Dagblaðið Vísir - DV - 07.07.2000, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 7. JÚLÍ 2000
11
Menning
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Einar Már og
Þorsteinn Gauti
í Lónkoti
Á morgun verður
haldin listahátlð 1
Lónkoti í Skaga-
flrði. Hátíðin verður
haldin í samkomu-
tjaldi staðarins, en
þar verður fléttað
saman ritlist, tónlist, leiklist og högg-
myndalist. Páll Guðmundsson frá
Húsafelli sýnir skúlptúra, Þorsteinn
Gauti Sigurðsson píanóleikari leikur
og þrir þjóðkunnir rithöfundar, þeir
Einar Már Guðmundsson, Bragi
Ólafsson og Guðmundur Andri Thors-
son lesa úr verkum sínum.
Ólafur Jónsson staðarhaldari mun
flytja nokkur ljóð eftir Halldór Lax-
ness og söngvararnir Jóhann Már og
Örn Viðar taka lagið við undirleik
Guðjóns Pálssonar. Leikritið tvær
konur við árþúsund verður sýnt og
Sigurður Flosason leikur djass. Dag-
skráin stendur frá 13.30 til miðnættis.
Ekki á bæn við Þór og Freyju
Eins og Frakkar sáu ísland
Þjóðminjasafn íslands og
Reykjavík, menningarborg Evr-
ópu árið 2000, standa nú fyrir
ljósmyndasýningunni ísland
með augum Fransmanna 1 Hafn-
arborg í Hafnarfírði.
Utan Danmerkur var Frakk-
land það land Evrópu sem hafði
hvað mest tengsl við ísland.
Frakkar voru einnig forystuþjóð
í ljósmyndagerð og urðu fransk-
ir ferða- og vísindamenn fyrstir
til þess að taka ljósmyndir á ís-
landi. Myndirnar á sýningunni
eru allar frummyndir og ýmist í
eigu Þjóðminjasafns íslands eða
fengnar að láni frá Frakklandi.
Sólmyndir steindarfræðingsins
Descloizeaux frá 1845 eru elstu
ljósmyndir teknar utan dyra á
íslandi og eru þær alla jafna
varðveittar á franska iðnaðar-
safninu CNAM.
„Þessar tvær myndir af
Reykjavík 1845 þykja mjög
merkilegar og alveg einstakt að
þær séu lánaðar hingað til lands
í tilefni sýningarinnar," segir
Æsa Sigurjónsdóttir, höfundur
bókarinnar ísland i Sjónmáli.
Elsta ljósmyndatæknin er Daguerretýpurnar.
Ef hægt er að lýsa ljósmynduninni þá var ljós-
myndin tekin á koparplötur og síðan varð að
framkvæma alla athöfhina í einu. Þaö varð að
undirbúa plötuna til þess að hægt væri að taka
mynd rétt áður en myndin var tekin. Smyrja plöt-
una með efnunum, taka myndina og framkalla
hana strax. Allt átti að gerast í einum rykk. Svo
er það ekki fyrr en eftir 1880 sem koma tilbúnar
plötur og þá þurfti ekki lengur að gera þetta allt
samtímis."
Rausnarlegir Frakkar
„Á Norðurlöndum er svo lítið til af myndum
teknum með þessari aðferð utan dyra að það má
telja þær,“ segir Inga Lára Baldvinsdóttir, deild-
Æsa Sigurjónsdóttir og Inga Lára Baldvinsdóttir
Þær hafa unniö aö Ijósmyndasýningunni ísland meö augum Fransmanna í sameiningu. Inga
Lára er deildarstjóri myndadeildar Þjóðminjasafnsins en Æsa er höfundur bókarinnar ísland í
sjónmáli sem kemur út hjá JPV forlagi samhliöa sýningunni.
arstjóri myndadeildar Þjóðminjasafnsins. „Og
þetta eru einu ljósmyndimar sem teknar eru á ís-
landi. Það er sérstök rausn af Frökkum að lána
okkur myndimar í tilefni sýningarinnar og það
er öruggt að íslendingar fá aðeins þetta eina tæki-
færi til þess að sjá þær.“
Hvenær kviknaði áhuginn á því að fara að leita
uppi svo gamlar ljósmyndir?
„Það em mörg ár síðan Æsa skrifaði mér bréf
og viðraði áhuga sinn á þessu efni,“ segir Inga
Lára. „Svo liðu fleiri ár þar til ég hafði samband
við hana og hún fór að vinna sem starfsmaður
hjá Þjóðminjasafninu við að skoða íslenskt
myndefni í frönskum söfnum og síðan hafa verið
nokkrir áfangar í því starfi. Þetta er margra ára
meðganga og lokahnykkurinn er útgáfa bókarinn-
ar ísland í sjónmáli og þessi sýning.“
Hvert sýnist ykkur vera
áhugasvið Fransmaimanna?
„Sá sem kemur hingað
með herskipi franska flotans
er liðsforingi og sjómælinga-
maður. Hann kom hér ár eft-
ir ár. Á þessum tíma voru
Fransmenn famir að hafa
mjög mikinn áhuga á þvl að
mæla strandlengju íslands
vegna þess að hér voru gjöf-
ul fiskimið og það voru bein-
línis kröfur uppi um að það
yrðu gerðar sjómælingar á
þessum slóðum. Á þessum
tíma var líka algengt að ljós-
myndatæknin væri notuð til
þess að búa til kort.“
Höfðu þeir einhvern
áhuga á því að mynda fólk?
„Já, en það er meira af
fólki á myndunum hjá
Lacroix, vegna þess að hann
dv-mynd gva var náttúrufræðingur og
ferðamaður. Hann hafði
mannlegan áhuga og tók
myndir af fólki sem hann
hafði samskipti við á ferð-
um sínum um landið," segir
Æsa.
Hvaða erindi eiga þessar myndir við okkur?
„Það er margvíslegt," segir Æsa. „Það er auð-
vitað merkilegt að þessar myndir séu til, sem
hlutir og sem menningarverðmæti. Frakkamir
sáu ísland á ákveðinn hátt og sáu það áreiðanlega
ekki eins og íslendingar þess tíma sáu það. Á
þeirra myndum getum við séð fortíð okkar en það
er mjög lítið til af öörum myndum til þess að
sýna okkur hana.“
„Það má segja að allt efni sem menn uppgötva
frá 19. öld sé gríðarlegur fengur," segir Inga Lára.
„Við erum svo fátæk af myndefni frá þessum
tíma. Nú er líka ansi gott tilefni þar sem Reykja-
vík er menningarborg Evrópu og Reykjavíkur-
myndimar eru margar á þessari sýningu.“
Mannlíf
á Vestfjördum
Mannlíf og saga
fyrir vestan, 7. hefti
í ritröðinni sem
íjallar um mannlíf
fyrr og nú á svæð-
inu frá Bjargtöngum
að Djúpi, er komið
út. Meðal efnis er
langt viðtal við Sig-
urjón G. Jónasson, bónda á Lokin-
hömram, um kristnihald á norður-
strönd Amaríjarðar á fyrri hluta tutt-
ugustu aldar, þar sem fjallað er um
kennimenn sem komu við sögu og
starfsaðstæður þeirra. Ejallað er um
Jón í loftinu, sem var mjög sérstakur
hleðslumaður í Dýrafirði og ham-
hleypa til vinnu, en veggir sem hann
hlóð stóðu misjafnlega lengi. I grein-
inni Skútuöldin á Vestfjörðum eftir
Helga Pálsson frá Haukadal er skútu-
lífinu lýst nákvæmlega og í bókinni
eru vestfirskar sagnir einnig á sínum
stað.
Ritstjóri er Hallgrímur Sveinsson
og útgefandi er Vestfirska forlagið á
Hrafnseyri.
MsanSeíS^í
JviÍIWtJB
Japönsk list
Á morgun verður opnuð í Hafnar-
borg sýning á steinskúlptúrum jap-
anska listamannsins Keizo Ushio.
Hann er einn fremsti steinskúlptúristi
samtímans og þekktur fyrir
stærðfræðileg - líf-
ræn skúlptúrform
sem hann vinnur aðal-
lega í ýmsar
granítteg-
undir. Lista-
maðurinn verður staddur
hér á landi meðan á sýning-
unni stendur og mun vinna
verk í íslenskan grástein utan
við vinnustofu Ljósaklifs, vettvangs
fyrir skúlptúr og umhverfislist, 9.-23.
júlí. Eru áhugasamir velkomnir að
fylgjast með.
Sýning Keizo Ushio og koma hans
hingað til lands er hluti af verkefninu
Japanskir listamenn og listviðburðir
á vegum Ljósaklifs í samvinnu við
Hafnarfjarðarbæ og Reykjavík, menn-
ingarborg Evrópu árið 2000.
„Þessi sýning er fyrir
mig og það fólk sem nennir
að koma. Útlendingar eru
hrifnir af sýningunni en Is-
lendingar hafa svolítið
hrist hausinn yfir henni,“
segir Haukur Halldórsson
myndlistarmaður um
markhóp sýningarinnar
sem var opnuð um daginn í
Vest-Norræna menningar-
setrinu í Hafnarfirði og er
haldin í samvinnu við Jó-
hannes Viðar Bjarnason,
eiganda Fjörukráarinnar.
Þar sýnir Haukur myndir
sem hann hefur rnmið út
frá hugmyndum um fornt
dagatal sem byggir á goða-
fræði. Beinast liggur við að
biðja hann að segja hvenær
hann fór að hafa áhuga á
hinum fornu goðum - og
jafnvel svo mikinn að hann
tók þau upp á sina arma
sem myndefni.
„Þetta byrjar sennilega í
Þýskalandi 1992 fyrir al-
vöru. Þá var ég að ferðast
mn Þýskaland og lék þar
víking með fleira fólki,“
segir Haukur. „Það var
geysilega gaman að finna
fyrir áhuga Þjóðverjanna
þegar maður fór að tala
um Edduna og foman
átrúnað - ekki síst áhuga
þýskrar æsku. Þá kviknaði
einhvers staðar sú hug-
mynd að ráðast í þetta verkefni þó að ég vissi
ekkert hvernig ég ætti að nálgast það.“
Litlu síðar rakst Haukur á grein eftir Finn
Magnússon um heiðið dagatal. Það vakti áhuga
hans á dagatölum og þá fóru hlutimir að gerast.
Hann fór að gera skissur og lagði þar meö grunn-
inn að heiðnu dagatali Hauks Halldórssonar.
Þýskur Hurðaskellir
„Þegar ég ferðaðist um Evrópu komst ég að því
að bændur í sveitum geymdu með sér visku eldri
dagatala," segir Haukur. Ég fór að vinna í þvi að
búa til dagatal og lagði mig fram um að grafa eft-
ir upplýsingum hvar sem ég fór og ég komst að
Haukur Halldórsson myndlistarmaður
Haukur heldur um þessar mundir sýningu á heiönu dagatali og myndum sem hann
hefur unniö út frá því. Sjálfur segist hann vera hundheiðinn.
mörgu áhugaverðu. Meðal annars því að jóla-
sveinarnir eru ekki séríslenskt fyrirbrigði. Á
þýsku hét 6. desember „dagur Sindra“ smiðs, þess
sem smíðaði hamar Þórs. Á þessum degi höfðu
Þjóðverjar þann sið að búa til litla hamra og
hengja þá utan á dyrastafina hjá sér. Ef það var
ekki gert þá sagði sagan að þór lemdi utan húsið
og skeOti hurðum.“
Og þá fór áhugi Hauks að vakna fyrir alvöru.
„Næturnar fyrir jól hétu goðanætur, jóla-
vættanætur, eða jólasveinanætur. Enda eru jólin
stórhátíð heiðinna manna; hátíð ljóssins. Kristn-
ir halda líka jól vegna þess að Gregoríus páfi
hafði rænu á því að segja við sína trúboða: „Alls
ekki taka hátíðirnar af
þeim heiðnu, heldur gerið
hátíðimar kristnar."
Þegar Haukur hafði unn-
ið við dagatalið um hríð
opnaðist leiðin inn í mynd-
irnar og hann fór að mála
myndir fyrir hverja viku í
árinu. Þar fór dagatalið að
tengjast goðunum og
stjörnumerkin þeirra voru
ekki fiskar og hrútar, held-
ur var fiskurinn Þór og
hrúturinn Óðinn.
„Á stjörnuhimninum eru
goðin á fleygiferð um allan
himininn og Yggdrasill er
vetrarbrautin.Urður og
Verðandi og Skuld sitja svo
og úthluta hverjum ein-
staklingi sína dagsrún og
skapa þeim örlög. Forfeð-
urnir voru snjallir og
sögðu: þín rún er ofin í ör-
lagateppi sem skarast
einnig rúnum foreldra,
vina og annarra. Samverk-
andi þættir skapa persónu-
leikann."
Forn átrúnaöur merki-
legrl
- Hvað með þig? Ert þú
heiðinn?
„Já, hundheiðinn,“ segir
Haukur og glottir við. „Ég
hef ekkert við þessa
sandalatrú suður frá lönd-
um að gera. Ég er eiginlega
eins trúlaus og nokkur maður getur verið, en það
má þó ekki misskilja á þann veg að ég sé á bæn
við Þór og Freyju. Öll trúarbrögð eru búin til af
mönnum og með daðri við hin fornu goð er ég
bara að skemmta mér, því margar af sögunum
eru húmorískar og stórmerkilegar.“
- Fórstu á Kristnihátíð?
Nei, ég hef voðalega lítinn áhuga á þessu kvaki
þeirra. Mér þykir hinn forni átrúnaður mun
merkilegri og þjóðlegri. Við eigum menningu
okkar og rætur í Evrópu, en því hættir okkur til
að gleyma.
Langar þig að
læra að syngja?
Ingveldur Ýr
söngkona heldur
söngnámskeið fyrir
byrjendur dagana 8.
og 9. júlí. Námskeið-
ið eru ætluð byrj-
endum á öllum aldri
og veitir innsýn inn
í helstu grannatriði í söng, raddbeit
ingu og tónlist. Kennd verða grunnat
riði í söng, öndun og heilbrigð líkams
staða ásamt einfóldum raddæfinum.
Einnig verða fyrstu skrefin i tónheyrn
og nótnalestri kynnt. Engin fyrri
reynsla er nauðsynleg til þátttöku og
lögð er áheyrsla á sem aðgengilegasta
kennslu svo nemendur hafi fyrst og
fremst gaman af því að kynnast eigin
rödd og þeim ótrúlegu möguleikum og
krafti sem röddin hefur að geyma.
Upplýsingar í sima 898 01 08.