Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1996, Blaðsíða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1996, Blaðsíða 12
12 LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1996 ’lend bóksjá Metsölukiljur Bretland Skáldsögur: 1. Jostein Gaarder: Sophle’s World. 2. Wllbur Smlth: The Seventh Scroll. 3. Kate Atklnson: Behlnd the Scenes at the Museum. 4. Irvlne Welsh: Tralnspotting. 5. Chaterlne Cookson: A Ruthless Need. 6. John le Carré: Our Game. 7. Stephen King: The Two Dead Glrls. 8. P.D. James: Original Sin. 9. John Grisham: The Ralnmaker. 10. Irvine Welsh: Tralnspotting. Rit almenns eölis: 1. John Cole: As It Seemed to Me. 2. Will Hutton: The State We're In. 3. Graham Hancock: Fingerprints of the Gods. 4. Alan Bennett: Wrltlng Home. 5. John Gray: Men Are from Mars, Women Are from Venus. 6. Andy McNab: Bravo Two Zero. 7. Jung Chang: Wild Swans. 8. Nelson Mandela: Long Walk to Freedom. 9. Brian Lowry: The Truth is out there. 10. Ngalre Genge: Unofflcial X-Flles Companlon. (Byggt á The Sunday Tímesl Danmörk 1. Jane Austen: Fornuft og folelse. 2. Jung Chang: Vllde svaner. 3. Llse Norgaard: Kun en pige. 4. Nat Howthorne: Den flammende bogstav. 5. Terry McMlllan: Ándenod. 6. Llse Norgaard: De sendte en dame. 7. Peter Hoeg: De máske egnede. (Byggt á Politiken Sondag) Nýnasistinn sem skipti um skoðun Ingo Hasselbach er 28 ára gamall, fæddur og uppalinn í Austur- Þýskalandi. Hann varð alræmdur eftir fall Berlínarmúrsins sem einn af áhrifamestu forystumönnum hreyfingar nýnasista í Þýskalandi, þeirra sem beittu sér fyrir margvís- legum hryðjuverkum gegn útlend- ingum. En skyndilega tók hann sinna- skiptum, hætti í hreyfingunni og gekk jafnvel svo langt að koma upp um fyrrum félaga sína í yfirheyrsl- um hjá lögreglunni. Og nú hefur hann samið bók um reynslu sína - í samvinnu við Tom Reiss, ungan Bandaríkjamann sem missti marga ættinga sína í útrýmingarbúðum nasista á stríðsárunum. Hún heitir á ensku Fuhrer-Ex: Memoirs of a Former Neo-Nazi og hefur nýverið komið út bæði í Bretlandi og Banda- ríkjunum. Utangarðsunglingur Hasselbach ólst upp án umhyggju foreldra sinna og komst snemma í kast við valdhafana. Ungur lenti hann í félagsskap pönkara í Austur- Berlín, lærði að sniffa, drekka og slást og yfirleitt að lifa í andstöðu við allt og alla. Hann var handtekinn á tónlistar- hátíð árið 1987 fyrir að hrópa slag- orð gegn Berlínarmúmum og var látinn dúsa í austur-þýsku fangelsi í tíu mánuði. Þar kynntist hann eldri fongum sem höfðu tekið nasistatr- úna á árum Hitlers og höfðu í engu efast. Þeirra á meðal var Henri Schmidt sem var yfirmaður Gestapo í Dresden í valdatíð Hitlers og sendi þúsundir gyðinga í gasklefana. Þeir æstu upp í honum hatur á útlend- Ingo Hasselbach, fyrrum einn af foringjum þýskra nýnasista, og Bandaríkjamaðurinn Tom Reiss sem aðstoðaði hann við að rita bókina Furher-Ex. ingum og öllum valdhöfum og sáu að hann hafði vissa hæfíleika sem leiðtogaefni; var hávaxinn, ljós- Umsjón Elías Snæland Jónsson hærður og harðskeyttur ungur mað- ur af því tagi sem nasistar töldu dæmigert fyrir arísk ofurmenni. Naut ofbeldisins Ýmsir hafa orðið til að vekja at- hygli á því að í bókinni er miklu plássi eitt í frásagnir af ofbeldi þar sem skýrt kemur í ljós að Hassel- bach naut þess að ráðast á minni- máttar og misþyrma þeim. Eitt dæmi um þetta ætti að nægja. Hann segir þannig frá því þegar hann gekk með vini sínum, Frank Lutz, eftir götu í Berlín árið 1991. Þeir rákust á ungan mann sem var eins síns liðs: „Frank fór öðrum megin við gæj- ann á meðan ég gekk upp að hon- um, greip í jakka hans og gaf hon- um einn á kjaftinn. Það var sérstök, óraunveruleg nautn í því fólgin að sparka í mann sem lá í götunni. Þér finnst að þú hafir vald yfir lífi eða dauða þess sem þú ert að stappa í andlitið á. Þegar þú stendur yflr honum líður þér eins og þú sért guð, hans guð.“ Fengu víða stuðning í bókinni lýsir Hasselbach ítar- lega þeim stuðningi sem ofbeldis- seggir nýnasista fengu, og fá vafa- laust enn, meðal margra þjóðfélags- hópa í Þýskalandi. Ekki kemur á óvart að gamlir nasistar hafi stutt þá með ýmsum hætti, eða ekkjur þeirra sem látnir voru. En þeir gátu einnig reitt sig á óbeinan stuðning frá fjölmörgum lögreglumönnum sem annaðhvort litu undan þegar þeir frömdu hryðjuverk sín eða hvöttu þá jafnvel til dáða á bak við tjöldin. Þá er einnig rakið hvernig sam- tök nýnasista komust í samband við skoðanabræður í öðrum löndum og fengu þar margvíslega aðstoð, ekki síst frá Bandaríkjunum og Austur- ríki, og frá samtökum gamalla nas- ista í Suður-Ameríku. í heild þykir Fuhrer-Ex gefa forvitnilega innsýn í ógeðfellda og ruddalega veröld nýn- asista. Minna af lykilensimi i heila reykingamanna Biluð tenging í heilanum ÍLestrarerfiðleikar, eða dys- lexía, orsakast af bilaðri teng- ingu milli þeirra tveggja hluta heilans sem annast úrvinnslu orða. Þetta eru niðurstöður nýrrar : rannsóknar sem breskir vísinda- menn hafa gert og sagt er frá í tímaritinu New Scientist. Vís- ; indamenn telja að svokallað Wernicke-svæði heilans sjái um að bera kennsl á skrifuð orð en að Broca-svæðiö búi sér til mynd af því hvernig þau hljóma. Bret- arnir leiða að því getum að svæði þessi tengist með vefjaklumpi sem heitir eyja, eða insúla. Til ! þessa hefur enginn vitað hvaða tilgangi eyjan gegndi. Vísindamennirnir fengu fimm sjálfboðaliða með lestrarerfið- leika og fimm „heilbrigða". Heilastarfsemi þeirra var rann- sökuð á meðan þeir tóku þar til gerð próf og í ljós kom að hjá hin- um „heilbrigðu" voru bæði áður- nefnd heilasvæði virk, svo og eyj- an. Hjá þeim með lestrarerfið- leika var eyjan óvirk og heila- svæðin tvö unnu hvort út af fyr- ir sig. „Eyjan samhæfir þessa starf- j semi hjá venjulegu fólki,“ segir j Uta Frith sem vann að rannsókn- inni. „Hjá fólki meö lestrarörðug- leika eru svæðin ekki tengd og í stað þess að vita hvernig skrifaö ! orð hljómar þarf það að hugsa um hvert orð.“ Umsjón Guðlaugur Bergmundsson Vísindamenn við Brookhaven rannsóknarstofuna á Long Island við New York gerðu merkilega upp- götvun þegar þeir tóku myndir af heilum reykinga- manna og manna sem ekki reykja, nefnilega þá að í heilum reykinga- manna er minna af lykilensími fyr- ir starfsemi heil- ans. Frá þessu var skýrt i tímaritinu Nature fyrir stuttu. Uppgötvun þessi hefur leitt til vangaveltna af margvíslegu tagi og kann jafnvel að skýra ýmsar gaml- ar ráðgátur um reykingamenn. Hér skaðar ekki að vita örlítið um efnafræði heilans. Frumur í heilanum hafa samskipti sín í milli með því að gefa frá sér svokölluð taugaboðefni. Efni þessi fara frá einni frumu yfir í þá næstu þar sem þau tengjast viðtökum á yfirborði hennar. Mikilvægt er að boðin ber- ist á milli taugafrumnanna á sem skemmstum tíma. í heilanum eru ensím sem gegna því hlutverki að brjóta niður þau taugaboðefni sem eru umfram. Eitt mikilvægast þessara ensima er mónoamín oxídase B, eða MAO B, eins og það er kallað. Helsta skot- mark þess er hið fjölhæfa taugaboð- efni dópamín. Vitað er að dópamín tengist fikn og það gegnir einnig lykilhlutverki í tveimur mjög svo frábrugðnum sjúkdómum, geðklofa og Parkin- sonsveiki. Segja má til einföldunar að geðklofi sé afleiðing of mikils dópamíns en Parkinsonsveikin of lítils. Rannsókn vísindamannanna í Brookhaven leiddi í ljós aö reyk- ingamenn hafa 40 prósent minna af MAO B en þeir sem ekki reykja. Ef magnið af MAO B minnkar aukast þar með áhrifin af dópamíni þar sem það er ekki brotið niður með jafn miklum hraða eða jafn reglu- bundið. Það gæti þýtt meira dópamín til að láta í ljósi ánægjuna sem því fylgir að reykja og til að auðvelda fiknina. Enginn vafi leikur á því að nikótín í sígarett- ureyk er ávana- bindandi. Rann- sókn þessi leiðir hins vegar að því getum að það sé aðeins hluti mynd- arinnar. Reykinga- maðurinn verður fyrst háður nikó- tíninu en þegar magn MAO B minnkar og áhrif dópamíns aukast verður fiknin meiri. Fíkn í önn- ur efni verður einnig auðveldari. Flestir alkóhólistar reykja og sann- anir eru fyrir því að misnotkun annarra efna tengist sígarettureyk- ingum. Rannsóknin skýrir einnig hvers vegna reykingamenn fá síður Park- insonsveiki en reyklausir en líkurn- ar eru almennt taldar vera helmingi minni. Parkinsonsveikin kemur til vegna dauða heilafrumna sem fram- leiða dópamín og lyfjameðferð við sjúkdóminum miðar að því að auka dópamínmagnið. Tengslin við reyk- ingar verða því skýrari. Reykingar draga úr magninu af MAO B og auka þar með dópamínið. Metsölukiljur Bandaríkin Skáldsögur: 1. John Grlsnam: The Ralnmaker. 2. Davld Guterson: Snow Falling on Cedars. 3. Catherine Coulter: The Cove. 4. V.C. Andrews: Tarnished Gold. 5. Maeve Binchy: The Glass Lake. 6. Danielle Steel: The Gift. 7. Michael Palmer: Silent Treatment. 8. Steve Thayer: The Weatherman. 9. John le Carré: Our Game. 10. Lillan Jackson Braun. The Cat Who Blew the Whistle. 11. Elizabeth Lowell: Autumn Lover. 12. Amanda Quick: Mystique. 13. LaVyrie Spencer: Home Song. 14. Jack Hlggins: Angel of Death. 15. Sandra Brown: Tempest In Eden. Rít almenns eölis: 1. James Carvllle: We're Right, They’re Wrong. 2. Helen Prejean: Dead Man Walking. 3. Mary Pipher: Revlvlng Ophelia. 4. Lorenzo Carcaterra: Sleepers. 5. Oliver SackS: An Anthropologist on Mars. 6. Robert Fulghum: From Beginning to End. 7. Nlcholas Negroponte: Being Digital. 8. Thomas Moore: Care of the Soul. 9. Richard Preston: The Hot Zone. 10. M. Scott Peck: The Road Less Traveled. 11. B.J. Eadie & C. Taylor: Embraced by the Light. 12. Butler, Gregory & Ray: Amerlca's Dumbest Crimlnals. 13. Thomas Cahill: How the Irlsh Saved Civllizatlon. 14. Clarlssa Plnkola Estés: Women Who Run with the Wolves. 15. Doris Kearns Goodwln: No Ordinary Time. (Byggt á New York Times Book Review) Húðkrabbatilfell- um fjölgar Læknar hafa í mörg ár varað j við aukinni tíðni sortuæxla, sem | er illkynja húðkrabbamein en tíðni annarra tegunda húð- I krabba hefur einnig farið vax- andi, að því er læknar í Banda- ríkjunum segja. Aukinn frítími fólks, mikil : íjölgun ferðamanna um heim all- an og þynning ósonlagsins, sem verndar okkur fyrir útfjólubláum geislum sólarinnar, hafa valdið aukinni tíðni húðkrabba, eink- um í iðnríkjunum. Leonard Goldberg við Baylor læknaskólann í Houston í Texas segir í grein í læknablaðinu Lancet að fólk ætti að minnast þess að illkynja sortuæxli eru ekki eina ógnunin heldur sé al- gengasta afbrigði húðkrabba orð- ið enn útbreiddara en áður. Hann varar fólk við að vera of mikið úti í sólinni án þess að nota sólvörn. Gull teygt og togað í það óendanlega Gull er ákaflega meðfærilegt og teygjanlegt efni í alla staði, eins og þeir vita sem hafa unnið með það í höndunum. Sem dæmi um þennan eiginleika gullsins má nefna að hægt er að taka tutt- ugu og fimm kOóa þungan gull- klump og teygja svp á honum að hann verður að 75 kílómetra löngum örmjóum gullþræði áður en yfir lýkur.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.