Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 14. OKTÓBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filrnu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverö 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Á bremsuna
Útilokað er fyrir ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks að loka augunum fyrir þeirri ein-
földu staðreynd að verðbólga hefur á undanfórnum mán-
uðum verið of mikil. Og það er útilokað að skella skuld-
inni á matvörukaupmenn, tryggingafélög eða alþjóðlega
þróun á olíumörkuðum. Þó margt bendi til að næstu
mánuði muni draga úr verðbólgunni verður ekki hjá því
komist að taka ríkisfjármálin enn fastari tökum en
stefnt er að, samhliða hertu aðhaldi í peningamálastefnu
Seðlabankans.
Verðlagsþróun síðustu mánaða hefur verið með þeim
hætti að dregið hefur úr samkeppnishæfni íslensks at-
vinnulífs gagnvart erlendum keppinautum og þar með
dregið úr möguleikum fyrirtækja til að standa undir
bættum kjörum launþega. íslensk fyrirtæki eru því á
margan hátt verr undir það búin nú en fyrir ári að mæta
jafnvel sanngjörnum kröfum verkalýðshreyfingarinnar
um bætt kjör.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,8% frá september
til október sem jafngildir 9,8% verðbólgu á ári. Síðustu
þrjá mánuði hefur verðbólguhraðinn verið 8,3% miðað
við heilt ár og á liðnum 12 mánuðum hefur verðbólga
mælst 5,3%. Þessar staðreyndir segja mikla sögu en það
sem skiptir ekki minnstu er að verðbólga hér á landi er
mun meiri en gengur og gerist í helstu viðskiptalöndum
íslendinga. í aðdraganda kjarasamninga gerir verkalýðs-
hreyfingin meiri kröfur í ljósi verðlagsþróunar en fyrir-
tækin missa hægt og bítandi mátt til að koma til móts
við launafólk. Kjarasamningar á komandi ári verða því
enn erfiðari en ella.
Sérfræðingar Fjárfestingarbanka atvinnulífsins senda
stjórnvöldum skýr skilaboð í Morgunkorni síðastliðinn
þriðjudag vegna hækkunar vísitölu neysluverðs, „en sú
mikla hækkun verður að teljast óviðunandi. Aðhald í
peningastefnu Seðlabankans virðist því enn ekki hafa
teljandi áhrif, en þó ber að nefna að gengi krónunnar
hefur styrkst í kjölfar vaxtahækkana Seðlabankans sem
ætti að hafa dempandi áhrif á verðlag. Ljóst er að mark-
aðsaðilar munu fylgjast vel með skilaboðum Seðlabank-
ans á næstunni en ekki er hægt að útiloka frekari að-
haldsaðgerðir að svo stöddu.“
Engin ástæða er til að fara á taugum vegna mikilla
hækkana ef skynsemi ræður ferðum í stjórn efnahags-
mála. Seðlabankinn verður að taka af öll tvímæli í pen-
ingamálum og að líkindum hækka vexti enn frekar.
Birgir ísleifur Gunnarsson seðlabankastjóri hefur
áminnt banka og sparisjóði um að gæta hófs í útlánum
en án sýnilegs árangurs. Vaxtahækkun Seðlabankans
mun ná eyrum og athygli bankamanna.
Ríkisstjórnin verður að stíga á bremsuna með svipuð-
um hætti og Seðlabankinn. Auka verður aðhald í ríkis-
fjármálum enn frekar en stefnt er að. Tækifærið sem
skapast hefur vegna góðæris, þar sem atvinnuleysi
mælist nú hið'minnsta í áraraðir, má ekki ganga ríkis-
stjórn úr greipum. Fjárlagafrumvarp fyrir komandi ár
er í mörgu til fyrirmyndar en því miður er engin tilraun
gerð til róttækra breytinga í ríkisrekstri. Hafi einhvern
tíma verið pólitískt og efnahagslegt svigrúm til róttækr-
ar endurskipulagningar ríkisins er það nú. Því miður
virðist sem ríkisstjórnin ætli ekki að nýta þetta einstaka
tækifæri.
Óli Bjöm Kárason
í nútímasamfélagi er orka af ýms-
um toga undirstaða allra framfara.
Svo mikilvæg er hún að jafnvel
heilu styrjaldirnar hafa verið háðar
vegna yfirráða yfir orkugjöfum.
Lengi vel skipti litlu hvernig
orkunnar var aflað - bara að hún
fengist. Á síðari árum hefur alþjóða-
samfélagið í vaxandi mæli gert
kröfu um tilurð orkunnar. Umhverf-
ismál skipta orðið sköpum við fram-
leiðslu, nýtingu og losun orkunnar.
Þannig vekja kjarnorkuverin al-
þjóðlegar deilur og þekktur er út-
blástur úr bílum sem stærsta vanda-
mál íbúa stórborga. Af þessum sök-
um er svonefnd vistvæn orka
stöðugt verðmætari. Ekki er víst að
allir geri sér grein fyrir þeirri stað-
reynd að íslendingar eru í hópi ör-
fárra þjóða sem búa yflr þeirri auð-
lind sem endumýjanleg orka er. Það
er ein ástæðan fyrir þvi að erlend
stórfyrirtæki hafa í vaxandi mæli
leitað til íslendinga á síðustu árum.
En eigum við takmarkalausa orku?
Nýjar leiðir í augsýn.
Fram til þessa hefur öll áhersla
okkar verið á að virkja vatnsafl og
í Evrópu er þegar hafin framleiösla á rafmagni, annars vegar úr orku sjáv-
arfalla og hins vegar úr öldugangi sjávar. - Á hjóli í ölduróti við Norður-
sjó.
Bæjarlækurinn,
sorpið og vetnið
með öðrum orðum
ónumið land sem tækni-
legar lausnir hafa verið
fundnar á. En fleira er í
bígerð og skulu hér nefnd
nokkur dæmi.
Margt smátt gerir
eitt stórt
Með tilstyrk stjórnvalda
og ekki síst fyrir framtak
nokkurra einstaklinga
eru að verða að raun-
veruleika ný svið orku-
framleiðslu á íslandi.
Undir forystu Ögmundar
Einarssonar hefur Sorpa
hafið framleiðslu, hreins-
un og núna nýtingu á
„Ekki er víst að allir geri sér
grein fyrir þeirri staðreynd að ís-
lendingar eru í hópi örfárra
þjóöa sem búa yfír þeirri auðlind
sem endurnýjanleg orka er. Það
er ein ástæðan fyrir því að er-
lend stórfyrirtæki hafa í vaxandi
mæli leitað til íslendinga á síð■
ustu árum.“
Kjallarinn
Hjálmar Árnason,
formaður Iðnaðarnefnd-
ar Alþingis
gufuafl. Það er eðli-
legt enda báðar leið-
ir hagstæðar, ódýr-
ar og vistvænar. En
þessar auðlindir eru
ekki ótakmarkaðar.
Bæði vegna magns-
ins og ekki síður
vegna árekstra við
önnur sjónarmið,
svo sem varðveislu
ósnortinna víðerna
og ferðamennsku.
Þess vegna er fagn-
aðarefni að iðnaðar-
ráðherra skuli hafa
beitt sér fyrir því að
fram fari hlutlæg út-
tekt á þeim nátt-
úruperlum sem ber
að vernda og þeim
svæðum sem hent-
ug eru talin til
virkjunar. En sókn-
arfærin eru vissu-
lega fleiri. Bent skal
á að í Evrópu er
þegar hafin fram-
leiðsla á rafmagni
úr annars vegar
orku sjávarfalla og
hins vegar úr öldu-
gangi sjávar.
Segja má að ís-
lendingar hafi fram
til þessa ekki þurft
að skoða möguleika
raforkuframleiðslu á þessu sviði. En
t.d. er kraftur sjávarfalla í Breiöa-
firði ótrúlega mikill og með afbrigð-
um vistvænn. Segja má að einu
spjöllin séu snyrtilegur strengur er
gangi úr sjó upp á land með raforku.
Svipað má segja um framleiðslu raf-
magns úr öldum. Og sannarlega er
öldugangur nógur á íslandi. Hér er
metangasi. Þegar hafa verið pantað-
ir 10 bílar sem knúnir verða
metangasi á vegum Sorpu. Hér fer
saman verulega umhverfisvæn að-
gerð og um leið gjaldeyrissparandi.
Fyrir atbeina Ólafs Eggertssonar,
bónda á Þorvaldseyri undir Eyja-
fjöllum, hafa verið stofnuð samtök
raforkubænda. Markmið þeirra er
að hefja framleiðslu og sölu á raf-
magni úr því sem sumir hafa kallað
bæjarlækinn.
Slíkar virkjanir voru þegar komn-
ar af stað í upphafi þessarar aldar
en voru aflagðar með Rafmagnsveit-
um ríkisins. í sumum tilvikum eru
þessar smávirkjanir hentugar og
hafa Rafmagnsveitur ríkisins staðið
i samningum við nokkra slíka aðila,
svo sem Björgólf bónda í Lækjar-
hvammi við Laugarvatn.
Fyrirtækið Vindorka var sett á
laggimar ekki alls fyrir löngu. Vest-
mannaeyingar og Sunnlendingar
hafa stór áform um framleiðslu raf-
magns með vindmyllum. Með nýrri
tækni hafa helstu vandamál vegna
of mikils vinds verið leyst og fer þar
saman íslenskt hugvit og kraftur.
Ekki þarf að segja íslendingum
margt um þá orku sem vindurinn er
hér á íslandi.
Forysta á byrjunarreit
Frá stofnun Vetnisfélagsins með
nokkrum alþjóðlegum risum hefur
mikið verið að gerast á sviði vetnis-
mála. Félagið hefur vakið heimsat-
hygli og má segja að nánast vikulega
hafi fulltrúar erlendra fjölmiðla
komið til íslands í því skyni að
kynna sér stöðu málsins. islending-
ar hafa ótvírætt tekið forystu á
þessu sviði og eru samt rétt að
byrja.
Svo sem sjá má af þessum stutta
pistli eru sóknarfæri okkar íslend-
inga á sviði vistvænna orkugjafa
nánast endalaus. Meö vaxandi
mengun og kröfu um umhverfis-
væna orkugjafa trúi ég að fljótlega á
næstu öld muni íslendingar vera
taldir í hópi stórþjóða í orkumálum.
Hjálmar Árnason
Skoðanir annarra
Falið fjölmiðlavald?
„Fjölmiðlar sem vilja láta taka sig alvarlega verða að
byggja á trausti og til að byggja upp þetta traust þarf að
beita aðferðum sem geta gengið gegn sjónarmiðum
þeirra sem fjárfesta til skamms tíma. Lesandinn verður
að geta treyst því að fréttir séu sagðar af heiðarleika og
áreiðanleika. Farsælasta leiðin til þess er að byggja upp
öfluga ritstjórn sem nýtur sjálfstæðis frá eigendum sín-
um og tiltrú lesenda - ritstjórn sem byggist á siðferðis-
grunni góðrar blaðamennsku. Um leið verða menn að
vera tilbúnir að taka sannleikanum, hversu sársauka-
fullur sem hann kann að vera, og ekki bara þegar þeim
hentar.“ Sigurður Már Jónsson í Viðskiptablaðinu 13. okt.
Gæðastýring - forvarnarstarf
„Gæðastýringakerfl sem grundvallast á víðtækri
skráningu og hagnýtingu upplýsinga um framleiösluna
getur verið framleiðendum mikilvægt hjálpartæki til
að bregðast skjótt og á réttan hátt við utanaðkomandi
breytingum á markaði. Þannig má líta á gæðastýringu
sem ákveðið forvarnarstarf í þeirri eðlilegu og nauð-
synlegu samkeppni sem allir framleiðendur verða að
taka þátt í um hylli og jákvæð viðbrögð neytenda gagn-
vart þeirra framleiðsluvörum. í þessum efnum á land-
búnaðurinn ekki að sitja til hliðar og hafast lítt að.“
Áskell Þórisson í torystugrein Bændablaðsins 12. okt.
Farið ekki úr Samfylkingunni
„Það sem nú er fram undan hlýtur að vera að gera
Samfylkinguna sýnilegri með því að stofna félög í kjör-
dæmum og sveitarfélögum, þar sem stefnan í einstök-
um málum verði rædd, þar sem grasrótin getur komið
að málunum og tekið þátt i að skapa þessu nýja stjórn-
málafli stefnu ... Nú er því tími til að bretta upp ermar
og taka til höndum i stað þess að gefast upp og fara. Við
allaballar erum vanir því - jafnvel úr eigin flokki - og
ég vil því hvetja þá sem enn eru að velta vöngum til að
taka þátt í ljúka verkinu sem hafið var samkvæmt
ályktun aukalandsfundarins okkar: Að mynda öfluga
fylkingu vinstri manna á íslandi þar sem hugsjónum
okkar alþýðubandalagsmanna er gert hátt undir höfði.“
Haukur Már Haraldsson í Degl 13. okt.