Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1998, Qupperneq 13

ÞRIÐJUDAGUR 20. JANÚAR 1998
13
Kalkúnagengið
Fyrir nokkru fjall-
aði hið virta tímarit
The Economist um
hamborgaraverð í hin-
um ýmsu löndum og
hvert gengi gjaldmiðla
þyrfti að vera og
hversu mikið það
þyrfti að breytast til
að verð hamborgara
yrði það sama, mælt í
Bandaríkjadölum, í
ríkjunum sem könn-
unin náði til. Út úr
þeirri könnun fóru ís-
lendingar illa. Þegar
farið vsir að grennslast
fyrir um hvað ylli var
því svarað að hér
munaði mestu um hátt
verö hráefna.
Engin nýlunda þykir að verð
matvæla sé hátt á íslandi í alþjóð-
legum samanburði. Jafnvel soðn-
ingin, sem ætti að fást á góðu
verði vegna þess að fisk-
veiðar eru sú grein sem
mestri framleiðni skilar ís-
lenskum þjóðarbúskap, er
nú langt frá því að vera
eins ódýr og fyrrum þegar
keypt var í matinn fyrir
fjölda manns fyrir nokkra
smápeninga.
Óleysanlegt dæmi
Um nýliðin jól og áramót
voru kalkúnar á borðum
margra landsmanna en
gengi þeirra mætti reikna á
sama hátt og hamborgar-
anna. Þeir hafa orðið vin-
sælir sem hátíðarmatur á
liðnum árum og verð
þeirra verið hagstætt mið-
að við verð annarra kjöt-
vara; um sjö hundruð krón-
ur hvert kílógramm. Hafði
það lækkað frá verði fyrri
ára.
Meðal annarra þjóða er
kjöt hænsnfugla ein allra
ódýrasta matvaran og eru
kalkúnar þar engin undan-
tekning. Þykir Bandaríkja-
mönnum sanngjarnt að
greiða áttatíu og níu sent
fyrir hvert pund sem er
fjögur hundruð fimmtíu og
Qögur grömm. Hvert pund
af kalkúnakjöti kostar þvi
liðlega sextíu og
flmm krónur íslensk-
ar sem jafngilda
hundrað fjörutíu og
fjórum krónum ís-
lenskum hvert kíló-
gramm.
Nú kemur að þeim
þætti dæmisins sem
er illskiljanlegur
með tilliti til frjálsr-
ar samkeppni og ger-
ir það nánast óleys-
anlegt, sem er
hversu mikið ís-
lenska krónan þyrfti
að lækka til að
kalkúnakjöt kostaði
það sama hér á landi
og vestanhafs.
Talnaglöggir myndu
strax svara því að það þyrfti að
lækka um fjóra fimmtu sem þýddi
að erlendur gjaldeyrir fimmfaldast
í verði. En þá gleymist að taka til-
lit til þess að við slíkar aðgerðir
hækka einnig öll erlend aðföng.
Ef erlendur kostnaður eins og
fóður og fleira sem þarf til að
framleiða eitt kílógramm af
kalkúnakjöti nemur meiru en
hundrað og fjörutíu og fjórum
krónum er hreinlega engin lausn á
dæminu og virðisaukinn við fram-
leiðslu og ræktun jafnvel minni en
ekki neinn. Hefir þá reyndar ekki
verið tekið tillit tU skatta eins og
virðisaukaskatts, aðflutnings-
gjalda og kornfóðurskatts til hins
opinbera sem skekkja myndina.
Fimm fyrir einn
Furðu sætir hversu miklu mun-
ar almennt á verði alifuglakjöts
hérlendis og er-
lendis. Því hefir
verið haldið fram
til að sýna fárán-
leikann að slátur-
kostnaður hér
slagi hátt upp í
útsöluverð víða
annars staðar.
Margir kannast
við auglýsinguna
tveir fyrir einn.
Aldrei skyldi þó
vera að í Reykjavík gætu kaup-
menn auglýst fimm fyrir einn, þ.e.
einn kalkúna á íslensku verði og
fjóra í kaupbæti.
Kristjón Kolbeins
„Meöal annarra þjóða er kjöt hænsnfugla ein allra ódýrasta matvaran og eru kalkúnar þar engin undantekning," segir
m.a. í grein Kristjóns.
Kjallarinn
Kristjón Kolbeins
viðskiptafræöingur
„Furðu sætir hversu miklu munar
almennt á verði alifuglakjöts hér■
lendis og erlendis. Því hefir verið
haldið fram til að sýna fáránieik-
ann að sláturkostnaður hér slagi
hátt upp í útsöluverð viða annars
staðar.u
Kreddur
„Því er svo háttað sem þú
veist,“ segir Þrándur, „að Kristur
átti tólf lærisveina eða fleiri og
kunni sína kreddu hver þeirra. Nú
hef eg mína kreddu, en þú þá er þú
hefur numið, og eru margar
kreddur, og er slíkt,“ segir hann,
„eigi á eina lund rétt.“ (Færeyinga
saga, 57. kafli).
Þessi snarborulega lýsing
Þrándar í Götu á kenningum
kirkjunnar og um leið réttlæting
hans á eigin villu hefur oft komið
í hug mér undanfarna mánuði
þegar ég hef átt þess kost að hlusta
á talsmenn einkavæðingarinnar á
íslandi lýsa
kreddum sínum.
Þetta tal hefur
snúist um stofnun
sem ég hef dálítil
kynni af og gefúr
út námsefni fyrir
grunnskóla.
Hér er ekki
hugmyndin að
ræða neitt sér-
staklega um þessa
tilteknu stofnun
en skal aöeins
tekið fram að ég hef aldrei dregið
í efa að hægt sé að hafa annað fyr-
irkomulag á námsefnisútgáfu en
hér er haft. Ég er hins vegar sann-
færður um, og skal rökstyðja
hvenær sem þess er óskað, að sam-
keppnisútgáfan sem mest er
lofsungin (bæði af frjálshyggju-
mönnum og sumum vinum mín-
um í róttækri bókaútgáfu) verður
miklu dýrari en það kerfi sem við
búum við núna.
Ég hef þá trú
Það sem mér finnst hins vegar
hugleiðingarefni svona rétt eftir
trúarhátíðir er hversu oft ég hef
heyrt talsmenn einkavæðingar-
innar lýsa „trú“ sinni, nákvæm-
lega með sama hætti og Þrándur í
Götu lýsti sinni. Þegar við höfum
deilt um efnið (i fjarska góðu) heit-
ir það reyndar svo aö ég hafi póli-
tískar skoðanir á mádinu en þeir
hafi trú. Ég læt mér
það svo sem í léttu
rúmi liggja, því mér
finnst reyndar frjáls-
hyggjan og einkavæð-
ingin vera pólitísk
hugsrm. En mér finnst
sannast að segja dálít-
ið ábyrgðarleysi ef fólk
sem er í vinnu hjá
skattgreiðendum leyfir
sér að gera tillögur um
grundvallarbreytingar
á opinberri þjónustu
einfaldlega í krafti
þess að það trúi því að
einhver önnur aðferð
sé betri. Ég hef reynt
að spyrja hvort ekki
kunni að vera hægt að
fá að vita eitthvað áður en til
kasta komi. En svörin sem ég fæ
eru oftar en ekki þau að viðmæl-
andinn hafi þá trú að þetta verði
allt í góðu lagi.
Á illa við
Einhvern tíma sagði Halldór
Laxness að það væri tilgangslaust
að hafa skoðun á því hvað væri
langt austur á Eyrarbakka. Það
mældi maður einfaldlega. Mér
finnst þetta stundum eiga við um
einkavæðinguna á opinbera geir-
anum: Það er
ábyrgðarleysi að
fremja hana í krafti
trúar og skoðana
sem ekki styðjast
við neinar mæling-
ar. Þá eru menn
nefnilega famir að
lýsa skyldleika við
Þránd í Götu á svið-
um þar sem það á
illa við.
Einu sinni snaraði
ég norsku ástarljóði
handa vini mínum
að syngja og ég held
ég muni reyna að
raula þessa vísu úr
þýðingunni á árinu
1998:
En þegar geisar einkavinavæð-
ing
og valdhafamir snúa öllu á
haus
og frjálshyggjumenn leysa sig
úr læðing
og Lyga-Mörður stendur grímu-
laus,
þá ert það þú sem veist að fólk-
ið vaknar
og vindamir frá hægri gefa sig;
& engin jafnast á við þig þá.
& engin jafnast á við þig.
Heimir Pálsson
„Einhvern tíma sagði Halldór Lax-
ness að það væri tilgangslaust að
hafa skoðun á því hvað væri langt
austur á Eyrarbakka. Það mældi
maður einfaldlega. Mér finnst
þetta stundum eiga við um einka-
væðinguna á opinbera geiranum. “
Kjallarinn
Heimir Pálsson
ritstjóri
Með og
á móti
Sameining A-flokkanna í
Hafnarfirði
Vilji til sam-
fylkingar
„Viðfangsefni íslenskra stjóm-
mála hafa á undanfómum árum
þróast með þeim hætti að færri
ágreiningsmál skilja vinstri
flokkanna að en áður. í sveitar-
stjórnum eru
hyggjufólki
aldrei verið
Gestur G. Gests-
son, Alþýðuflokki.
meiri en nú. I Hafnarfirði em
þau tímabil sem Alþýðuflokkur
og Alþýðubandalag hafa starfað
saman glæsilegustu framfara-
skeið í sögu bæjarins. Þetta á
ekki síst við tímabilið 1986 til
1990. Þessir flokkar hafa því sýnt
í verki hversu miklu máli skipt-
ir að vel takist til og að til verði
nýtt, traust og trúverðugt afl
jafnaðar- og félagshyggjufólks,
sem um blása ferskir vindar.
Umfram allt þarf að gæta þess að
einblína ekki á persónur heldur
skynja það að hér er um að ræða
verkefni sem komið er af stað og
kemur til með að ljúka. Innan
nokkurra ára greinir fólk ekki
úr hvaða flokkshreyfingu það
kom. Hin almenna umræða um
samstarf vinstri flokkana hefur i
raun mnnið sitt skeið á enda og
framkvæmd hugmyndanna tekið
við.“
Himin og haf
skilur á milli
„Sem alþýðubandalagsmaður
hlýt ég að vera á móti öllum hug-
myndum um sameiginlegt fram-
boð Alþýðubandalags og Alþýðu-
flokks í Hafn-
arfirði. Allt
þetta kjörtíma-
bil hafa þessir
flokkar verið
harðir and-
stæðingar í
bæjarmálum
og himinn og
haf skilur þá
að í veigamikl-
um þáttum
jafnt í bæjarmálum sem lands-
málum. Það er því vandséö
hvernig þessir flokkar geta
sameinast um stefnumál og fólk í
forystuhlutverk. Mér finnst það
sanngjöm krafa hafnfirskra kjós-
enda að fá að leggja dóm á störf
flokkanna í komandi bæjar-
stjórnarkosningum. Sá dómur
hlýtur að vera í hreinu skötulíki,
ef flokkamir bjóða fram sameig-
inlegan lista og sjóða saman ein-
hverja málefnaskrá í skyndingu.
Slík vinnubrögð em ekki trú-
verðug, enda er þessi sameining-
arhugmynd ekki frá grasrótinni
komin né rædd að neinu marki
meðal flokksmanna þessara
flokka, heldur upp fundin og rek-
in áfram af nokkrum mönnum
og það á mismunandi forsendum.
Alþýðubandalagsmenn i Hafnar-
firði eiga auðvitað að bjóða fram
á eigin forsendum, en ekki að
ganga i vatnið fyrir Alþýðuflokk-
inn og ætla að taka ábyrgð á
óstjórn hans og innbyrðis sund-
urlyndi með sameiginlegu fram-
boði.“ -Sól.
Birgir Stefán&son,
Alþýöubandalagi.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is