Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.1999, Qupperneq 10

10
wnnmS
FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 1999
íslensk kirkjutónlist
Ritþing Guðrúnar
Málverkasýningu Jóhönnu
Bogadóttur í Hafnarborg,
„Frá Skeiðará til Sahara",
lýkur á mánudaginn. Hún
hefur verið afar vel sótt enda
er Jóhanna meðal kunnustu
listmálara okkar. Hún hefur
haldiö rúmlega fimmtíu
einkasýningar hér heima og
erlendis, en síðasta stóra sýn-
ing hennar hér á Reykjavík-
ursvæðinu var í Norræna
húsinu 1996.
fsland og Ítalía í Gerðarsafni
Þróunin kemur
innan frá
í Gerðarsafni í Kópavogi eru fjórar sýningar
í gangi eins og er, „Árþúsunda arkitektúr"
þeirra Steinu Vasulka sem fékk Menningar-
verðlaun DV í myndlist 1997, Sissú Pálsdóttur
og Anitu Hardy Kaslo, ljósmyndasýning Wil-
berts Weigends, „Kyrralífsmyndir“ Margrétar
Jóns og loks sýningin „Ég er“ þar sem Örn Ingi
myndlistarmaður sem búsettur er á Akureyri
sýnir verk af ýmsu tagi, máiverk, ljósmyndir,
útskurður, myndband og innsetningar.
Örn Ingi sagðist vera síðasti landsbyggðar-
maðurinn sem sýndi í reykvísku listasafni á
þessari öld og hann hefur verið mörg ár með
sýninguna i undirbúningi. Þegar blaðamann
bar að garði var hann að jafha sig eftir glæsi-
lega opnun daginn áður. Hann mundaði mikla
kvikmyndatökuvél sem hann beindi alllengi að
Á Heljardaisheiði, eitt málverka Arnar Inga í Gerðarsafni hverju listaverki fyrir sig og sagðist vera að
þar sem ítölsk skreytilist tekur sig út hjá lágreistri ís- „skrá“ sýninguna á filmu. Þetta er maður sem
lenskri vörðu. hefur tekið tæknina í þjónustu sína.
hafir fengið helst til mörg tækifæri til dæmis er-
lendis...
„Ég býst við að afbrýðisemi komi alltaf upp. En
í lokin get ég ekki látið hjá líða að minnast á hve
lítið samræmi er milli þess hvað ég fæ mörg til-
boð erlendis frá þar sem aðilar mér ókunnir velja
listamenn og listaverk og hvað mér mætir hér á
íslandi. Þar er mikill munur á og ég skammast
min ekki fyrir að segja frá því. Að hluta til stafar
það áreiðanlega af því að hér heima eru allir með-
vitaðir um að þetta er konan Jóhanna Bogadóttir
en þegar menn erlendis eru að velja úr verkum og
sýningarskrám þá er eingöngu litið á verkin og ég
er bara listamaðurinn „Boga“! Enginn veltir fyrir
sér hvort kona eða karl er þar á bak við.“
- Hvað er þá til ráða?
„Stundum fallast manni hendur og finnst ráð-
legast að reyna að gleyma þessu. Þó held ég -
þvert á móti - að eina ráðið sé að hugsa um þetta,
taka eftir þessu og tala um það. Gleyma þvi ekki.“
Sýning Jóhönnu í Hafnarborg er opin kl. 12-18
yfir helgina og lýkur á mánudagskvöld.
Eitt meginþemað á sýningu Amar Inga er
túlkun hans á ólíkri menningarlegri fortíð ís-
lands og Ítalíu. Þetta gerir hann á málverkum
þar sem þekktum ítölskum högg-
myndum er komið fyrir í ís-
lenskri náttúm, gjaman upp til
heiða. „Ég vil sýna að góð lista-
verk lifa,“ segir hann, „þau geta
lifað í þúsundir ára og verið jafn
fersk i dag og þau vora þegar þau
vora sköpuð í öndverðu."
Örn Ingi fullyrti að ástæða
þess hve fáir myndlistarmenn
utan af landi sýndu í Reykjavík
væri ótti þeirra við gagnrýnendur. Dæmi Am-
ar Inga þarf ekki enn sem komið er að hræða
menn frá því að sýna. Hann hefur fengið dúnd-
urandirtektir almennings og vinsamleg um-
mæli í Morgunblaðinu. Ekki er enn vitað
hvemig dómur fellur í DV.
Jóhanna Bogadóttir við verk sitt Höfuðskepnur.
„Það er ágætt að láta þrjú
ár líða milli stórra einkasýn-
inga, en samsýningarnar
kreQast líka undirbúnings,"
segir Jóhanna. „Ég tók til
dæmis í fyrrasumar þátt í
stórri og mjög áhugaverðri
sýningu í Charlottenborg í
Kaupmannahöfn og ýmsum
sýningum hef ég tekið þátt í á
síðustu árum, til dæmis var
mér boðið að vera með á sýn-
ingunni „Nordisk natur" í Svíþjóð þar sem var
einn listamaður frá hverju Norðurlandanna, og
síðastliðið vor var sýning í Helsinki. Ég hef feng-
ið mörg tækifæri til að sýna verk mín erlendis og
hef verið mjög heppin."
- Hefur list þín verið að þróast undanfarið?
„Ég vona að hún sé alltaf að þróast," segir Jó-
hanna og hlær að bamalegri spurningunni. „Mér
finnst ég sjá breytingar smátt og smátt þótt þær
komi ekki í stórum stökkum. Maður velur sér
ekki breytingar á stíl eins og ný fót, þær verða að
koma innan frá. Á seinni árum hafa verið að
koma æ meira fram í verkum mínum áhrif frá
dvöl erlendis og ferðalögum á framandi slóðir þar
sem ég hef fengið tengsl við þann litaskala sem
fylgir heitu loftslagi og menningu framandi þjóða,
myndlist, tónlist og bókmenntir, sem mér finnst
skipta miklu máli.“
- Viðfangsefni þitt á þessari nýju sýningu er
líka heitt og kalt...
„Já, það er að togast á í mér. Ég gæti vel hugs-
að mér að dvelja meira við vinnu á suölægum
slóðum en mig langar líka að vera kyrr i faðmi
jökla og hrauns."
Ósamræmi
- Hvernig er að vera kona í þessari listgrein?
„Það er heilmikill munur á að vera kona og
karl í listaheiminum. Rannsóknir hafa sýnt að á
síðustu áratugum eftir að konur fóru svo sannar-
lega á fulla ferð og hafa starfað ekki minna en
karlmenn þá hefur miklu miklu meira af fjár-
magninu farið i kaup á listaverkum eftir karla. Þá
kom fram að opinberar stofnanir eins og listasöfn
kaupa fleiri verk eftir karla og fyrir hærri upp-
hæðir. Þetta kom meðal annars fram í könnun
sem var gerð hér á íslandi fyrir nokkrum árum og
vakti því miður afar litla athygli. Ég held að hér
séu hlutfallslega jafnmargar góðar listakonur og
karlar - og ekki síðri, en á völdum samsýningum
og þemasýningum hefur verið áberandi hve kon-
ur eru fáar miðað við karla.“
- Nú finnst sjálfsagt mörgum karlinum að þú
Guðný og Gerrit
Á mánudagskvöldið halda Guðný
Guðmundsdóttir, konsertmeistari Sin-
fóníuhljómsveitar íslands, og Gerrit
Schuil, píanóleikari og listrænn
stjórnandi ís-
lensku óperunn-
ar, tónleika í
Salnum í Kópa-
vogi og heijast
þeir kl. 20.30. Á
efnisskrá eru
meðal annars
verk eftir W.A. Mozart, Arvo Párt,
Hallgrím Helgason og Saint Saens.
Guðný Guðmundsdóttir er sem
stendur í tveggja ára leyfi frá starfi
sínu sem konsertmeistari. Á undan-
förnum árum hefur hún gert víðreist
á erlendri grund og komið fram sem
einleikari með hljómsveitum í
Mexikó, Hong Kong og Puerto Rico.
Hún hefur einnig haldið tónleika í Isr-
ael, Japan og Kína og í mörgum Evr-
ópulöndum. Guðný hefur hlotið marg-
ar viðurkenningar fyrir tónlistarstörf,
til dæmis fékk hún Menningarverð-
laun DV árið 1990. Á næstu vikum
mun hún fara í tónleikaferðir til
Bandaríkjanna og Skotlands. Geisla-
diskur með fiórum einleiksverkum,
m.a. sónötu Hallgríms Helgasonar, er
væntanlegur á markaðinn fyrir næstu
jól.
Damaskdúkar
frá Georg Jensen
Allir áhugamenn um fagurt lín
ættu að sperra eyru og augu því núna
um helgina og þá næstu gefst fágætt
tækifæri til að skoða, handfiatla og
jafnvel fiárfesta í hinum heimsþekktu
damaskdúkum frá Georg Jensen í
Danmörku. Ætt hins núlifandi Bents
Georgs Jensens hefur setið við vefstól-
inn í samfleytt fimm hundruð ár enda
bera dúkamir þess merki að vera af
tignum vefaraættum. Lengi vel var
ofið úr ull og hör en damask hefur
verið ofið hjá Jensen-fiölskyldunni
síðan 1870 og fékk afi Bents Georgs
ótal verðlaun heima og erlendis fyrir
dýrmætu dúka. Rafknúnir
vefstólar voru teknir í gagnið 1908
þegar faðir hins núlifandi var tekinn
við starfseminni og um svipað leyti
fluttist fyrirtækið til Kolding. Það
framleiðir enn þann dag í dag ekki
mikið en dúkarnir þaðan
eiga ekki sína líka, eins og
okkur gefst færi á að sjá.
Nýjasti dúkurinn heitir
„dúkur Margrétar 1“ og er
munstrið byggt á munstr-
inu á brúðarkjól Margrétar
Valdimarsdóttur Atterdag
sem hún klæddist þegar
hún staðfesti heit sitt árið
1363, þá tíu ára gömul, við
Hákon VI Magnússon Noregskonung.
Hún varð síðar þjóðhöfðingi allra
Norðurlanda eins og kunnugt er.
Munstrið (sjá mynd) er kennt við
granatepli eftir ávaxtaforminu sem
umlukið er blómakrönsum og drottn-
ingarkórónu.
Umboðsmaður Georgs Jensen hér á
landi, Ragnheiður Thorarensen, ætlar
að sýna damaskdúkana að Safamýri
91 laugardag og sunnudag kl. 14-18
bæði um þessa helgi og þá næstu.
Margrét Bóasdóttir sópransöngkona og
Björn Steinar Sólbergsson organisti halda
tónleika í Langholtskirkju á sunnudaginn
til að kynna nýja hljómplötu, Gjafir and-
ans. Þar flytja þau eingöngu íslenska
kirkjutónlist, foma og nýja, og spannar
efhisskráin allt frá þjóðlaginu við Lilju Ey-
steins Ásgrímssonar munks, í tónbúningi
Þorkels Sigurbjömssonar, til verka eftir
Atla Heimi Sveinsson, Hjálmar H. Ragn-
arsson og Jónas Tómasson. „Þetta er eigin-
lega þverskurður af því sem samið hefur
verið af íslenskri kirkjutónlist fyrir söng-
rödd og orgel,“ segir Margrét. Einnig leik-
ur Björn Steinar íslensk orgelverk, meðal
annars eftir Jón Nordal. Ekki hefur áður
verið gefin út plata með verkum og flutn-
ingi af þessu tagi hér á landi.
Við spurðum Margréti Bóasdóttur
hvernig væri að syngja einsöng með orgeli
og hún svaraði því til að það væri alveg
yndislegt! „Skemmtilegast við að syngja
með orgeli er hvað þaö býður upp á mikið
raddval og mörg blæbrigði, og þar er Bjöm
Steinar auðvitað alger snillingur," segir
hún.
- Gerir þá orgelið ekki meiri kröfúr til
söngvarans en önnur undirleikshljóðfæri? Mar9ret Boasdottir: Orgelið byður upp a mikið raddval.
Er ekki hörö samkeppni milli þín og orgels-
ins?
„Nei, röddin verður bara einn liturinn í
litrófi tónverksins,“ segir Margrét.
Sérstakan sess á tónleikunum og plötunni
skipa verk Jóns Leifs og ber þar hæst verk-
ið Faðir vor. Sú stórbrotna tónsmíð hefur
afar sjaldan heyrst enda mjög kröfuhörð á
söngvara og organista. „Þetta er tígulegt
verk en alls ekki eins og maður gæti ímynd-
að sér tónsetningu á Faðirvorinu. Þar er allt
frá innileik í einum tón upp í þvílík læti að
manni detta helst í hug tónverk hans á borð
við Heklu og Geysi!“ segir Margrét.
- Heyrist þá nokkuð í þér?
„Já, ef ég hef nógu hátt! Við reynum að
stilla okkur saman þannig að þetta verði
ekki bardagi upp á líf og dauða.“
Josef Ognibene homleikari leikur með
Margréti og Bimi á þessum tónleikum, því
Magnificat eftir Jónas Tómasson er samið
fyrir sópran, horn og orgel. Þetta eru fyrstu
einsöngstónleikamir sem hljóma með nýja
orgelinu í Langholtskirkju. „Kórinn er bú-
inn að syngja og orgelið búið að spila og nú
er komið að einsöng," segir Margrét og trú-
ir því að hljóðfærið henti efnisskránni ein-
staklega vel.
Þeir sem voru svo
óheppnir að missa af
Ritþingi Guðrúnar
Helgadóttur í Menning-
armiðstöðinni Gerðu-
bergi í fyrri mánuði
geta hlustað á það í út-
varpinu, Rás 1, á
sunnudaginn kl. 14. Þar
sagði Guðrún á sinn
óviðjafnanlega hátt frá æsku sinni og
uppvexti og rithöfundarferlinum.
Stjórnandi þingsins var Illugi Jökuls-
son en spyrlar voru Eyþór Amalds
framkvæmdastjóri og Hildur Her-
móðsdóttir bókmenntafræðingur og
ritstjóri.
Enn gefst óheppnum tækifæri til að
hlusta á ritþingið endurflutt á Rás 1 á
miðvikudagskvöldið kemur.
Umsjón