Dagblaðið Vísir - DV - 15.09.1997, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1997
15
Veiðimanna-
hugarfarið
Þó Landnámabók
kunni í veigamiklum
atriðum að vera upp-
spuni, einsog Halldór
Laxness, Þórhallur Vil-
mundarson, Sigurður
Líndal og fleiri hafa
fært rök að, þá er hún
eiaðsíður eitthvert
merkilegasta rit sem
sett hefur verið saman
á Islandi, og ber margt
til þess.
I fyrsta lagi er hún
samin af svo ísmeygi-
legri frásagnartækni,
að öldum saman hafa
landsmenn trúað
hverju orði hennar
einsog nýju neti. I ann-
an stað dregur hún
„Hæríngur og Krafla, ferða-
mannaþjónusta og innlend sem-
entsframleiðsla, kvótakerfi og
urðun úrgangsefna eru önnur
dæmi um skort á heimavinnu áð-
uren hafist var handa um fram-
kvæmdir. “
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
Fyrirhyggjuleysi landsmanna hefur einatt haft hörmulegar aflei&ingar.
Dæmi um það eru fjárfestingar í fiskeldi og lo&dýrarækt ..., segir m.a. í
greininni.
skýrt fram þá lífseigu áráttu ís-
lendinga að tengja aila hluti, jafn-
vel ómerkilegustu örnefni, raun-
verulegum eða uppdiktuðum per-
sónum sem segja megi af minnis-
verðar sögur. í þriðja lagi eru
ýmsar frásagnir hennar gæddar
þeim galdri innsæis í mannlegt
eðli að þær öðlast algildi dæmisög-
unnar.
Happadrátturinn og slembi-
lukkan
Ein slík er sögnin um Flóka
Vilgerðarson og hrafna hans þrjá.
Þótt hún beri ýmis auðkenni goð-
sagna eða upphafssagna og minni
til dæmis á frásagn-
ir í Fyrstu Mósebók
og Gilgameskviðu,
þá geymir hún svos-
em í hnotskurn
einskonar fyrirboða
um sambúð lands
og lýðs, þarsem
annarsvegar greinir
frá landkostum og
góðum gæftum,
hinsvegar frá fyrir-
hyggjuleysi dæmi-
gerðra veiðimanna.
Flóki var svo sólg-
inn í skjótfengin og
fyrirhafnarlítil upp-
grip, að hann hirti
ekki um ráðstafanir
til að tryggja afkom-
una á komandi
vetri - með al-
kunnum eftir-
köstum. Þótt
kvikfjárrækt
væri uppistaðan í
lífsviðurværi Is-
lendinga frá önd-
verðu frammá
þessa öld, þá hafa
viðhorf þeirra og
háttalag mótast af
hugsunarhætti
veiðimanna, sem
fyrst og fremst
hafa fyrir augum happadráttinn,
slembilukkuna. Þeir hafa yfirleitt
veigrað sér við að leggja riiður fyr-
ir sér framtíðina og gera skynsam-
legar áætlanir einsog akuryrkju-
og iðnaðarþjóðum er tamt.
Fyrirhyggjuleysi íslendinga
Fyrirhyggjuleysi landsmanna,
og þá ekki síst þeirra sem ferðinni
ráða, lýsir sér með ýmsu móti og
hefur einatt haft hörmulegar af-
leiðingar. Dæmi um það eru fjár-
festingar i fiskeldi og loðdýrarækt
sem anað var útí án nokkurs skyn-
samlegs undirbúnings með gegnd-
arlausum opinberum fjáraustri.
Þegar allt var komið í kaldakol
og ríkisbankar neyddust til að af-
skrifa marga milljarða króna, sem
var í raun lögvemdað rán á pen-
ingum landsmanna, þá bar enginn
ábyrgð á óráðsíunni. Forráða-
menn bankanna stóðu bara gleiðir
framaní landslýðnum og höguðu
sér einsog veiðimenn sem misst
hafa af þeim stóra fyrir einskæra
óheppni eða óútreiknanlega duttl-
unga forlaganna.
Hæringur og Krafla, ferða-
mannaþjónusta og innlend sem-
entsframleiðsla, kvótakerfi og urð-
un úrgangsefna eru önnur dæmi
um skort á heimavinnu áðuren
hafist var handa um framkvæmd-
ir. Síðasta tískudillan er þygging
álvers í Hvalfirði sem á að leysa
þrálátan efnahagsvanda, en kemur
sennilega til með að menga og
eitra einhvern tilkomumesta fjörð
landsins.
Á sama tíma og helstu iðnríki
álfunnar kappkosta að losa sig við
stóriðjuver sem menga umhverfið
og spilla mannvist, eru hérlendir
ráðamenn óðfúsir að bjóða heim
ófógnuði sem valda mun ófyrirsjá-
anlegum skaða.
Stóriðja leysir ekki nema um
stundarsakir vanda vaxandi at-
vinnuleysis. Hefðu stjómvöld ein-
hvem snefil af framsýni og fyrir-
hyggju, mundu þau vinda bráðan
bug að því að skapa innlendu
framtaki, til dæmis smáiðnaði,
viðunandi vaxtarskilyrði. Nei, það
er sá stóri sem endilega þarf að
veiða!
Ég hef fyrir satt að Færeyingar
eigi sér málshátt sem er eitthvað á
þá leið, að fyrirhyggjan sé affara-
sælli en eftirhyggjan. Það máltæki
eiga íslendingar ekki, sem er
kannski ekki von!
Sigurður A. Magnússon
Byltingin sem
Prófessor í stjórnmálafræði við
Háskóla íslands og einn helsti
hugmyndafræðingur Sjálfstæðis-
flokksins lýsti þeirri skoðun sinni
í fréttatíma ljósvakamiðils fyrir
nokkrum dögum að stefna bæri að
sameiningu Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks.
Þau rök sem hann setti fram til
stuðnings hugmynd sinni voru um
margt eftirtektarverð. En þau
voru eftirfarandi: Þar sem SÍS
væri ekki lengur það afl sem það
áður var í íslensku samfélagi væri
ekki þörf fyrir stjórnmálaflokk
sem hefði haft það verkefni að
gæta hagsmuna SÍS og hefði að
sumu leyti verið sekur um að
reyna að breyta íslandi i SÍS- land.
Nú sé hann, af náttúrulegum
ástæðum, hættur öllu slíku og orð-
inn frjálslyndur miðjuflokkur. Þvi
sé eðlilegt að flokkurinn gangi til
liðs við Sjálfstæðisflokkinn.
Af fullyrðingum prófessorsins
má draga þá gagnályktun að þar
sem „Kolkrabbinn" sé enn ekki
dauður hafi Sjálfstæðisflokkurinn
hlutverki að gegna í íslenskum
stjórnmálum og Framsóknarflokk-
urinn geti fengið ný og endumýj-
uð verkefni við hagsmunagæslu í
hans þágu, enda um öflugan liðs-
mann í þá baráttu að ræða.
Meint greining prófessorsins
virðist kórrétt. Telja verður að í
hinum sameinaða flokki myndi
felast afl til mikilla verka. I hon-
um myndu sameinast þeir menn
sem gerst þekkja til kjötkatla-
fræða og vísinda sérgæslu.
Hver banki sitt rými
Orð prófessorsins öðluðust enn
meiri þunga í mínum huga þar
sem ég sat og
fylgdist með um-
fjöUun sjónvarps-
stöðvanna um
hina nýju banka
viðskiptaráð-
herra og skipan
hinna glænýju
bankaráða.
Eðlilega var rætt
við viðskiptaráð-
herra vegna
málsins sem taldi að um væri að
ræða einhverjar mestu breytingar
sem átt hefðu sér stað í íslensku
viðskiptalífi hér á landi. Vitaskuld
settu viðskiptaráðherra og hans
andans menn upp leikrit í tilefni
dagsins sem fjö'miðlar gerðu skil.
Á sviðinu fékk hver banki sitt
rými og nýkjömir bankaráðsmenn
„Er það orðið svo að áhrif stjórn-
málaflokkanna í fjölmiðlunum séu
orðin svo mikil að þeir stjórni
skoðanamyndun fólks i gegnum
ráðningar starfsfólks?“
át börnin sín
(bankastjómendur)
voru kynntir, líkt og
um niðurtalningu í
fegurðarsamkeppni
væri að ræða, nema
hvað í stað þess að til-
kynnt væri um hvað-
an af landinu viðkom-
andi keppandi kæmi
vom tengslin við til-
tekinn stjórnmála-
flokk rakin.
Fegurðarstefið
góða hefði verið við
hæfi, auk þess sem
telja verði það stíl-
brot á frummyndinni
að látið var ógert að
inna keppendur eftir
helstu áhugamálum
þeirra eins og títt er í
slíkri keppni. Svör
við slíkum spurningum hefðu án
efa verið allrar athygli verð.
Gagnrýnisleysi sjónvarps-
stöövanna
Ég verð að viðurkenna að mér
blöskraði gagnrýnisleysi sjón-
varpsstöðvanna sem fjölluðu um
harmleik viðskiptaráðherra. Það
var eins og ekkert væri eðlilegra
en að stjórnmálaflokkamir skiptu
bróðurlega með sér áhrifum og
völdum í hinum nýju bönkum; likt
og áður hafði verið. Það er því
ekki nema von að spurt sé: Hvar
em merki hinna nýju tíma? Hvar
er bylting viðskiptaráðherra?
Er það orðið svo að
áhrif stjórnmálaflokk-
anna í fjölmiðlunum
séu orðin svo mikil að
þeir stjórni skoðana-
myndun fólks í gegn-
um ráðningar starfs-
fólks? Eða tókst að-
eins svona illa til
þetta kvöld? A.m.k.
var ekki að finna vott
af gagnrýni þessara
fjölmiðla á uppsett
leikrit. viðskiptaráð-
herra. Engra áleit-
inna spurninga var
spurt, þess í stað
teknar huggulegar
nærmyndir af persón-
um og leikendum.
Það er því von að
spurt sé: Hvert er
hlutverk fjölmiðla?
Svo alirar sanngirni sé gætt
verður að viðurkenna að við-
skiptaráðherra er maður sem
kann að setja upp slík leikrit. Það
var ekki nóg með að uppsetningin
væri eftirtektarverð, þó varla telj-
ist hún frumleg, heldur hafði hann
einnig reynt að tryggja sér fyrir
fram jákvæð viðhorf til verksins
með því að fá stjórnarandstöðu-
flokkana til að tiinefna aukaleik-
ara. -1 þvi sambandi get ég aðeins
talað fyrir mig; mér þykir miður
að Alþýðuflokkurinn hafi komið
að uppsetningu þess.
Lúðvík Bergvinsson
Kjallarinn
Lúðvík
Bergvinsson
aiþingismaöur
Með og
á móti
Er 20% launahækkun nóg
handa leikskólakennurum?
Býður upp á
meiri kjara-
bætur
Karl Björnsson, for-
ma&ur launanefnd-
ar sveitarfólaga.
„ Leikskólakennarar hafa hafn-
að tilboði launanefndar sveitarfé-
laganna um 20% launahækkun á
samningstím-
anum. Ég vil ít-
reka það sem
áður hefur
komið fram að
tilboðið býður
leikskólakenn-
urum upp á
meiri kjarabæt-
ur en almennir
samningar hafa
verið að gefa
meginþorra
launþega þessa lands. Þetta boð
vona ég að leikskólakennarar
kunni að meta og unnt verði sem
allra fyrst að ganga frá samningi
á grundvelli tilboðsins. Það er
mikilvægt hlutverk fjölmiðla að
upplýsa almenning irni stöðu
kjaraviðræðna. Sérstakléga á
þetta við þegar þróun þeirra er á
þá þann veg að verkfall geti brost-
ið á með tilheyrandi óþægindum
og leiöindum fyrir fjölmarga sem
engan miiguleika hafa á aö ráða
gangi mála. Á hinn bóginn verða
fjölmiðlar að greina á milli þess
að skýra á hlutlægan hátt frá um-
fjöllun sinni eins og margir fjöl-
miðlamenn virðast því miður
hafa tilhneigingu til. Með því að
draga fram ákveðna þætti úr við-
kvæmum kjaraviðræðum og leita
svara við þeim hjá hvorum aðila
málsins á einangraðan hátt getur
skapast hætta á að kjaraviðræð-
urnar sem slíkar færist á vett-
vang fjölmiðlanna. Þá getur orðið
um eins konar skeytasendingar
að ræða milli aðila sem geta ýft
upp væringar og tafið fyrir lausn
mála.“
Ekki nógu
gott
„ Okkur finnst þetta tilboð ekki
nógu gott. Við mótuðum kröfu-
gerð okkar í fyrra og lögðum
hana fram.
Sveitarstjórn-
um var því frá
upphafi ljóst
hvert stefndi.
Við teljum að
það þurfi að
endurmeta
mikilvægi
starfa leik-
skólakennara
meira en hing-
að til hefur ver-
ið gert. Þeir sem ráða sveitarfé-
lögunum þurfa að þora að fara í
þetta mat, þennan samanburð á
viðhorfi til þessara starfa.
Það er að okkar mati ekki hægt
að tala um faglegt og metnaðar-
fullt starf i leikskólum ef þeir
hafa ekki yfir fagfólki að ráða.
Þegar við erum að tala um grunn-
laun leikskólakennara þá eru það
allt að heildarlaun því auka-
greiðslur eða yfirvinna er í mjög
litlum mæli. Þetta er álit hópsins
og hann hefur fylgt því eftir með
kröftugri atkvæðagreiðslu um
boðun verkfalls. Hópurinn er til-
búinn að fylgja því eftir. Laun
leikskólakennara, eins og ann-
arra kennara, eru alltof lág.“ -RR
Björg Bjarnadóttir,
formaöur Félags ís-
lenskra lefkskóla-
kennara.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is