Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1996, Síða 12

, sænskir dagar
MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 1996
Sænska kúluleguverksmiðjan:
Minnstu legurnar sjást varla,
þær stærstu vega 45 tonn
Árið 1917 birtist auglýsing í dagblaði frá
Sænsku kúluleguverksmiðjunni í Gautaborg.
í auglýsingunni var mynd af tveimur mis-
munandi háum viðarstöílum til þess að sýna
fram á hversu mikla orku
mætti spara með því
að nota kúlulegur.
í kjölfar aug-
lýsingarinnar
barst fyrirtækinu
bréf frá konu sem spurði hvort
nota mætti kúlulegurnar í
venjulegan arin.
_____hafa menn lengi vitað að kúlulegur
eru ekki ný tegund eldiviðar.
Á hverju meðalheimili eru 159 legur. En þær sjást yflrleitt ekki í
borvélinni, kæliskápnum, frysti- notkun þrátt fyrir að þær séu í
skápnum, þvottavélinni, rakvélinni, hlutum sem notaðir eru svo til
ryksugunni, segulbandstækinu, mat- daglega, eins og í bilum,
vinnsluvélinni og hárþurrkunni svo myndavélum og ryksugum svo
eitthvað sé nefnt. eitthvað sé nefnt.
159 legur á heimilinu
Alls staðar þar sem snúningur er
er þörf fyrir legur. Legur eru til þess
að koma í veg fyrir núning eða draga
úr honum og til þess að spara orku.
Mönnum hefur reiknast til að í tækj-
um á méðalstóru heimili'séu 159 leg-
ur. Minnstu legurnar, sem fr^mleidd-
ar eru, eru varla sjáanlegar. Þær
stærstu eru jafn breiðar þjóðvegi og
vega 45 tonn. Næstum allar vélar með
hreyfanlegum hlutum innihalda ein-
í fyrra kynnti Sænska kúluleguverksmiðjan nýja legu,
CARB-legu, sem sparar enn meiri orku vegna minni
núnings og minni stærðar.
Það hefur verið mikið að gera að undanförnu hjá þeim sem gera jarðgöng. Það hefur til dæmis verið borað í gegn-
um þýsk og svissnesk fjöll, milli eyja í Danmörku og undir Ermarsund. Borvélarnar hafa verið risastórar og þurft
næstum jafnstórar legur. Stærsta legan sem Sænska kúluleguverksmiðjan hefur framleitt fyrir slíkar borvélar var 7,2
metrar í þvermál og 45 tonn að þyngd.
hvers konar legur. Þær minnstu sitja í áttavit-
um flugvéla.
„Nákvæmnin í öllum legum þarf að vera upp
á þúsundasta hluta úr millímetra. Hafðu það í
huga þegar þú stígur upp í flugvélina á leið
heim.“ Þetta sagði Klas Liljeröd, upplýsingafull-
trúi í Sænsku kúlulegu-
verksmiðjunni í Gauta-
borg, er hann sýndi blaða-
manni DV framleiðsluna.
Þar mátti sjá legur af öllum
stærðum og gerðum.
Upphaflega
textílverksmiðja
Sænska kúluleguverk-
smiðjan var stofnuð 1907.
Stofnandi hennar var
starfsmaður í textílverk-
smiðju. Legur í textílverk-
smiðjunni biluðu títt með
þeim afleiðingum að fram-
leiðslan stöðvaðist. Þetta
olli ungum verkfræðingi
þar, Sven Wingquist, tals-
verðum höfuðverk. Hann
ákvað að reyna að draga
úr bilununum með því að
smíða sporkúlulegu sem
varð fyrsta sænska kúlu-
legan. Næsta takmark
hans var að smiða
sjálfstillandi legu. Wingqu-
ist vildi jafnframt verða
sinn eigin herra. Hann
fékk stuðning frá yfir-
mönnum sínum og þar
með var Sænska kúlulegu-
verksmiöjan orðin til.
227 þúsund
legur á klukkustund
Fyrsta árið voru framleiddar 2.200 legur. I
dag eru framleiddar 227 þúsund legur á
klukkustund. Sænska kúluleguverksmiðjan
hefur látið reisa 90 verksmiðjur víða um heim
sem selja legur til 130 landa. Fjöldi starfs-
manna um heim allan er 44 þúsund, þar af 5
til 6 þúsund í Svíþjóð.
Sænska kúluleguverksmiðjan, sem hefur
verið í fararbroddi í heiminum í framleiðslu
og sölu lega, framleiðir ekki bara legur held-
ur einnig vélar sem legumar eru gerðar í. Yfír
80 prósent af stálinu, sem notað er í legurnar,
koma frá eigin stálverksmiðju i Svíþjóð.
Metnaðarfullt starfsfólk
Klas Liljeröd, upplýsingafulltrúi í Gauta-
borg, greinir frá því að mestur vöxtur sé i við-
skiptunum í Suðaustur-Asíu. „Við fjárfestum
mikið i verksmiðjum þar og ætlum að hafa
þær svo margar að við getum séð markaðnum
fyrir legum. Japan er þó undantekning því
Japanir eru helstu keppinautar okkar,“ segir
hann.
Á göngu um verksmiðjuna i Gautaborg
leggur Liljeröd áherslu á gæði framleiðslunn-
ar og dugnað starfsfólksins. „Starfsfólkið er
metnaðarfullt. Þegar þaö er búið að læra viss
handtök kemur það og spyr hvað það geti
fengið að læra næst. Það fær líka borgað eftir
því hvað það kann á margar vélar.“
Við eftirlitsfæribandið situr hver starfs-
maður ekki lengur en 15 til 20 mínútur í einu.
Athyglin þarf að vera í lagi því ekkert má
vera athugavert við legurnar.
-IBS
Lenny Jonasson, verkfræðingur hjá Dynapac, kannar árangur einnar vélar
fyrirtækisins í tilraunaskálanum.

J
Markaðsstjóri Dynapacs í Karlskrona:
Miðlun þekkingar
er okkar styrkur
Hjá Dynapac-fyrirtækinu í Karl-
skrona á suðausturströnd Svíþjóðar
starfar Kínverji sem hefur skrifað
doktorsritgerð um áhrif kulda á til-
hneigingu malbiks til að springa.
Kínverjinn, sem vill láta kalla sig
sænska nafninu Hugo af því að
hann ber svo langt og flókið nafn,
talar margar kínverskar mállýskur.
„Það er styrkur okkar að hafa
slika menn í vinnu,“ sagði Lennart
Edegárd, markaðsstjóri hjá
Dynapac sem selur valtara til völt-
unar á malbiki og jarðvegsþjöppur.
„Við höfum hér sérstaka rannsókn-
ar- og tæknimiðstöð til að miðla af
þekkingu okkar til viðskiptavina
um allan heim og þá koma allir
hæfileikar manns eins og Hugo að
miklum notum. Við ráðum gjarnan
útlendinga til fyrirtækisins.“
Dynapac-fyrirtækið, sem er hluti
af Svedala-fyrirtækinu, var stofnað
fyrir 60 árum og selur vörur til rúm-
lega 100 landa. Árið 1948 var fyrsta
rannsóknarstofa Dynapacs sett á
laggimar. Árið 1987 var svo þekk-
ingarmiðstöðin, High Comp Centre,
stofnsett.
„Viðskiptavinurinn verður að fá
að vita hvað gerist með jarðveginn
þegar vélarnar okkar valta yfir
hann. Það þarf mikla þekkingu til
að vita hvenær maður hefur náð ár-
angri og þá þekkingu bjóðum við
viðskiptavinunum. Þar með fá þeir
vitneskju um hvaða vélar henta
best og hvernig á að nota þær,“
lagði Edegárd áherslu á og hætti því
við áð þeir prófuðu einnig vélar
keppinautanna. Það væri ekkert
leyndarmál.
Hann tók fram að öll reynsla væri
byggð á rannsóknum og prófunum
með vélarnar á því jarðvegsefni sem
þær eru ætlaðar fyrir. í fyrrá voru
til dæmis lögð 2.500 tonn bara af
malbiki í rannsóknarskyni við fyr-
irtækið i Karlskrona.
Sérstakur skáli er fyrir prófanir á
árangri ýmissa jarðvegsþjappna.
Mismunandi jarðvegur er í húsinu
og eftir hverja yfirferð eru fram-
kvæmdar mælingar með geisla-
mæli. Niðurstöður mælinganna eru
skráðar í gagnabanka. í honum eru
nú 200 þúsund niðurstöður.
Dynapac veitir prófessorum viða
um heim upplýsingar um prófanir
og fær jafnframt ýmsar góðar hug-
myndir frá prófessorunum.
Ráðleggingar til viðskiptavina
eru án endurgjalds. „Það getur kost-
að óhemjufé þegar ekki næst árang-
ur. Það kostar einnig mikið að
keyra vélamar meira en nauðsyn
krefur. Fái viðskiptavinurinn þekk-
ingu og ráðleggingar í upphafi verð-
ur lokaárangurinn hagkvæmari.
Þetta kemur líka til með að hafa
enn meiri þýðingu í framtíðinni
þegar verktakinn verður látinn taka
meiri ábyrgð sjálfur en þróunin er
víða í þá átt,“ benti Edegárd á.
-IBS