Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1996, Side 16

MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 1996 JL>V
30 Qfesnskir dagar______________________________
Tetra Pak:
Risafyrirtæki með
rætur í skóginum
- eigendur meðal ríkustu manna í heimi
Jan Fridell, einn yfirmanna pökkunarverksmiöju Tetra Pak í Vármland, við pappírsrúllu fyrir fern-
ur sem búið er að prenta myndir af Línu langsokk á.
Ef þú kaupir einn lítra af mjólk á dag beröu
heim um 10 kíló af pappírsfernum á ári. Ef
mjólkin væri í glerílöskum væru það um 130
kíló af umbúðum sem þú þyrftir að burðast
með vegna mjólkurkaupanna.
Það var Svíinn Ruben Rausing sem fékk þá
snjöllu hugmynd að búa tU pappírsfernur.
Ruben, sem fæddist 1895, var sonur málning-
arkaupmanns á Skáni og fékk styrk til náms
við Verslunarháskólann í Stokkhólmi. Eftir-
nafn Rubens var í raun og veru Andersson en
hann kenndi sig við bæinn Raus sem hann
var frá. Ruben Rausing fékk einnig styrk til
náms við Columbíu-háskólann í New York og
það var á námsárunum í Bandaríkjunum sem
hann kynntist fyrst stórmörkuðum. Hann
gerði sér ljóst að þessi verslunarmáti myndi
koma til Evrópu og auka eftirspurn eftir vör-
um í pakkningum.
Ríkustu menn
í heimi
Ruben Rausing stofnaði fyrirtæki með Erik
Ákerlund 1929 cg fyrstu umbúðirnar voru
utan um hveiti. Árið 1943 byrjuðu tilraunirn-
ar með framleiðslu mjólkurumbúða. Níu
árum seinna komu hyrnur undir rjóma á
markað. Núna er Tetra Pak risi í viðskipta-
heiminum með 47 verksmiðjur viða um heim
auk þess sem fyrirtækið selur vörur til 120
landa. Ársveltan er um 700 milljarðar ís-
lenskra króna. Ruben Rausing lést 1983. Synir
hans, Hans og Gad, hafa undanfarin ár verið í
2. og 3. sæti á lista Forbes-tímaritsins yfir rík-
ustu menn heims. Synimir fengu sæti í stjóm
fyrirtækisins þegar árið 1954. Fyrir nokkrum
vikum greindi Aftonbladet í Svíþjóð frá því að
Hans Rausing, sem er 70 ára og býr í Eng-
landi, hefði selt stóra bróður sínum Gad, 73
ára, sinn helming í fyrirtækinu Tetra Laval
fyrir 32 milljarða sænskra króna eða um 320
milljarða íslenskra króna. Hans á að hafa selt
sinn hlut þar sem börnin hans þrjú hafa eng-
an áhuga á fyrirtækinu.
Keyptu fyrirtækið sem
neitaði lánveitingu
Reyndar komu timabii þegar rekstur Tetra
Pak gekk illa. Á sjöunda áratugnum vantaöi
Ruben Rausing fé. Hann stakk upp á því við
ættarveldið Wallen-
berg í Svíþjóð að það
léti fyrirtæki sitt,
Alfa Laval, kaupa
helmingshlut í Tetra
Pak til að bjarga
starfseminni. Wal-
lenberg- fjölskyld-
unni þótti það of
mikil áhætta. Tím-
arnir breyttust og
árið 1991 var það
Tetra Pak sem kom
öllum á óvart með
því að kaupa Alfa
Laval fyrir um 160
milljarða íslenskra
króna og staðgreiða.
Umhverfis-
mál í
fyrirrúmi
Fyrir 30 árum
lánuðu nokkrar
pappirsverksmiðjur
hinu fátæka Tetra
Pak fyrirtæki fé.
Núna eru vélar í
sænskum pappírs-
verksmiðjum í gangi
allan sólarhringinn
til þess að framleiða
pappírsrúllur, ein
rúlla getur verið allt
að 30 tonn að þyngd,
sem síðar verður
breytt í fernur undir
mjólk og ávaxtasafa
á íslandi, í Nýju-Del-
hi og Amsterdam
svo einhverjir af
hinum fjölmörgu
mörkuðum séu
nefndir.
„Við leggjum mikla áherslu á umhverfis-
væna vinnslu og fundum því oft með fulltrú-
um þeirra pappírsverksmiðja sem við eigum
viðskipti við,“ sagði Lars Johansson, upplýs-
ingafulltrúi á skrifstofu Tetra Pak í Stokk-
hólmi, er hann sýndi blaðamanni DV pappírs-
verksmiðjuna Stora Billerud í Vármland í Sví-
þjóð.
Fyrir utan verksmiðjuna voru háir staflar
af timbri og viðarilmur í loftinu. Thomas
Otto, yfirmaður umhverfismála hjá verk-
smiðjunni, vísaði veginn og sagði í leiðinni
frá þeim framförum sem orðið hafa í umhverf-
ismálum í timburiðnaðinum. Á sjöunda ára-
tugnum lýstu yfirmenn sögunarverksmiðja
þvi yfir í blaðaviðtölum að efni sem runnu út
í ár og vötn frá verksmiðjunum væri eitthvað
sem kæmi frá árbotnum. „Það vissi enginn
hvaða áhrif aukin starfsemi hefði og þetta var
sama sagan í öllum iðnaði. Núna setjum við
okkur hærri markmið en yfírvöld gera með
sínum ströngu lögum um umhverfismál,"
sagði Thomas Otto.
Það fer einn rúmmetri af timbri í fram-
leiðslu á 9 þúsund mjólkurfemum en aðeins
0,2 prósent af öllum pappír, sem framleiddur
er í Sviþjóð, fara til framleiðslu á mjólkur-
femum.
Endurvinnsla skipar háan sess
Endurvinnsla skipar háan sess hjá Tetra
Pak. Fyrir 5 árum hóf fyrirtækið ásamt papp-
írsverksmiðjunni Stora Billerud samvinnu
um endurvinnslu við nokkur sveitarfélög.
Undirtektir hafa verið góðar og nú er umbúð-
um safnað í 200 sveitarfélögum í Svíþjóð.
Gömlum fernum er breytt í eldhúspappír, sal-
ernispappír, spónaplötur og auðvitað í nýjar
fernur.
„Einkunnar-
orð Rubens
Rausing voru að
umbúðir ættu að
spara meira en
þær kosta og þau
eru við lýði enn í
dag,“ sagði Lars
Johansson upp-
lýsingafulltrúi.
Tetra Pak sel-
ur ekki bara
fernur heldur
þróar einnig,
framleiðir og
markaðssetur
kerfi til með-
höndlunar, pökk-
unar og dreiíing-
ar á fljótandi og
seigfljótandi
fæðu. Að sögn
Johanssons
stækkar markaðurinn fyrir fljótandi fæðu
hratt í Asíu og einnig í Mið- og Suður-Evrópu.
„Ég er viss um að fernur eiga eftir að koma
meir og meir í staðinn fyrir glerílát og dósir."
Vörutegundunum, sem seldar eru í fernum,
fiölgar stöðugt. Súpur, ostasósur, sælgætis-
drykkir, eftirréttir og vatn er núna selt í fern-
um. í fyrra var sett nýtt sölumet. Þá seldust
75,5 milljarðar af fernum.
Tetra Pak selur fernur um allan heim. íslenskar fernur eru meðal margra ann-
arra í sýningarhillu skrifstofunnar ■ Stokkhólmi.
Rúllurnar í pappírsverksmiðjunni Stora Billerud eru sumar 30 tonn að
þyngd. Hér eru Thomas Otto, yfirmaður umhverfismála í verksmiðjunni,
og Lars Johansson, upplýsingafulltrúi Tetra Pak, við eina slíka.