Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.1996, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 9. OKTÓBER 1996
13
Breytt Evrópusamband
Emma Bonino, sjávarútvegsráöherra ESB. - Hefur örugglega ekki skiliö
hvers vegna þessi þjóö, sem byggir allt á sjávarútvegi, skuli ekki vera í
sjálfum samtökunum og hafa áhrif á þróun mála, segir m.a. í greininni.
Emma Bonino,
sjávarútvegsráð-
herra Evrópusam-
bandsins, heim-
sótti íslendinga á
dögunum. Á milli
þess að fljúga upp
um hálsinn á for-
setanum, Ólafi
Ragnari Gríms-
syni, og ræða
Mannréttindadóm-
stól, upplýsti hún
víkingaþjóðina um
það að Evrópu-
sambandið hefði
engan áhuga á
sjávarútvegsmál-
um. Sannaðist það
best á því að þeir
hefðu skipað
ítalska konu sem
sjávarútvegsráð-
herra.
Burtséð frá hæversku hennar
hafa ráðamenn þjóðarinnar, sem
hefur fiskiskip á öllum heimshöf-
unrnn, byggir megnið af sínum út-
flutningi og efnahagsafkomu á
sjávarútvegi og reyndar nam sjálft
Átlantshafið á sínum tíma og fann
löndin umhverfis það, frá íslandi
til Ameriku - sjálfsagt fullvissað
hana um mikilvægi sjávarútvegs.
Það sem þessi snareygði landi Júl-
íusar Sesars hefur örugglega ekki
skilið er hvers vegna þessi þjóð,
sem byggir nánast allt sitt á sjáv-
arútvegi með útflutningi á Evr-
ópusambandið, skuli ekki vera í
sjáifum samtökunum og hafa sín
áhrif á þróun mála þar.
Víkingarnir þorðu á hafið
Ráðamenn þjóðarinnar hafa lýst
fyrir Bonino baráttu þjóðarinnar
fyrir sjálfstæði og yfir-
ráðum fiskimiða okkar.
Engum útlendingum
væri treystandi að ráða
þessari auðlind, þrátt
fyrir að við sjálfir ættum
þátt í því ráði. Emma
hefur þá sjálfsagt minnt
á þá staðreynd að vík-
ingarnir hefðu aldrei
fundið Ameríku hefðu
þeir ekki ýtt frá landi.
Fyrirfram gæti enginn
vitað niðurstöðu samn-
inga við Evrópusam-
bandið, því þeir væru
jafn breytilegir og aðild-
arþjóðirnar væru marg-
ar. Evrópusambandið
hefði enga veiðireynslu
á íslandsmiðum og gæti
engar kröfur gert hér.
Traðkað á íslend-
ingum
Á hinn hóginn væri ekki verra
fyrir smáþjóð að vera með í ráðum
í stefnumótun og framkvæmd
hennar innan Evrópusambandsins
um sjávarútvegsmál. Styrkur smá-
þjóðarinnar yrði líka magnaður af
styrk Evrópusambandsins. Aðrar
þjóðir gætu ekki hent íslendingum
af opnum haf-
svæðum og
sagst einfald-
lega eiga þau.
Þær gætu held-
ur ekki endur-
skilgreint al-
þjóðlega
veiðislóð til
þess eins að
koma í veg fyrir
veiðar ís-
lenskra fiski-
skipa þar. Frá-
leitt gætu þær líka komið og rift
kaupum íslendinga á fiskvinnslu-
fyrirtækjum í Evrópu, boðið betur
og sölsað undir sig kaupin. Svo
ekki sé minnst á það að beita ís-
lenskar útflutningsvörur sérstök-
um takmörkunum, með smá-
smugulegri vöruskoðun eða mis-
notkun á heilbrigðisreglum.
Hin netta Bonino hefur barið
þrekvaxna ráðamenn víkingaþjóð-
arinnar augum og einfaldlega upp-
lýst þá um að alþjóðalög og reglur,
framfylgt af sameiginlegu yfir-
valdi, væri fyrst og fremst í þágu
smáþjóða. Án sameiginlegs dóm-
stóls og yfirvalds væru smáríkin
nefnilega alltaf í gini ljónsins.
Evrópuþjóðir huga nú mjög að
öryggi sínu í austurvegi. Sjúkdóm-
ar og einangrun herja nú á ráða-
menn Rússlands. Lýðræðinu er
hætt þar. Landamæri Atlantshafs-
bandalagsins stefha í austur og
miklar fjárfestingar vesturvelda í
Rússlandi þýða aukin umsvif þar.
Allir viðurkenna mikilvægi ís-
lands fyrir varnir Evrópu og ein-
staklega gott samband okkar við
Bandaríkin.
Hagsmunir stórvelda Evr-
ópu
Bretar reifa nú tillögu á ríkja-
ráðstefnu Evrópubandalagsins í
Torínó þannig, að Rómar- og Ma-
astrichtsáttmálanum verði breytt í
þá veru aö þjóðir geti fengið fulla
aðild að Evrópusambandinu án
kröfu um yfirráðarétt auðlinda.
Þær Mið-Evrópuþjóðir sem nú
standa í biðröðum eftir aðild
munu heldur aldrei fá inngöngu
upp á full býti í CAP - hinni sam-
eiginlegu landbúnaðarstefnu.
Þjóðverjar, sem borga 30% af út-
gjöldum Evrópusambandsins, eru
einfaldlega búnir að fá nóg.
Sameinað Þýskaland er einnig far-
ið að skynja ágæti þess að hafa
áhrif sem slíkt, án þess að Evrópa
þurfi að vera þýsk, frekar en
Þýskaland evrópskt.
Bandaríkjamenn gera líka
auknar kröfur á Þýskaland í
kostnaðarhlutdeild við rekstur
Atlantshafsbandalagsins. Þjóðverj-
ar vilja styrkja sig til norðurs,
gera Norðurlöndin að bandamön-
um sínum í viðræðunum við Mið-
Evrópulöndin. Þeim finnst sjálf-
sagt að íslendingar séu fullgildir
aðilar að Evrópusambandinu og
líta á hagsmuni okkar sem sína.
„Teningunum er kastað,“ sagði
landi Emmu, Júlíus Sesar, og varð
keisari í Róm.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
Kjallarmn
Guðlaugur
Tryggvi Karlsson
hagfræðingur
„Hin netta Bonino hefur bariö
þrekvaxna ráðamenn víkingaþjóð-
arinnar augum og upplýst þá um
að alþjóðalög og reglur, framfylgt
af sameiginlegu yfirvaldi, væri
fyrst og fremst íþágu smáþjóða.u
Um kvenlega barnavernd
Lög um vemd bama og ung-
menna kveða á um setu fimm að-
almanna og jafnmargra vara-
manna í barnavemdarnefndum og
í anda jafnréttis er skýrt kveðið á
um, að í nefndum þessum skuli að
jafnaði sitja bæði konur og karlar.
Á því virðist engu að síður nokk-
ur misbrestur. í júlí á þessu ári er
barnaverndarstofu (félagsmála-
ráðuneyti) kunnugt um skipan
nefndarmanna í 81 nefnd er fer
með barnavemdarmál. Sumar
þessara nefnda eru vanskipaðar
hvað fjölda nefndarmanna við-
kemur. 12 fullskipaðar nefndir em
kynhreinar, það er að segja 9
nefndir (11,1%) em skipaðar kon-
um eingöngu, en 3 (3,7%) körlum.
Kvenhyggja
Langflestum nefndum er það
sammerkt að konur em í töluverð-
um meirihluta. Þetta á oftar við
um vanskipaðar nefndir en hinar.
í síðasta tiltæka yfirliti er skráður
351 nefndarmaður. Ójafnvægi
karla og kvenna er verulegt. Kon-
ur em þar í yfirgnæfandi meiri-
hluta eða 253 (72,1%), en karlmenn
98 (27,9%). Þegar litið er til for-
manna ráða og nefnda um barna-
verndarmálefni
eru hlutfóll svip-
uð. Af 81 for-
manni em 55
(67,9%) konur,
en karlar 26
(32,1%). Þetta er
verulegt um-
hugsunarefni.
Hafi það á annað
borð við rök að
styðjast að það
geti skipt sköp-
um í stjóm þjóð-
mála að raddir
beggja kynja heyrist á það ekki
síst við um bamavemdarmál.
Davíð Þór Björgvinsson, prófessor
í bamarétti við Háskóla íslands,
hefur bent á móðurhyggjuna í
túlkun lögmanna á barnalögum.
Ríkjandi misvægi kynjana við
skipan í barnaverndarnefndir
mætti á sama hátt kalla kven-
hyggjuna.
f framhaldi af þessum vanga-
veltum liggur beinast við að skoða
„Hafí það á annað borð við rök að
styðjast að það geti skipt sköpum
í stjórn þjóðmála að raddir beggja
kynja heyrist á það ekki síst við
um barnaverndarmál. “
skiptingu kynjanna
hjá starfsmönnum
fjölskyldudeilda fé-
lagsmálastofhana,
þar sem þeim er til
að dreifa. Þess ber að
geta að fagmenntaða
starfsmenn er óviða
að finna á lands-
byggðinni. Til að
mynda voru, skv.
skýrslu vinnuhóps fé-
lagsmálaráðherra nr.
4, útgefinni í júní
1994, einungis 26,4
stöðugildi sálfræð-
inga utan Reykjavík-
urborgar og 21,5
stöðugildi félagsráð-
gjafa (félagsmála-
stjórar, sem sumir
hverjir era félagsráð-
gjafar, eru ekki meö- ....—■
taldir).
Uggvænlegt ástand
Nýlega benti virtur skólamaður
á, að sálfræðinga vantaði á svæð-
inu frá Akureyri austur um og
alla leið til Selfoss. Þetta er ugg-
vænlegt ástand hafi sveitarstjóm-
ir á annað borð metnað til að veita
fjölskyldum (og bömum) nútíma
þjónustu. Það gefur því að skilja
að faglegri þjónustu er nær ein-
göngu til að dreifa á suðvestur-
homi landsins og á Eyjafjarðar-
Kjallarinn
Arnar Sverrisson
sérfræðingur í klínískri
sálfræöi, yfirsálfræöing-
ur geödeildar Fjórö-
ungssjúkrahússins á
Akureyri
svæðinu. Þjónustan
er að miklu leyti veitt
af konum. Fjölskyldu-
deild Félagsmála-
stofnunar Akureyrar
er eingöngu mönnuð
konum.
Samkvæmt upplýs-
ingum Félagsmála-
stofnunar Reykjavík-
ur hefur hlutfall
kvenna smám saman
lækkað úr 98 af
hundraði niður undir
90 af hundraði. í
hverfadeildum fjöl-
skyldudeildar era 12
stöðugildi, þar af era
11 (91,7%) skipuð
konum, en 1 (8,3%)
karli. Hlutur karla
vænkast heldur sé lit-
■———— ið til félagsmála-
stjóra. Af 28 félags-
málastjórum í land-
inu eru konur 15 (53,6%), en karl-
ar 13 (46,4%). Samkvæmt framan-
sögðu mætti álykta að félags- og
fjölskyldumál séu eftirsóttur vett-
vangur íslenskra kvenna á frama-
braut.
Óhjákvæmilega hlýtur sú
spuming að vakna hvaða áhrif'
þetta misvægi kynjanna hafi á
verklag og efnistök í barnavemd-
armálum.
Arnar Sverrisson
Með og
á móti
Tvöföldun lágmarkslauna
Mikið rétt-
lætismál
„Það er mik-
ið réttlætismál
að enginn
launataxti sé
lægri en svo að
mánaðarlaunin
séu 100 þúsund
krónur. Þar að
auki er það
staðreynd, burt
séð frá öllu
réttlæti, að
ekki er hægt að
lifa sæmilegu lífi með ráðstöfun-
artekjur undir 80-100 þúsund
krónum á mánuði.
Til þess að ná þeirri viðmiðun
að verkafólk á Islandi geti veitt
sér það sama og félagar þess í
Danmörku þurfa lægstu launin
að tvöfaldast miðað við launa-
taxta flestra verkalýðsfélaga inn-
an ASÍ og hækka síðan um 4-6%
á ári til að dragast ekki aftur úr
Dönum. Það má þvi velta fyrir
sér hvort við gerðum skissu árið
1944. Væra laun verkafólks á ís-
landi ef til vill hærri í dag hér á
landi ef við værum enn I kon-
ungssambandi við Dani?
Félagsmálastofnanir sveitarfé-
laga miða við að aðstoða fólk ef
það hefur undir 50 þúsund krón-
um í mánaðartekjur. Hvernig í
ósköpunum er þá hægt að burð-
ast með launataxta undir þessum
mörkum? Krafan um 100 þúsund
króna lágmarkslaun nær því
ekki einu sinni að vera tíund af
launum einstakra manna hér á
landi. Ætli vinna þessara launa-
kónga sé meira virði en vinna
tíu verkamanna? Ætli tíu kassa-
dömur i Hagkaupum afkasti ekki
töluvert meiru?“
Notuð sem
viðmiðun
eða grunn-
punktur
„Lágmarks-
laun hafa eink-
um tviþætta
þýðingu: 1)
Þau eru bind-
andi sem slík
og eiga að
tryggja að eng-
inn fái greidd
lægri laun. 2)
Þau eru notuð
sem viðmiðun
eða grunn-
punktur. í
þessu tilfelli éru greidd hærri
laun en lágmarkslaun en þau
mynda reikniforsendu fyrir út-
reikning á raunverulega greidd-
um launum.
Lágmarkslaun draga í báðum
tilvikum úr sveigjanleika á
vinnumarkaði. Þau auka líkur á
því að þeir sem vilja vinna fái
ekki vinnu. Hversu sterk þau
áhrif eru ræðst m.a. af því hvern-
ig þau samsvari raunverulegum
greiddum lágmarkslaunum.
Þeim mun hærri sem þau eru því
betur samsvara þau raunveru-
lega greiddum launum og valda
meiri röskun á eðlilegu ástandi á
vinnumarkaði.
Þegar lágmarkslaun eru notuð
sem viðmiðun en greidd eru
hærri laun veldur hækkun
þeirra líklega meiri röskun en til
var ætlast. Ef slíkt er meiningin
er betra að semja um almenna
launahækkun en að hún verði
óbein afleiðing. Annars gæti af-
leiðingin orðið meiri verðbólga
og aukið atvinnuleysi." -ingo
Yngvi Harðarson,
hagfræöingur hjá
Ráðgjöf og efna-
hagsspám ehf.
Pétur Sigurösson,
form. Alþýöusamb.
Vestfjaröa.