Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1996, Blaðsíða 8

LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 1996
Sameining þingflokka Alþýðuflokks og Þjóðvaka umdeild:
Margir þurfa að gleyma
mörgum stóryrðunum
- Jón Baldvin neitaði að taka í hönd Jóhönnu Sigurðardóttur fyrir myndatöku
Þaö var ekki alltaf glaölegur svipur á þeim Jóhönnu og Jóni Baldvin í samstarfinu hér áöur fyrr, enda sambandiö
þannig aö leiddi til þess aö Jóhanna sagöi af sér ráöherradómi og síðan fór hún úr flokknum.
Enda þótt þingflokkar Þjóövaka og Alþýðuflokksins hafi veriö sameinaöir er Ijóst aö Jóhanna Siguröardóttir gekk til
þess verks meö tregöu. Það má enda sjá á þessari mynd aö þaö ríkti engin kæti og gleði á fréttamannafundinum
þegar stofnun Þingflokks jafnaöarmanna var tilkynnt. Sumir telja þetta varla spor, í hæsta lagi hænufet til
sameiningar jafnaöarmanna. DV-mynd Pjetur
Það var haft orð á því hve stutt
handtak hatursmannanna Yassers
Arafats og Benjamins Netanyahus
hefði staðið þegar þeir hittust í
fyrsta sinn síðastliðinn miðvikudag.
Þeir voru þó tilkippilegir til að end-
urtaka það fyrir ljósmyndara sem
höfðu misst af því.
Þennan sama dag hittust þau á
fundi Jóhanna Sigurðardóttir og
Jón Baldvin Hannibalsson og til-
kynntu sameiningu þingflokka
Þjóðvaka og Alþýðuflokks. Þegar
leitað var eftir því að þau tækjust í
hendur fyrir ljósmyndara DV var
svar Jóns Baldvins bæði klárt og
kvitt: „Ekki að ræða það.“ Síðan
gekk hann á brott. Þessi afstaða
Jóns Baldvins til myndatökunnar
með Jóhönnu segir meira en mörg
orð.
Stóru orðin þá
Þegar Jóhanna Sigurðardóttir
sagði af sér ráðherradómi, sem var
undanfari þess að hún sagði sig úr
Alþýðuflokknum, féllu oft stór og
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
þung orð. Á blaðamannafundi sem
Jóhanna hélt þegar hún sagði af sér
sem ráðherra Alþýðuflokksins sagði
hún meðal annars um ástæðuna fyr-
ir afsögn sinni: „Allir vita um hinn
djúpstæða málefnaágreining milli
mín og Jóns Baldvins..." „Ég get
ekki borið ábyrgð sem ráðherra á
pólitík Jóns Baldvins sem er allt
önnur en mín. Ég læt ekki sannfær-
ingu mína fyrir ráðherrastól..."
Þann 5. ágúst 1994 sagði Jóhanna
í samtali við DV: „Ég hef sagt það
áður að ég tel að það sé ekki pláss
fyrir okkur Jón Baldvin bæði í Al-
þýðuflokknum. Sú skoðun mín hef-
ur ekkert breyst...“
Þegar Jóhanna sagði sig úr
flokknum sendi hún formanni hans
og fleiri ráðamönnum bréf. Þar
sagði hún meðal annars: „Alþýðu-
flokkurinn er stofnun - tæki til að
framkvæma hugsjónir jafnaðar-
stefnunnar sem sameinað hefur
okkur í einum flokki. Þegar tækin
til að hrinda hugsjónum Jafnaðar-
stefnunnar í framkvæmd eru farin
að snúast upp í andhverfu sína og
spilla jarðveginum í stað þess að
rækta hann þá fær flokkurinn aðra
merkingu og verður eins og umbúð-
ir án innihalds."
í október 1994 sagði Jóhanna um
ástæður þess að hún sagði sig úr
flokknum: „Djúpstæður ágreiningur
hefur verið milli mín og forystu Al-
þýöuflokksins varðandi velferöar-
málin, einkavæðingu og aðild að
Evrópusambandinu."
Jón Baldvin sagði þegar rætt var
um sérframboð Jóhönnu, eftir að
hún sagði sig úr Alþýðuflokknum:
„Hún hefur iðulega farið fram opin-
berlega með ágreiningsmálin í stað
þess að ræða þau til þrautar innan
flokksins og una þar niðurstöðum
sem er hin einfalda lýðræðislega
regla. Hún hefur með öðrum orðum
gert sig seka um það sem hún bregð-
ur mér um. Þetta eru óheiðarleg
vinnubrögð en Jóhanna hefur aldrei
gert sér grein fyrir að hún á bágt
með að setja sig í annarra spor og er
að upplagi ekki mjög tillitssöm
gagnvart öðrum...“
Mildu orðin nú
Síðan þessi orð féflu eru liðin um
tvö ár og annar tónn kominn í mál-
flutning Jóhönnu Sigurðardóttur.
Eftir henni er haft að hún bindi
miklar vonir við þetta samkomulag
Þjóðvaka og Alþýðuflokks. Tími
jafnaðarstefnunnar væri kominn,
þetta væri fyrsta skrefið í að sam-
eina jafnaðarmenn.
Jón Baldvin sagði í samtali við
Alþýðublaðið eftir sameiningu þing-
flokkanna um brotthlaup Jóhönnu
úr Alþýðuflokknum:
„Að mínu mati var aldrei uppi
svo alvarlegur ágreiningur að rétt-
lætti klofning..." Einnig sagöi hann
að þetta væri bara fyrsta skrefið á
langri leið að sameina jafnaðar-
menn.
Þegar DV ræddi fyrr í sumar um
þessa sameiningu við Jóhönnu Sig-
urðardóttur tók hún það skýrt fram
að þingmenn Þjóðvaka væru ekki
að ganga inn í Alþýðuflokkinn. Guð-
mundur Árni Stefánsson, varaform-
aður Alþýðuflokksins, sagði að Al-
þýðuflokkurinn yrði ekki lagður
niöur en Þjóðvakamenn væru vel-
komnir í Alþýðuflokkinn. Þing-
flokkur jafnaðarmanna segir því
ekki mikiö, aflt annað er eftir.
Það boðar hins vegar ekki gott
þegar foringjar hópa sem eru að
sameinast geta ekki tekist í hendur
opinberlega.
Til hvers?
Við sameiningu þingflokkanna
hljóta að vakna ýmsar spumingar.
Sú fyrsta er að sjálfsögðu hvers
vegna kratar em að leggja niöur
þingflokk Alþýðuflokksins fyrir
svona lítið. Eftir sameiningu þing-
flokkanna verður þingflokkur Al-
þýðuflokksins ekki á Alþingi í
fyrsta sinn í 80 ár. í annan stað
spyrja menn um ástæðuna fyrir því
að Alþýðuflokkurinn er að taka inn
fjóra fylgislausa þingmenn Þjóð-
vaka. Eina skýringin sem manni
dettur í hug eru þeir peningar sem
þingflokkar fá, bæði á fjárlögum og
frá Alþingi. Ef Þjóðvaki hefði að
baki sér eitthvert fylgi væri þetta
skiljanlegt en hann mælist við 1
prósent í skoðanakönnunum. Það er
því alveg ljóst að Þjóðvaki mun ekki
skila neinu fylgi til Alþýðuflokks-
ins.
Það em þau Ágúst Einarsson og
Svanfríður Jónasdóttir sem hafa
lagt mesta áherslu á að sameina
þingflokkana. Lengi vel var Jó-
hanna Sigurðardóttir þessu mjög
andsnúin. Um tíma var talað um að
hún yrði þá bara skilin eftir, hin
þrjú myndu fara yfir. Þeir sem best
hafa fylgst með þessu máli telja að
þau Ágúst og Svanfríður sjái mögu-
leika á þingsæti eftir næstu kosn-
ingar fari þau yflr í Alkþýðuflokk-
inn. Róðurinn fyrir Jóhönnu í því
efni er þyngri og þyngstur fyrir
Ástu Ragnheiði Jóhannesdóttur.
Rós í hnappagat
Þingmenn Alþýðuflokksins eru
ekki allir jafn hrifnir af þessu sam-
starfi við Þjóðvaka. Sumir segjast
kviða fyrir þegar þau Jóhanna og
Jón Baldvin taka upp þráðinn þar
sem frá var horfið á þingflokksfund-
um.
Einn þingmanna Alþýðuflokksins
hefur fullyrt i mín eyru að ástæðan
fyrir hinum mikla áhuga Jóns Bald-
vins á þessu samstarfi sé sú að hann
telji sameininguna rós í hnappagat-
ið á landsfundinum í nóvember.
Hann sagði að fullyrða mætti að
klofningurinn í flokknum og brott-
hvarf Jóhönnu úr flokknum mundi
koma til umræðu á landsfundinum.
Með því að vera búinn að sameina
þingflokkana sem fyrsta skref í sam-
einingu jafnaðarmanna, eins og
hann kallar það, slái Jón Baldvin á
gagnrýni á sig vegna klofningsins
fyrir tveimur árum.
Sameinina jafnaðar-
manna á langt í land
Það getur varla verið annað en
vonin um þingsæti sem veldur því
að þau Ágúst og Svanfríður leggja
þessa ofuráherslu á að sameina
þingflokkana. Sameining jafnaðar-
manna í einn flokk er jafn fjarlæg
og fyrr. Sameining þessara þing-
flokka er ekki einu sinni fyrsta
skrefið í þá átt. Það er alveg rétt
sem Margrét Frímannsdóttir, for-
maður Alþýðubandalagsins, sagði í
samtali við DV á fimmtudag:
„Það verður engin sameining
jafnaðarmanna á íslandi án þess að
Alþýðubandalagið verði með.“
Það virðast heldur engin teikn á
lofti um að svo verði í bráð. Við-
brögð nokkurra þingmanna Alþýðu-
bandalagsins við sameiningunni
voru á þann veg að þau auka ekki
líkur á sameiningu jafnaðarmanna.
í samtali við Dag-Tímann gerir
Svavar Gestsson grín að þessu og
leggur höfuðáherslu á að þingflokk-
ur Alþýðuflokksins hafi verið lagð-
ur niður. Það væri sögulegt. Ragnar
Arnalds segir engin stórtíðindi á
ferðinni í islenskri pólitík með þess-
ari sameiningu. Steingrímur J. Sig-
fússon segir að verið sé að gera mik-
ið mál úr litlu.
Athyglisverðast er ef til vill svar
Lúðvíks Bergvinssonar, þingmanns
Alþýðuflokksins. Hann segir að eins
og Alþýðubandalagið vinnur og eins
og viðhorf alþýðubandalagsmanna
sé til ýmissa mála geti þeir ekki
sameinast jafnaðarmönnum. Þama
er ekki mikill sameiningartónn.
Sjálfsagt verðrn- auðveldara fyrir
þau Jóhönnu og Jón Baldvin að
vinna saman í þingflokki í sljórnar-
andstöðu en í stjórn. Það mun koma
í ljós á næstu mánuðum hvort þessi
sameining þingflokkanna tekst eða
ekki.