Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.1997, Page 14

14
MIÐVIKUDAGUR 15. JANÚAR 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Þáþað
„Þá það,“ sagði þáverandi flármálaráðherra Nýja- Sjá-
lands, Roger Douglas, þegar honum var árið 1984 bent á,
að umbætur hans í efnahags- og fjármálum mundu kosta
ósigur í næstu þingkosningum. Hann vildi fremur
marka spor en sitja til þrautar í hægum sessi.
Enginn man, hverjir hafa verið ijármálaráðherrar
Nýja-Sjálands. Aðeins eitt nafn lifir í sögunni. Það er
nafn Douglas, sem lagði grundvöll að viðreisn hagkerfis
landsins. Um allan heim er vitnað til hans og róttækra
aðgerða hans. Nafn hans er orðið að táknmynd.
Þegar róttækra aðgerða er þörf, kalla þjóðir stundum
á slíka stjómmálamenn, sem hafa sterka sjáifsmynd og
telja sig ekki þurfa sífellt að spegla sig í skoðanakönnun-
um. Þeir framkvæma það, sem þeir telja nauðsynlegt, og
standa síðan eða falla í næstu kosningum.
Saga nútímans man eftir þessum, en hefur gleymt hin-
um. Hún man eftir Winston Churchill og Margaret
Thatcher, sem fóru í framkvæmd eftir skoðunum sínum
og létu ekki skoðanakannanir taka sig á taugum. Hún
mun hins vegar gleyma starfsbróðumum John Mayor.
Þjóðir í austanverðri Mið-Evrópu hafa sumar kallað á
öndvegismenn, þegar þær þurftu í einu vetfangi að flytja
sig úr hagkerfi Varsjárbandalagsins yfir í markaðsbú-
skap Vestur-Evrópu. Þannig vegnaði Tékkum, Pólverj-
um og Eistlendingum betur en mörgum öðrum.
í löndum þeirra var skorið á hnúta og grundvöllur
lagður að bjartri framtíð. Margir hinna ótrauðu stjóm-
málamanna urðu ekki langlífir í embætti, en þeim mun
varanlegri á spjöldum sögunnar. Þeir mældu þar árang-
ur sinn, en ekki í skoðanakönnunum líðandi stundar.
Himinn og haf er milli þeirra stjórnmálamanna, sem
mæla árangur sinn á spjöldum sögunnar, og hinna, sem
mæla árangur sinn af langlífi í hægum sessi. Því miður
hefur hinum fyrrnefndu farið fækkandi í stjómmálum
Vesturlanda á lygnu stjómmálaskeiði nútímans.
í framtíðinni mun tveggja íslenzkra stjómmálamanna
síðustu áratuga verða minnzt betur en flestra annarra
slíkra frá sama tíma. Það em prófessoramir Gylfi Þ.
Gíslason og Ólafur Bjömsson, sem vom hugmyndafræð-
ingar Viðreisnar, upphafsatburðar íslenzks nútíma.
Gylfi og Ólafur knúðu Viðreisn í gegn, af því að þeir
vom sannfærðir um, að hún yrði þjóðinni til mikils
gagns. Þeir vildu fremur skilja eftir sig spor í efhahags-
sögu þjóðarinnar en að verða augnakarlar skoðanakann-
ana. Mjög fáir slíkir menn hafa komið fram síðan.
Síðustu árin hafa einkum valizt til pólitískra áhrifa
hér á landi þeir menn, sem brennandi áhuga hafa á því
einu að komast í ráðherrastól og sitja þar sem lengst. í
núverandi ríkisstjóm eru eingöngu slíkir menn, sem
væntanlega verða allir gleymdir eftir hálfa öld.
Þetta eru síður en svo verri menn en hinir, sem telja
sig fremur vera í stjómmálum til að hafa snögg og lang-
líf áhrif heldur en að sitja um langan tíma að áhrifalaus-
um völdum. Þeir koma bara ekki á þeim breytingum,
sem þarf til að koma þjóðinni milli þrepa í sögunni.
Þjóðarhagur kallar á róttækar breytingar á ýmsum
sviðum, einkum í hinum hefðbundnu atvinnuvegum,
fjölþjóðasamstarfi og í miðstýringu af hálfu ríkisins.
Kvótakerfi í landbúnaði og fiskveiðum riða til dæmis til
falls og hin dauða hönd miðstjómarinnar flækist víðar
fyrir.
Við þurfum fólk, sem vill bylta þessu, skilja eftir spor
og hljóta varanlegan orðstír. Við þurfúm fólk, sem segir
„þá það“, ef því er spáð falli í næstu kosningum.
Jónas Kristjánsson
ÖLiS r >
■; -) i.i ,
Auöur segir að þjóðarsál íslendinga sé álíka hörundsár og prinsessan á bauninni.
Fordómar
Af orðum þeirra að dæma sem
hringja misjafnlega ergilegir í
Þjóðarsálina á rás 2 virðist þjóðar-
sál okkar íslendinga álíka hör-
imdsár og prinsessan á bauninni
og hafa jafn nákvæmar hugmynd-
ir um hvemig fólk eigi að vera og
drottningin í því ævintýri. Mörg-
um þykir þetta eflaust hlægilegt
ævintýri; boðskapurinn er eitt-
hvað á þessa leið: Ef þú ert sannur
aristókrati þá emjarðu undan
einni baun þó bunki af dýnum
liggi milli þín og hennar. Þitt hör-
und er nefnilega langtum við-
kvæmara en á alþýðupakkinu!
Nokkuð skringilegur mæli-
kvarði það en það á líka við marg-
ar sams konar hugmyndir sem
skjóta upp kollinum bæði í Þjóð-
arsálinni og daglegum hjartslætti
þjóðarinnar og flokkast undir eitt
sjúkdómsheiti: fordóma.
Fordómar vinsælir
Að vísu skal viðurkennt að það
er afskaplega gef-
andi og ekki síður
gaman að slá um
sig með fordómum,
setjast í dómara-
sætið og ríkja um
stund þó hún vari
kannski ekki leng-
ur en eitt símtal í
gegnum útvarp
allra landsmanna.
Enda eru fordómar
vinsælir, svo og
fylgifiskar þeirra á
borð við einelti og ofbeldi sem
vaxa hratt í frjórri jörð. Úrvalið er
lika svo gott að hver og einn getur
valið sér fordóma eftir sínum per-
sónulega smekk. Fæstir vilja þó
skera sig úr og reyna að koma sér
upp fordómum sem ganga í fólkið
í kringum þá, eins og til dæmis
um þá sem eru með eilítið dekkri
eða ljósari húð en þeir sjálfir eða
öðruvísi á annan hátt. Þeir þurfa
aðeins að hljóma
spennandi svo við-
komandi fordæm-
andi hljómi sem
ábyrgur þjóðfélags-
þegn og ekkiskaðar
ef hann getur
bryddað upp á
áhugaverðum rök-
ræðum í kjölfarið.
Ef einhver á í
vandræðum með að
finna fordóma til að
gera sig vinsælan
er ágætt að benda
honum á samkyn-
hneigða. Fordómar
í þeirra garð eru
ailt að því sígildir.
Sá sem hefur þá get-
ur vitnað svart á
hvítu i Biblíuna, gert sig stóran á
almannafæri við góðar undirtektir
og jafnvel klagað í áðumefnda
Þjóðarsál eða Velvakanda. Verst
er bara að margir veigra sér við að
flagga þeim. Allt of margir segja:
„Ég hef enga fordóma gagnvart
þessu fólki en...“ Undir niðri
kraumar hugsunin að manneskjan
sé fædd í hlutverk kynbótanauts
og eigi að fjölga sér út í hið óend-
anlega, skítt með aila ást!
Eöiilegt fóik
Það á að gangast við svona fin-
um fordómum, annars þjóna þeir
ekki sínu hlutverki, að
réttlæta tilveru þess
sem hefur valið þá sem
sinn persónulega
skjöld. Frekar en dylja
afstöðuna ætti fólk að
segja: Mitt kristilega
siðferði ræður skoð-
unum mínum, ekki for-
dómar, og það segir:
„Gagnkynhneigðir,
grannir og barasta heil-
brigðir Aríar: Eðlilegt
fólk!“
Þó verðum við að muna
hversu lítið þarf til að
fordómar hætti að vera
aðeins í kjaftinum á
fólki og verði að nátt-
úrulegum vindum sjón-
deildarhringsins. Sá
sem fordæmir finnur i baráttumál-
inu tilgang sinn hér á jörð og verð-
ur loks maður með mönnum,
sama hversu margir berjast fyrir
tilverurétti sínum vegna mann-
dómsprófs fordæmandans, enda
eru þeir hvort sem er langtum
ómerkari en hann sjálfur sem
finnur strax fyrir agnarsmárri
baun ef hún er að þvælast fyrir í
baráttu hans fyrir betri heimi
handa sér og sínum líkum.
„Aðgát skal höfð í nærveru sál-
ar,“ sagði Einar Benediktsson.
Þeim orðum snúa fordæmendur
sér í vil og emja angistarfullir: „Sá
fordæmdi sýnir mér enga aðgát
með útliti sínu og hegðun enda er
svona fólk eflaust sálarlaust!"
Undirrituð tekur heils hugar und-
ir það og snýr þessari fleygu setn-
ingu hiklaust sér í vil, ekki síst
þar sem hún sjálf hefur afskaplega
mikla fordóma gagnvart fordóm-
um og öllum sem nýta sér líf ann-
arra sjálfum sér til framdráttar;
því það er svo auðvelt að brjóta
niður sálir.
Auður Jónsdóttir
„Sá sem fordæmír finnur í bar■
áttumálinu tilgang sinn hér á jörð
og verður loks maður með mönn-
um, sama hversu margir berjast
fyrir tilverurétti sínum vegna
manndómsprófs fordæmand-
ans...u
Kjallarinn
Auður Jónsdóttir
verkakona
Skoðanir annarra
Hornrekur í skólakerfínu
„Skólakerfið virðist hafa brugðist rétt við þörfum
þeirra nemenda sem mælst hafa með minna en með-
algreind og í hoði er stuðningskennsla, sérkennsla
og ýmiss konar námsaðstoð til þeirra, sem ekki ná
meðalárangri í hefðhundnu skólastarfi. En það má
ekki verða til þess, að þeir sem búa yfir afburða-
greind, verði homrekur í skóla og sjái meira og
minna um grunnskólanám sitt sjálfir. Gera á aukn-
ar kröfur til þessara barna og leggja vinnu í einstak-
lingsbundnan- námskrár, allt eftir getu og þörfum
hvers og eins.“
Úr forystugrein Mbl. 14. jan.
Kerfi ranglætis
„Sá milljarður króna sem hlutur eins einstaklings
er metinn á í Samherjaveldinu er þrisvar sinnum
hærri upphæð en nemur niðurskurði þessa árs í
heilbrigðiskerfinu. Segir þetta ekki allt sem segja
þarf? Hversu lengi ætla valdamenn að berja höfðinu
við steininn og neita að hlusta á rök réttlætis og al-
mennrar skynsemi? Og hversu lengi ætla kjósendur
að fylgja þeim stjómmálaflokkum að málum, sem
standa vörð um kerfi ranglætis og mestu misskipt-
ingu sem átt hefur sér stað í sögu þjóðarinnar?"
Úr forystugrein Alþbl. 14. jan.
Hófstilltur gagnrýnandi
„Það er til marks um hve aum íslensk blaða-
mennska er að eini verulega óvinsæli fjölmiðlamað-
urinn skuli vera tiltölulega hófstilltur leiklistargagn-
rýnandi. Blaðamennska gengur ekki út á að afla sér
vina og viðhlæjenda. Vinsældasókn og viðskipta-
hyggja í fjölmiðlum hefur því miður ruglað marga í
stéttinni i ríminu. Og fleiri, sem utan hennar standa,
en eiga við hana að etja. Einn þeirra er þjóðleikhús-
stjóri. Hann á ekkert með að ofsækja gagnrýnanda
Sjónvarpsins á hátíðarstund íslenskrar leiklistar.“
Stefán J. Hafstein í Degi-Tímanum 14. jan.