Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1997, Qupperneq 15

MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1997
15
Skattur og raforka
Landsvirkjun
hefur tilkynnt
stjórnum almenn-
ingsveitna í land-
inu að heildsölu-
verð á raforku
hækki um 3,2%
þann 1. apríl næst-
komandi. Hækkun-
in gefur Lands-
virkjun 130 millj-
ónir króna tekjur á
þessu ári eða 170
milljónir á árs-
grundvelli. Skýr-
ingin sem gefin er
fyrir hækkuninni
eru almennar verð-
lagsbreytingar
milli áranna 1996
og 1997. Á sama
tíma liggur fyrir að
stefnt er að þvi að
greiða eigendum Landsvirkjunar,
ríki, Reykjavíkurborg og Akureyr-
arbæ 770 milljóna króna arð á ári
næstu fjögur árin.
í samkomulagi sem eigendumir
hafa gert sín á milli og Alþingi
staðfesti nýlega með breytingum á
lögum um Landsvirkjun, eru þrjár
forsendur lagðar til grundvallar
arðgreiðslum. Þær miðast við
skuldastöðu fyrirtækisins, þannig
að ákveðið hlutfall af umræddum
770 milljónum koma til greiðslu en
afgangurinn fer til aukningar eig-
inijár eigendanna. Þannig geta
arðgreiðslumar samanlagt aldrei
orðið minni en 192,5 milljónir á ári
og aldrei meiri en 1.848 miiljónir.
Engu að síður hefur samkomulag-
ið í for með sér að samanlagðar
arðgreiðslur og aukning eiginfjár
verða 3.080 milljónir króna á þeim
íjórum árum sem stefnt
er að því að greiða út
arð.
Þetta eru háar upphæð-
ir. Til samanburðar má
geta þess að framlag rík-
isins til allra heilsu-
gæslustöðva landsins á
þessu ári samkvæmt
fjárlögum er 312,8 millj-
ónir króna. Með saman-
lögðum arðgreiðslum og
aukningu eiginfjár eig-
enda Landsvirkjunar
mætti því reka heilsu-
gæslustöðvarnar í 9,8 ár.
Jöfnun eöa ójöfnun
í áratugi hefur verið lit-
ið á Landsvirkjun sem
tæki til að jafna raforku-
verð til landsmanna. Ef
sama upphæð væri not-
uð til lækkunar raforkuverðs og
samkomulag er um að greiða eig-
endum Landsvirkjunar í arð,
mætti lækka raforkuverð á ári um
2.961 krónu á mann eða um 11.846
á fjórum árum. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Hagstofu íslands eru
heimilin í landinu 97 þúsund.
Þannig mætti lækka raforkuverð á
hvert heimili um 7.938 krónur á
ári eða 31.752 krónur á fjórum
árum.
Um þessar mundir fara fram
viðræður um kaup
og kjör þar sem tek-
ist er á um örfá pró-
sent varðandi
hækkun launa.
Lækkun raforku-
verðs um þær 770
milljónir króna
sem greiða á í arð
svarar til 7,9 pró-
senta af mánaðar-
tekjum fjölskyldu
með 100 þúsund
krónur i mánaðar-
laun, 3,9 prósent af mánaðartekj-
um fjölskyldu með 200 þúsund
krónur í mánaðarlaun og 1,9 pró-
sent af mánaðarlaunum fjölskyldu
með 400 þúsund krónur í mánaðar-
laun. Samkomulag eigenda Lands-
virkjunar gerir hins vegar ekki
ráð fyrir því að raforka til almenn-
ings fari að lækka í verði fyrr en
Kjallarinn
Heimir Már
Pétursson
framkvæmdastjóri Al-
þýöubandalagsins
„Landsvirkjun hefur tilkynnt stjórn-
um almenningsveitna í landinu að
heildsöluverð á raforku hækki um
3,2% þann 1. apríl næstkomandi.
Hækkunin gefur Landsvirkjun 130
milljóna króna tekjur á þessu ári
eða 170 milljónir á ársgrundveiii.u
Lækka mætti raforkuverð á ári um 2.961 krónu á mann eða um 11.846 á
fjórum árum, væri notuð til orkujöfnunar sú upphæð er greiöa á eigend-
um Landsvirkjunar, segir m.a. í greininni.
árið 2001, og breytir yfirlýsing
þeirra um annað engu, því mark-
miðið er fest í lögum sem nýlega
voru samþykkt á Alþingi.
Landsbyggöin skattlögö
Alþýðubandalagið lagðist gegn
þeim breytingum sem gerðar voru
á lögunum, meðal annars vegna
þess að arðgreiðslurnar fela í raun
í sér skatt á raforkukaupendur,
hvort sem þeir búa í umdæmi eig-
enda Landsvirkjunar, Reykjavík
og Akureyri, eða ekki. Heimilin í
landinu utan Reykjavíkur og Ak-
ureyrar eru 50.700 talsins. Þeirra
hlutur af 770 milljóna króna arð-
greiðslu til rikisins, Reykjavíkur
og Akureyrar er því 402,5 milijón-
ir króna, eða bróðurparturinn af
arðgreiðslunum. Landsvirkjun lýt-
ur nefnilega sömu lögmálum og
aðrir í viðskiptum, auknum gjöld-
um verður að mæta með meiri
tekjum.
Reykjavíkurborg og Akureyrar-
bær skulda mikið og því er mjög
skiljanlegt að bæjarfélögin reyni
að auka tekjur sínar. Spurningin
er hins vegar sú hvort þau eigi að
gera það með skattlagningu á íbúa
annarra sveitarfélaga eða hvort
Landsvirkjun verði áfram það
tæki til jöfnunar raforkuverðs sem
fyrirtækið hefur verið hingað til.
Reykvíkingar og Akureyringar
njóta slíkrar jöfnunar eins og aðr-
ir. Heimir Már Pétursson
Um hvað snýst pólitík?
I frægri sögu um Dýrabæ eftir
George Orwell er gerð dýrasátt um
að steypa kúgaranum, bóndanum
á bænum, með þá hugsjón æðsta
að ailir skuli leggja sitt af mörkum
og vera jafnir. Sáttin heldur og
bóndinn hverfur úr lífi dýranna en
samt verður einhver bið á að sú
sælutíð renni upp sem búist var
við í lífi þorra dýranna.
Að vísu koma svínin sér prýði-
lega fyrir í íbúðarhúsinu og hagn-
ast ómælt á dýrasáttinni - en
aldrei er ástandið þó oröið nógu
tryggt að þeirra mati til að hægt sé
að láta hið al-
menna dýr njóta
góðs af samstöð-
unni sem náðist i
dýrasáttinni. Allar
tilraunir dýranna
til að rétta sinn
hlut gagnvart svín-
unum eru kæfðar í
fæðingu með hót-
unum um að þá
komi vondi bónd-
inn kannski aftur.
Og enginn treystir
sér til að taka ábyrgð á þeim
hörmungum sem af því myndu
hljótast.
Lærdómur af dýrasátt Or-
wells
Að vísu mun Orwell hafa skrif-
að sögu sína með örlög Ráðstjórn-
arrikjanna í huga og því er
kannski best að gleyma henni nú
þegar þau eru liðin undir lok. En
þó er ekki víst nema sagan eigi
enn þá erindi við okkur þrátt fyrir
hrun ráðstjórnar - vegna þess að
enn reyna sumir að auka réttlætið
í heiminum með því að jafna lífs-
kjörin og enn eru þeir til sem mis-
nota aðstöðu sína og skara eld að
sinni köku á kostnað samborgar-
anna.
Átök um skiptingu þjóöar-
tekna
Pólitík snýst um þau átök sem
þessir hópar eiga i um skiptingu
þjóðarframleiðslu á hverjum stað.
Annars vegar er sú hugmynd leið-
arljós manna að leyfa einstakling-
unum að auðgast sem mest á
þeirri framleiðslu, verslun og við-
skiptum sem þeim tekst að stjóma
og komast yfir með fjármunum
sínum og/eða í skjóli vildarkjara
og klikuskapar við ráðamenn.
Hins vegar eru þeir sem vilja
ekki hleypa þessum einstaklingum
eins langt fram úr og þeir kjósa
helst sjálfir en leggja höfuðáherslu
á að hagnaður af framleiðslu og
störfum launafólks,
þjóðarframleiðslunni,
komi sem jafnast nið-
ur. Þessi togstreita,
sem oft er kennd við
hægri og vinstri, hef-
ur staðið lengi og
mun standa lengi
enn, enda veitir ýms-
um betur. Til allrar
hamingju, getum við
sagt, því að reynslan
hefúr sýnt að það er
samfélögum hollast
að ekki sitji alltaf
sömu menn að völd-
um.
Önnur mál undir-
skipuð
Flest önnur mál
sem koma til kasta stjórnmála-
manna eru ekki þess eðlis að þau
ættu fremur að njóta fylgis ann-
arrar þessara meginfylkinga en
hinnar. Til dæmis voru það sér-
stakar aðstæður á íslandi sem
leiddu til þess eftir seinni heims-
styrjöld að þjóðernisstefna með til-
heyrandi baráttu gegn bandaríska
hemum og Nató varð að einkamáli
vinstri hreyfingarinnar. Það var
ekkert vinstrisinnað við það mál
eins og sjá má af því að á írlandi
hefur flokkur hægri manna haldið
uppi hinni íslensku „vinstri“póli-
tík með andúð á Nató og ítökum
Breta á Norður-írlandi.
Svipaða sögu má segja um
kvótamál, stóriðju og Evrópumál.
Ekkert þessara mála er þannig
vaxið að menn eigi að
skipa sér í pólitískar
meginfylkingar undir
merkjum þeirra. Þar
koma fleiri og marg-
brotnari hagsmunir
við sögu en þeir sem
ráða vali einstaklinga
á því hvar þeir kjósa
að standa í baráttunni
um skiptingu þjóðar-
tekna.
Hvorum megin
viljum viö
standa?
Viljum við að þegn-
arnir njóti afraksturs
vinnu sinnar í anda
réttlætis og jafnaðar,
eins og flest dýrin
óskuðu sér í Dýrabæ, eða finnst
okkur eðlilegt að spekúlantar og
braskarar fái frítt spil til að marg-
falda ofsagróða sinn af vinnu ann-
arra, eins og svínunum fannst dá-
gott í Dýrabæ með sífelldum hót-
unum um endurkomu bóndans
vonda ef hróflað yrði við forrétt-
indum þeirra?
Þegar við höfum svarað þessari
spumingu getum við valið það
stjómmálaafl sem stendur vörð
um grundvallarsjónarmið okkar.
Seinna er hægt að ræða í vinsemd
hvemig einstök mál verði leyst á
sem farsælastan hátt í anda þeirra
hugsjóna sem við teljum réttastar.
Gísli Sigurðsson
„Til dæmis voru það sérstakar að-
stæður á íslandi sem leiddu til
þess eftir seinni heimsstyrjöld að
þjóðernisstefna með tilheyrandi
baráttu gegn bandaríska hernum
og Nató varð að einkamáli vinstri
hreyfingarinnar
Kjallarinn
Gísli Sigurðsson
íslenskufræðingur
Meö og
á móti
Meiri stóriöja við Hvalfjörð
Lyftistöng fyrir
atvinnulífið
„Mestu hagsmunir sem því
fylgja að álver rísi á Gmndar-
tanga er bætt atvinnuástand.
Fólksfækkun úr kjördæminu er
gleggsta merki þess að atvinnu-
lífið hefur átt í
vök að verjast
hér eins og í
svo mörgum af
dreifðari
byggðum
landsins. Með
einhverjum
hætti verður
að bregðast við
því. Atvinnu-
tækifæri verða
ekki tínd upp af götunni, nú
frekar en endranær. Því er það
kjördæminu til hagsbóta að fá
þessa lyftistöng í atvinnulífið
hingað á okkar svæði. Eins og
öllum er ljóst fylgir þessari starf-
semi einhver mengun eins og
allri annari staifsemi, hvort sem
hún heitir fullvinnsla, stóriðja,
smáiðnaður, ferðamannaþjón-
usta eða landbúnaður. Þvi er það
eðlilegur hlutur og skylda okkar
að gera kröfur um fúllkomnar
inengunarvamir. Þannig sýnum
við í verki fram á að þeir sem
vilja fjárfesta hér á landi verða
að gæta fyllstu tillitssemi við
hvort heldur sem er nágranna
svæðisins eða umhverfið i kring.
Til að hagur okkar verði sem
tryggastur verða stóriðja og aðr-
ar atvinnugreinar á svæðinu að
geta lifað saman. Sé mengunar-
vömum sinnt á metnaðarfullan
hátt þá segi ég: „Álver, já takk.““
Unda Samúelsdótt-
Ir I
Þagað yfir
menguninni
„Ég er á móti álveri við Hval-
ljörð vegna þess að ég vil ekki að
náttúran okkar, vatnið, dýrið og
við mannfólkið skaðist af efna-
mengun. Það er skömm að því
að horfa á
stjórnvöld,
iðnaðarráð-
herra, Holl-
ustuvernd rík-
isins og Mark-
aðsráð Lands-
virkjunar og
iðnaðarráðu-
neytis segja
fólki vísvit-
andi ósatt.
Þeim ber ekki saman nema að
einu leyti: Þeir þegja yfir meng-
uninni. Iðnaðarráðherra lýsti
því yfir fyrr í vetur að það yrði
engin mengun af fyrirhugaðri ál-
verksmiðju. Nú í byrjun febrúar
í viðtalsþætti á Stöð 2 segir iðn-
aðarráðherra: „Yrði mengunin
svo gífurleg frá þessari verk-
smiðju að ef útblásturinn færi í
gegnum votHreinsibúnað í sjó
myndi hún gjörspilla öllu sjávar-
lífi i Hvalfirði.“ Em sömu efni
sem era svo banvæn fyrir sjáv-
arlífið siðan algerlega skaðlaus
þegar þeim er hleypt út í loftið
og þaðan í vatnsból Akurnesinga
og bithaga kúa sem mjólkurfæða
böm? Þeir segja svo mikið ósatt
að þeir vita ekki hvað er satt og
logið. Þeir vilja ekki segja frá
því að frá þessari verksmiðju
kemur rafgeymasýra sem passar
í 15 þúsund meðalrafgeyma á
dag. Lesendur góðir, viljiö þið
það í garðinn ykkar eða i grasið
sem kýmar éta?“ -JHÞ
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is