Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.1996, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 1996
15
Það á að myrða Hvalfjörð
„Hvað gengur yfirvöldum til að ætla aö eyöileggja Hvalfjöröinn sem
mannabústaö?"
hún verði á næstu öld að bjóða
fólki upp á byggð í næsta nágrenni
við stórmengunarver?
Mótmæli
Ef það á að demba þessu úrelta
álveri niður á íslandi mætti sem
best velja því stað sunnan við
þjóðveginn í Straumi. Þar er bæði
rafmagn og höfn. Ef álverið er svo
mengunarlítið, sem eigendur þess
státa af, má hæglega setja það nið-
ur við Helguvík.
Þeir, sem bera málefni umhverf-
isins fyrir brjósti, hljóta að mót-
mæla því að Hvalfjörðurinn sé
gerður að stóriðjubóli.
Amór Hannibalsson
Kjallarinn
Arnór Hannibals-
son
prófessor I heimspekl
viö HÍ
Hvaða rétt hefur
bóndi til að vera
óhultur um bú-
skaparaðstæður?
Hvaða rétt hefur
hann, þegar hann
uppdagar að i
næsta nágrenni
við hann á að
demba niður
mengunarbóli, sem
eitrar andrúmsloft,
jörð og vatn á land-
areign hans?
Hvaða rétt hefur
ræktunarmaður,
sem hefur lagt á
sig ómælda vinnu
til að koma upp
skógi á eigin land-
areign en lendir ______
inni á mengunar-
svæði álvers? Svarið við þessum
spurningum er: Eftir réttum ís-
lenskum lögum hafa þessir menn
engan rétt. Þeir mega éta það sem
úti frýs.
Ruslahaugur fyrir úrelt ál-
ver
Erlendur at-
hafnamaður, K.
Peterson að
nafni, lýsir þeirri
ætlan sinni að
flytja úrelt álver
frá Þýskalandi til
íslands. Hvernig
bregðast íslensk
yfírvöld við? Þau
gera allt sem þau
geta til að búa í
haginn fyrir hinn
erlenda mann
(sem gæti re'ynst vera bara ein-
hver jóker). Markaðsskrifstofa
iðnaðarráðuneytisins og Lands-
virkjun gerast málsvarar hins er-
lenda fyrirtækis.
Skipulag ríkisins hefur hraðar
hendur til að demba megi hinu úr-
elta álveri niður á Grundartanga
við Hvalfjörð. Hvemig bregst um-
hverfisráðherrann við?
Ætla hefði mátt að hann
hefði tekið tillit til ís-
lenskra rikisborgara,
sem hafa mótmælt, og
að hann hefði haft hags-
muni umhverfís og nátt-
úru í huga og bannað að
eyðileggja Hvalfjörðinn
sem mannabústað. En
hann gerði það ekki.
Hann brást þeim mál-
stað sem hann á að verja
og hefur undirritað
a.m.k. tvo úrskurði sem
miða að því að á Grund-
artanga rísi sem fyrst
eimyrjuspúandi efha-
bræðsluhelvíti. Hann
segir íslenskum ríkis-
_____ borgurum að þegja og
samþykkir hvaðeina
það sem hinn erlendi fjárfestingar-
maður þarf.
Um tvennt að velja
Allur þessi málatilbúnaður er
með endemum. hvað gengur yfir-
völdum til að ætla að eyðileggja
Hvalfjörðinn sem mannabústað?
„Suðurströnd Hvalfjarðar er fram-
tíðarbyggingarland höfuðborgarinn-
ar. Ætlar borgarstjórn Reykjavíkur
að sætta sig við að hún verði á
næstu öld að bjóða fólki upp á
byggð í næsta nágrenni við stór-
mengunarver?u
Hvar eru rannsóknarblaðamenn
íslands? Hvað hugsa forystumenn
umhverfisverndarsamtaka? Hví
hafa Lif og land og Landvemd ekk-
ert látið í sér heyra?
Suðurströnd Hvalfjarðar er
framtíðarbyggingarland höfuð-
borgarinnar. Ætlar borgarstjórn
Reykjavíkur að sætta sig við að
Menningarstofnanir
og upplýsingatækni
Kjallarinn
Sturla Böðvarsson
alþm. og formaöur Þjóö-
minjasafns
koma í safnið nema um
tölvukerfi.
Til þessa hefur verk-
efni safnafólks á ís-
landi verið starf björg-
unarsveita menningar-
verðmæta. Og þannig
er það í rauninni enn.
Engu að síður verður
að nýta tæknina til
þess að koma þekkingu
á framfæri og miðla
upplýsingum um ís-
lenska menningu og
verja hana og varðveita
i krafti upplýsinga-
tækninnar. Nota á upp-
lýsingatæknina til
hagsbóta fyrir menn-
ingarstofnanir og
menningarlífið í land-
inu.
„Það er því mikilvægt að þjóð-
minjavarslan tileinki sér þá
tækni sem best er á hverjum
tíma tíl þess að miðla upplýsing-
um um þjóðhættí, menning-
arminjar og þjóðargersemar sem
í safninu eru.u
Mikilvægasta hlutverk menning-
arstofnana er fræðsla. Menningar-
arfur okkar íslendinga er að mestu
fólgin í upplýsingum um mannlíf og
sögu sem er að finna í rituðum
heimildum auk þeirra muna og
minja sem varðveist hafa. Hraðfara
þróun upplýsingatækninnar auð-
veldar aðgang að heimUdum og því
sem menningarstofnanir hafa upp á
að bjóða. Upplýsingatæknin einfald-
ar hvers konar fræðslu og allt starf
þeirra sem vinna við varðveislu
menningarminja og miðlun þekking-
ar um menningararfmn.
Að undanfómu hefur á vegum
ríkisstjómarinnar verið unnið að
stefhumótun á sviði „upplýsinga-
samfélagsins", svo sem það er nefht.
Einnig hefur menntamálaráðherra
látið vinna tillögur um menntun,
menningu og upplýsingatækni. Þar
er fjallað um menningarstofnanir og
upplýsingatæknina. Menningarnet
er hugsað sem samsafn upplýsinga
um menningarmál og menningar-
stofnanir sem nýta sér kosti alnets-
ins. Verði því komið upp mætti ætla
þvi stórt og mikilvægt hlutverk í
auknu upplýsingaflæði milli al-
mennings og menningarstofnana.
Hlutverk
Þjóöminjasafnsins
Samkvæmt lögum er það hlut-
verk Þjóðminjasafns íslands að skrá-
setja, varðveita, rannsaka og kynna
fyrir almenningi
menningarararf þjóð-
arinnar. Það er því
mikilvægt að þjóð-
minjavarslan tileinki
sér þá tækni sem best
er á hverjum tíma til
þess að miðla upplýs-
ingum um þjóðhætti,
menningarminjar og
þjóðargersemar sem í
safhinu eru.
Á þessu ári hefur
verið unnið við að
koma upp fyrsta
áfanga tölvukerfis í
Þjóðminjasafhinu. í
fjárlögum þessa árs
var veitt sérstök fjár-
veiting til þess verk-
efnis. Er þar með stig-
ið fyrsta skrefið til
þess að Þjóðminja-
safnið geti tengst ís-
lensku menning-
arneti sem hlýtur að
koma upp. Með því
gætu allar menning-
arstofiianir téngst og
boðið notendum að-
gang að þjónustu
þeirra stofnana sem
tengjast íslensku
menningarneti. Með
þjónustu safna á al-
netinu, þar á meðal Þjóðminjasafns
íslands, hlýtur að verða skapaður sá
möguleiki að skoða safngripi og
leita upplýsinga um þá án þess að
Flæöi milli heimsálfa
Með upplýsingatækninni eru
ekki lengur mörk eða landamæri
milli álfa, landa eða menningar-
svæða. Straumur upplýsinga flæðir
milli heimsálfa og gerir mönnum
kleift að leita þekkingar og fræðast
um hluti án þess að ferðast um höf
og lönd. En upplýsingatæknin er
ekki einungis fyrir þá sem leita tO
stofnana.
Hún er ekki síður mikilvæg fyrir
starfsmenn menningarstofnana sem
vinna við rannsóknir og leita upp-
lýsinga og þekkingar um alnetið.
Þannig getur aðgangur að upplýs-
ingaveitum veraldar örvað og auð-
veldað visindastarfsemi.
Upplýsingatæknin getur verið öfl-
ugt tæki til að skrá og vista muni.
Með skráningu á tölvutæku formi er
unnt að draga úr því að verðmæta
muni, myndir og bækur þurfi að
handleika.
Þannig er skráning mikilvæg til
varðveislu menningarverðmæta
svo tryggja megi að þau berist tO
komandi kynslóða.
Eins og að framan er getið hefrn-
að undanfórnu verið unnið að
stefnumörkun íslenskra stjórn-
valda á sviði upplýsingatækni.
Menningarstofhanir hljóta að hafa
þær tO hliðsjónar við uppbygg-
ingu þjónustu sinnar á sviði upp-
lýsingatækninnar. Fyrir okkar
litla samfélag er mikOvægt að
nýta tæknina sem mest og best og
efla íslenska menningu með upplýs-
ingatæknina að vopni.
Sturla Böðvarsson
Með og
á móti
Aukafjárveiting á fjár-
hagsáætlun borgarinnar
Sigrún Magnús-
dóttir, borgarfulÞ
trúi R-listans.
Agaöri vinnu-
brögö
„Reykjavík-
urlistinn er að
taka upp ný og
agaðri vinnu-
brögð, varðandi
fiármál borgar-
innar sem birt-
ast í mörgum
myndum. Við
viljum meðal
annars sjá
hvernig staðan
er hjá hinum ýmsu stofnunum
fyrr á haustin, áður en við göng-
um frá nýrri fjárhagsáætlun.
Sumar stofnanir hafa farið fram
úr fjárhagsáætlun og okkur finnst
eðlOegra að því verði mætt með
því að leggja það fram í borgar-
ráði og veita aukafjárveitingu.
Áöur komu þessir hlutir ekki i
ljós fyrr en ársreikningur borgar-
innar leit dagsins Jjós, hálfu ári
eftir að fjárhagsárinu lauk, og þar
með gátu þávex-andi stjórnvöld
forðast þá umræðu sem við stönd-
um í núna. Við erum að taka á
vandanum sem fyrir liggur. Um-
framkeyrsla hefur ætíð viðgeng-
ist, oft miklu meiri en nú, og það
er erfitt að afsaka hana. Hins veg-
ar er staðan nú mun betri en t.d.
allt síðasta kjörtímabil. Það sem
bjargaði umframeyðslunni á ár-
unum þar á undan var að þá fékk
borgin yfirleitt meira inn af skatt-
tekjum en gert hafði verið ráð fyr-
ir. Þegar það stöðvaðist á síðasta
kjörtímabOi var ekki lengur hægt
að fela þessa miklu um-
frameyðslu. Það er fráleitt að R-
listinn hafi gefist upp á því að
stýra fjármálum borgarinnar."
Fjárhagsáætl-
un sprungin
„Eitt helsta
kosningaloforð
R-listans fyrir
síðustu borgar-
stjórnarkosn-
ingar var að
fjármálastjórn
borgarinnar
yrði tekin fóst-
um tökum og
skuldasöfnun
hætt. Fyrsta
fjárhagsáætl-
un, sem R-listinn stóð að, vegna
ársins 1995, gerði ráð fyrir að
skuldir borgarsjóðs ykjust á því
ári um 185 m. kr. en raunin varð
l. 500 m. kr. Fjárhagsáætlun fyrir
1996 gerði ráð fyrir áframhald-
andi skuldasöfnun, eöa 500 m.
kr., en nú liggur fyrir að sú áætl-
un er löngu sprungin. í ljós hefur
komið að framúrkeyrsla verður
á þessu ári 700-800 m. kr. Þessi
þróun á sér stað á sama tíma og
álögur á íbúðareigendur í
Reykjavík hafa stóraukist. Fyrir-
tæki borgarinnar, m.a. Hitaveit-
an og Rafmagnsveitan, eru látin
borga verulega aukinn arð í
borgarsjóð og holræsagjaldið
færir borgarsjóði 550 m. kr. ár-
lega. Þannig fær borgarsjóður
viðbótarfé til ráðstöfunar 1995 og
1996 sem nemur rúmlega 2,2
milljörðum króna. Þrátt fyrir
þetta halda skuldimar áfram að
aukast á þessu ári, ekki um 500
m. kr. eins og áætlað var heldur
um 1.000 m. kr.
R-listinn getur auðvitað sam-
þykkt aukafjárveitingu að upp-
hæð 450 m. kr. vegna fjármuna
sem þegar er búið að eyða. Sú
samþykkt breytir hins vegar
engu. Framúrkeyrslan er þegar
staðreynd. Allar yflrlýsingar
borgarfulltrúa R-listans um
markvissa fjármálastjórn og auk-
ið aðhald era því harla léttvæg-
ar.“ -sv