Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1996, Qupperneq 4

4
FIMMTUDAGUR 21. MARS 1996
Fréttir
Loðdýraræktin:
Kreppan er búin
mikil uppsveifla í loðdýraræktinni - hin sjö mögru ár að baki, segir Arvid Kro hjá Sambandi íslenskra loðdýraræktenda
„Þegar loðdýrabændur voru flestir
á árunum fram undir árið 1988 voru
þeir upp undir 220 talsins. í dag eru
loðdýrabú á landinu um 80 en mun
fjölga eitthvað á næstunni í tengslum
við átaksverkefni Byggðastofnunar á
Norðurlandi vestra. Þá eru nokkrir
þeirra fjárhagslega best settu í grein-
inni að íhuga að stækka bú sín. Það
má segja að hin sjö mögru ár séu að
baki,“ segir Arvid Kro hjá Sambandi
íslenskra loðdýraræktenda.
Hinir skuldlausu vel settir
Að sögn Arvids er afkoma loðdýra-
bænda nú allgóð. Þau bú sem eru laus
við lausaskuldir og aðeins hefðbund-
in lán hvíla á standi nú fyllilega und-
ir sér. Svigrún sé til að greiða afborg-
anir og vexti af fóstum lánum og öll-
um rekstrarkostnaði, svo og að greiða
laun starfsfólks. Þau bú sem lausa-
skuldir hvíla á þurfi hins vegar 2-3 ár
enn til að komast á lygnan sjó. „Svo
eru nokkrir loðdýrabændur sem eru
nánast skuldlausir og afkoma þeirra
er mjög góð,“ segir Arvid.
Þegar loðdýrabú voru flest hér á
landi á árunum 1986 og 1987 fram-
leiddu þau árlega nálægt 250 þúsund
minkaskinn og 150 þúsund refaskinn.
í dag eru framleidd um 120 þúsund
minkaskinn og 25 þúsund refaskinn
og verðið, sem verið hefur mjög lágt,
er aftur á hraðri uppleið. Verð á refa-
skinnum náði botninum árið 1987 og
minkurinn tveimur árum síðar.
Allt á uppleið
Veruleg uppsveifla er hins vegar
nú í íslenskum loðdýrabúskap. Verð-
ið á refaskinnum tók að stíga mjög
hratt fyrir um tveimur árum og þessa
dagana hækkar verðið á minkaskinn-
um ört. Verð á skinnamörkuðum Evr-
ópu er því gott og batnandi um þess-
ar mundir og á Kaupmannahafhar-
markaðnum þar sem flestir íslensku
loðdýraræktendanna selja sín skinn
er verð refaskinna nú nærri því
sexfalt hærra en það var árið 1987
þegar loðdýrabúin týndu tölunni
hvað hraðast.
Rússlandsmarkaður galopinn
Aðalástæða hins háa verðs nú er
að sögn Arvids sú að skinnafram-
leiðsla í Sovétríkjunum sálugu hefur
nánast hrunið frá því sem var undir
sovétskipulaginu en í Rússlandi er
mjög stór og hefðbundinn markaður
Ariag IPíJj
250.000 skinn
250.000
200.000
Refur
Minkur
150.000
150.000
100.000 '
50.000
1987
250
200
150
100
50
220
80

1988 1996
DV
Meðalverð á skinnamarkaði í Danmörku
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
1989-'90
1993-'94 1994-'95 jan.-febr.'96
pyil
1990-'91 1991-'92 1992-'93
Refur
Mínkur
Sveiflur í íslenskri loðdýrarækt hafa verið miklar en frá verðhruninu mikla a arunum 1986-1988 og þeirri kreppu sem
síðan hefur ríkt í greininni er nú ioks nokkuð bjart fram undan. Rússlandsmarkaður fyrir loðskinn hefur opnast og
verð heldur áfram að hækka á uppboðsmörkuðum. DV-mynd RT
fyrir skinnfatnað. Fyrir um fjórum
árum hefðu Rússar framleitt um 17
milljónir refaskinna en í fyrra aðeins
á þriðju milljón. Vegna þessa hefði
opnast mjög stór markaður í Rússl-
andi fyrir loðskinn og sama væri að
segja um Kína. Þá hafa nokkrir und-
anfarnir vetur í Evrópu verið kaldir
og því meira selst af skinnflíkum þar
en ella.
Grænfriðungar ofmetnir
Arvid gerir ekki mikið úr áhrifum
Grænfriðunga og annarra sem af til-
finningaástæðum setja sig á móti því
að fólk klæðist skiniífatnaði. Aðgerð-
ir þeirra undanfarin ár hafl í raun
ekki haft meiri áhrif en sem nam í al-
mesta lagi um 1% samdrætti í skinna-
framleiðslu og -iðnaði heimsins. Þá
séum við íslendingar það litlir í þessu
samhengi að það hefði nánast engin
áhrif á heimsmarkaðsverð á skinnum
þótt helmings framleiðsluaukning
yrði hér strax i dag.
Hvað varðar gæði íslenskra skinna
segir hann að þau teljist í þokkalegu
meðallagi yfirleitt. Gæði skinnanna
ráðist einkum af tveimur þáttum en
þeir eru ræktun og úrval ásetnings-
dýra og hins vegar fóður og fóðrun.
Loðdýrarækt sé vandasöm búgrein
sem krefjist góðrar þekkingar þeirra
sem hana stunda á viðfangsefninu. Á
það hafi vissulega skort nokkuð i
upphafi en sé nú í allgóðu horfi enda
aukist gæðin jafnt og þétt. Arvid seg-
ir það rétt sem stundum heyrist að ís-
lenskt hráefni í loðdýrafóður sé mjög
gott en hins vegar skipti gríðarlegu
máli að fóðurstöðvarnar séu því hlut-
verki vaxnar að meðhöndla og blanda
hráefnunum saman þannig að út
komi gott fóður. Fóðurstöðvarnar
hafi í gegnum árin staðið sig misjafn-
lega. Þá skipti það miklu máli í rækt-
uninni að fóðurstöðvarnar séu ekki of
langt frá loðdýrabúunum en þegar
kreppan hófst í búgreininni og loð-
dýrabúum fækkaði um tæpa tvo
þriðju hluta þá hafi fóðurstöðvamar
einnig týnt tölunni og sé því aðgengi
að fóðurstöðvum nú mun strjálla en
áður var og þegar best lét. -SÁ
Dagfari
Kostaboð kennara
Kennarar samþykktu í gær að
setjast aftur að samningaborðinu
og taka þátt í flutningi grunnskól-
anna yfir til sveitarfélaganna.
Fram að því höfðu kennarar neitað
að ræða frekar við ríkisvaldið með-
an ríkisstjórnin hafði uppi þau
áform að breyta lögum um opin-
bera starfsmenn og lifeyrisréttindi
þeirra.
Umskiptum kennaranna var tek-
ið fagnandi. Menntamálaráðherra
leit á þessa yfirlýsingu sem sigur.
Fjölmiðlar túlka yfirlýsinguna sem
svo að kennarar séu aftur sáttir við
ríkisvaldið, eftir að forsætisráð-
herra gaf út þá yfirlýsingu að opin-
berir starfsmenn þyrftu ekki að
taka mark á fjármálaráðherra.
Hann var hvort sem var í fríi i út-
löndum þegar forsætisráðherra tók
ómakið af fjármálaráðherranum
sínum, en sá síðarnefndi er kom-
inn aftur heim og hefúr lagt sig í
líma við að koma því á framfæri að
hann sé algjörlega sammála forsæt-
isráðherra um að ekki eigi að taka
mark á því sem fjármálaráðherra
hefur sagt um þetta mál.
Sem sagt, þegar forsætisráð-
herra var búinn að pakka fjármála-
ráðherranum saman og fjármála-
ráðherra var búinn að láta það yfir
sig ganga, var ekkert því til fyrir-
stöðu að kennarar settust aftur að
samningaborðinu.
Nema auðvitað þetta: í fyrsta
lagi að ef sett eru ný lög um lífeyr-
isréttindi kennara verði þeim
tryggt að réttindin verði þeim jafn
verðmæt og þau sem nú eru í gildi
og kennarar hafi óskerta mögu-
leika til að auka við þau réttindi.
í öðru lagi að verði samkomulagi
um réttindi og skyldur kennara
breytt í andstöðu við þá verði það
samkomulag ógilt og um það samið
á nýjan leik.
í þriðja lagi að samningsréttur
kennara verði í engu skertur.
Með öðrum orðum, góðir hálsar,
ef réttindi eru skert eða þeim
breytt, skal það ógilt, ef réttindin
verða ekki bætt. Og því aðeins skal
sest að samningaborði að ríkis-
valdið samþykki þetta samkomu-
lag, sem gengur út á að samið verð-
ur við kennara áður en samið er
um flutning grunnskólanna. Að
öðrum kosti eru kennarar ekki til
viðtals.
Kennarar telja sjálfir að það sé
auðvelt fyrir ríkisvaldið að ganga
að þessum skilyrðum, sem eru að
vísu sömu skilyrðin og sett voru á
oddinn þegar upp úr samningum
slitnaði, en eftir að forsætisráð-
herra talaði fyrir hönd fjármála-
ráðherra og fjármálaráðherra lýsti
yflr því að hann væri forsætisráð-
herra sammála um að hafa fyrri
orð fjármálaráðherra að engu, telja
kennarar með réttu að gengið
verði að öllum þeirra kröfum, enda
hefur forsætisráðherra sagt að
ekki verði breytt neinum lögum
eða réttindum nema í fullu sam-
ráði við kennara.
Þetta er óskastaða hjá kennur-
um sem allt í einu eru komnir með
neitunarvald gagnvart Alþingi og
ríkisstjórn og raunar má furða
heita að þeir skuli ekki færa sig
lengra upp á skaftið og krefjast
beinna launahækkanna út á það
eitt að vilja semja. Eða er það ekki
nokkurs virði fyrir ríkisvaldið á fá
leyfi til að semja við heila stétt sem
er tilbúin til að semja ef gengið er
að öllum skilyrðum hennar?
Það má líka merkja að ráð-
herrarnir eru afar ánægðir með
þetta kostaboð kennaranna og
segja það í samræmi við hið góða
samstarf sem ríkt hefur á milli rík-
isvaldsins og kennaranna á meðan
ekki var talað saman um flutning
grunnskólanna. Hvernig verður
samstarfið þegar blessaðir menn-
irnir fara á annað borð að tala
saman, svo ekki sé nú minnst á
það hversu ánægjulegt það er að
ganga að skilyrðum kennaranna til
að þeir setjist aftur að samninga-
borðinu til að semja um öll þau
skilyrði sem ríkisstjórnin hefur
samþykkt áður en sest er að samn-
ingaborðinu!
Dagfari