berg-
mann þegar hann gerðist ritstjóri
blaðsiris þegar Svavar fór inn á
Eing. Eg hafoi gjörsamlega fijálsar
endur með gerð blaðsins þangað
til að ég tók heilsíðuviðtal við
Styrmi Gunnarsson ritstjóra Morg-
unblaðsins; þá var farið að Iíta á
mig grunsemdaraugum af dyggum
flokksmönnum.
Að lokum fór flokkurinn að
vakna, það kom los á hinn góða
hóp á Þjóðviljanum og Kjartan Ól-
afsson tók aftur við ritstjóm og
lýsti því yfir að hann liti á blaða-
menn sem ritfæra flokksmenn. Það
var kominn tími til að kveðja og
ég sigldi til Noregs þar sem ég
gerðist free-lance blaðamaður.
Síðan hef ég fylgst með Þjóðvilj-
anum utandyra. Þótt ég sé ofl
ósammála blaðinu í skriftim þess,
Kœli - og frvstitœki í miklu úrvali!
Lítiö inn til okkar og skoöiö vönduð
vestur-þýsk heimilistœki!
Hjá SIEMENS eru gœði, ending og
fallegt útlit ávallt sett á oddinn!
pBa
Far vel Þjóðvilji
Af öllum þeim greinum sem ég hef ritað í Þjóðviljann, kom
mér síst til hugar að ég yrði beðinn að skrifa minningar-
grein um blaðið. Þjóðviljinn er svo harðger og gömul jurt í
islenskri dagblaðaflóru, að mig óraði aldrei fyrir því, að
hún myndi nokkru sinni skrælna og deyja. Engu að síður er þetta
svo: Ræturnar ná ekki lengur í næringu og vökva, blöðin þurr og
visin, rauðu blómin orðin Ijósbleik og laða fáa að krónunm. Garð-
yrkjumennirnir á samyrkjubúinu hafa snúið við henni baki.
Þí
óðviljinn hefur líkt og önnur
'islensk dagblöð, farið í gegnum
ýmis tímaskeið. Þegar það hóf
göngu sína í upphafi fjórða áratug-
arins, var það iogandi málgagn ís-
lenskra kommúnista, ritstýrt til
höfiiðs kapítalistum, framsóknar-
mönnum og linum sósíaldemók-
rötum. Blaðið sigldi við hlið
Kommúnistaflokks Islands og síð-
ar samhliða Sósíalistaflokknum og
enn síðar Alþýðubandalaginu. Það
bar ekki gæfu fremur en Tíminn
og Alþýðublaðið að taka sjálfstæð-
an kúrs og lenti loks í kjölsoginu á
Alþýðubandalaginu og síðan í
skrúfunni og brátt marar brakið
eitt á yfirborðinu meðan flokks-
skrokkurinn öslar áffarn út í svart-
nættið.
Saga Þjóðviljans dregur auð-
vitað dám af þessari siglingu.
Svörtustu tímabil Kommúnista-
flokksins, Sósíalistaflokksins og
Alþýðubandalagsins urðu jafn-
framt verstu tímaskeið blaðsins.
Óðurinn til Stalíns, lituðu flokks-
fféttimar, ofstækið og bullið gegn þ<
ffjálsum viðskiptaháttum; allt er fi
þetta dæmi um vonda blaða-
mennsku. Sem heyrir fortíðinni til
sem betur fer.
Þjóðviljinn hefði lagt upp
laupana fyrir löngu, ef hin vonda
blaoamennska hefði ein fengið að
ráða ferðinni. Blaðið var svo lán-
samt, að menntamennirnir og
menningarforkólfarnir fylgdu
flestallir vinstra liðinu. Fyrir
þragðið rituðu pennafæmstu menn
Islands í Þjóðviljann. Blaðið naut
góðs af því. Það naut reyndar
einnig góðs af því að vera svo
langt til vinstri að Morgunblaið
hefur í áratugi talið það heilaga
köllun sína að standa í eilífum
orðaskiptum við Þjóðviljann. Þetta
tvennt: Gullpennar menningarsósí-
Þjóðviljann og
enda.
Það stóðu reyndar fleiri vörð
um Þjóðviljann. Verkafólkið, laun-
þegar og peir sem minna máttu
sín, stóðu einnig vörð um blaðið
sitt. Þjóðviljinn, varð nefnilega
„blaðið okkar“. Á jafn furðulegan
hátt og íslenskum kommúnistum
tókst að leggja undir sig verka-
lýðshreyfinguna, tókst Þjóðviljan-
um að verða málgagn launþega.
Auðvitað er samhengi þama á
milli. Islenskum kommúnistum
tókst ekki að byggja upp velferð-
arþjóðfélagið. Þeir stundu kröfu-
politík og áróðurspólitík: Stétt
gegn stétt. Þjóðviljinn var heldur
ekki málefhalegt eða uppbyggilegt
blað. Það stundaði lengi framaf
sömu stefnu: kröfuskrif með upp-
hrópunarmerkium og rak harðan
áróður. En fólkið hélt að þetta væri
ieim fyrir bestu og trúði bæði á
lokk og málgagn. Það trúði meira
að segja lengi vel á allar fallegu
greinamar um Stalin. Ég held
stundum, að sumir trúi enn því
sem stóð í Þjóðviljanum fyrir
nokkmm áratugum.
Einmitt vegna þess að Þjóðvilj-
inn var lítið málefnalegur, en
logaði af kröfum og heitstrenging-
um, höfðaði hann til uppreisnar-
gjamrar æsku.
Þegar mín nafntogaða 68-
kynslóð gerði uppreismna gegn
kerfinu, peningahugsuninni og
arðráninu, var ekkert íslenskt dag-
blað sem gat endurspeglað okkar
skoðanir nema Þjóðviljinn. Mín
kynslóð fyrirleit að sjálfsögðu alla
einræðisherra og líka Stalín og við
höfðum mesta viðbjóð á kugur-
unum í Sovét, ekki síst eftir at-
burðina í Tékkóslóvakíu 1968.
Þjóðviljinn hafði haft dug i sér
til að sknfa gegn valdbeitingu
Sovétmanna í Tekkó, og okkar
kynslóð fannst sjálfsagt að taka
bæði Þjóðviljann og Alþýðubanda-
lagið i sátt. Við vorum sannfærð
um, að nú hefði Alþýðubandalagið
snúið baki við fortíð sinni, enda
var mikið talað um Evrópukomm-
únisma og lýðræðislegan sósíal-
isma á þessum ámm og þeirri
tuggu blandað saman við hippa-
frelsi, popp, frjálsar ástir og
blómakommúnur. Væri eitthvert
griðland í islensku flokkakerfi fyr-
ír þessa hugsun, hlyti hún að leyn-
ast innan vébanda Alþýðubanda-
lagsins og vera túlkluð á prenti í
Þjóðviljanum.
S
B; gekk aldrei í Alþýðubanda-
agið, en gerðist blaðamaður á
Þjóðviljanum í rúm þrjú ár. Það
vom skemmtilegustu ár mín í
blaðamennsku. Öll flokksblöð eiga
sin góðu tímaskeið. Yfirleitt bresta
þau á, þegar flokkurinn gleymir
blaðinu um stund og margir góðir
blaðamenn detta inn á ritstjómina
á sama tíma. Þetta gerðist á Þjóð-
viljanum í lok áttunda áratuganns.
Einar Karl Haraldsson, Ami
Bergmann, Sigurdór Sigurdórsson,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Guð-
jón Friðriksson, Einar Öm Sjef-
ánsson, Dagur Þorleifsson, Álf-
heiður Ingadóttir, Vilborg, Harðar-
dóttir og fleiri og fleiri. A vegum
blaðsins ritaði stor og mikill hopur
utan veggja, gamlir refir í faginu
jafnt sem nýgræðingar eins og ein-
Síða 17
ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 31. janúar 1992