Dagblaðið Vísir - DV - 05.02.2001, Síða 15

15
MÁNUDAGUR 5. FEBRÚAR 2001_______________________
DV _____________________________________________________________________Menning
þó kannski einhverju fyrir þá sem sjá sýninguna.
Það veki til dæmis athygli á því að verið sé að
gera merkilega hluti sem eru málverk. En hefur
leikið vafi á því ?
„Málarar geta nú ekki mikið barmað sér þar
sem staða málverksins er mjög góð á íslandi. En
ef við förum út í það sem stundum er kallað „lista-
snobb“ - listfræðinga, listgagnrýnendur, ráðgef-
endur og ýmsa experta - þá er ekki mikið snobb-
að fyrir málverkinu núna. Málverkið þykir ekki
gott og ekkert merkilegt verið „að segja“ með mál-
verki.“
- Og hvað eruð þið að segja?
„Ja, því verður hver Gullpensill að svara fyrir
sig. Ég er til dæmis að segja að fallegar, blautar
konur geti líka verið hluti af hinum raunsæja
myndlistarheimi."
„Málverk eru bara fyrir almenning"
Þorri ítrekar að málverkið sé alls ekki búið að
vera. Málarar á Islandi séu ekki hópur í nauðvöm
og þeir hafl engin efni á því að vera með barlóm
eða stórar yfirlýsingar um framtíðina. „Það er
áhugi á sýningum okkar sem er hið besta mál.
Það er sá listræni sigur sem nægir okkur - og það
sem við lögðum af stað með í upphafi."
Sýning Gullpenslanna hefur verið gríðarlega
vinsæl og stöðugur straumur fólks á Kjarvalsstaði
sannar það. Getur verið að málverkahefö okkar -
landslagsmálverkið til dæmis - sé einfaldlega svo
sterkt i þjóðarvitundinni að þessu hafi stórir hóp-
ar fólks verið að bíða eftir?
„Það er a.m.k. ákaílega þakklátt starf að vera
málari þar sem málverkið gengur hraðar í sam-
band við áhorfandann en öll önnur list,“ segir
Þorri. „Ef við stefnum skúlptúr til móts við mál-
verk hafa málarar mikið forskot. Engu að síður
eru stórir hópar fólks innan listheimsins sem
segja: „Málverk eru bara fyrir almenning."
- Er það slæmt?
„Ja, sumt þykir einfaldlega merkilegra en ann-
að,“ segir Þorri og brosir. „Mér finnst samt eins
og þetta sé að breytast. Fyrir tíu, fimmtán árum
átti maður helst að vera misskilinn og úthrópað-
ur - þá hlaut maður að vera á réttri leið. Nú fmnst
mér fólk ekki vera eins viðkvæmt gagnvart vin-
sældum. Þær standa ekki eins mikið í vegi fyrir
gæðum og þær gerðu. Þetta er eins með vinsælar
bíómyndir og vinsælar bækur - ýmsir fordóma-
fullir hópar líta niður á verk sem falla í kramiö
hjá fjöldanum.
Það sem er mest ögrandi í dag er að vera
venjulegur, einlægur, mála fallegar myndir og
selja þær vel. Að áliti margra á maður nefni-
lega að gera illskiljanleg myndlistarverk, vera
á þriggja ára starfslaunum, ganga um í grút-
skítugum jakkafötum og hanga rauðeygður á
börunum. Ef ég vildi gera verulega uppreisn þá
sneri ég mér að rómantísku landslagi og setti
utan um það gyllta ramma," segir Þorri og
glottir.
- Verða fleiri sýningar á næstunni?
„Við höfum engin áform um það að sigra
heiminn með stórum og þéttum sýningum,“
segir Þorri. „Gamli málarastíllinn væri vissu-
lega að stofna félag, sýna reglulega á sama tima
til þess að tryggja að fólk sæi að allir væru að
gera eitthvað, en ég held að slíkt virki ekki í
dag. Athygli fólks færi fljótt dvínandi. En það
verður vitanlega eitthvaö um að vera hjá
Gullpenslunum og meðan allir hafa gaman af
þessu þá gengur það. En um leið og gamanið er
búið þá er félagsskapurinn lítils virði.“ -þhs
• •
Ograndi að
vera venjulegur
Þorri Hringsson listmalari
Athygli hefur vakið málverkasýning á Kjarvals-
stöðum sem ber heitið Gullni pensillinn. Þar eru
komnir fjórtán okkar fremstu málara sem sýna
nýjustu afurðir sínar. Einn málaranna, Þorri
Hringsson, rölti með mér um sýninguna og ég
spurði hann hvaðan hugmyndin að svo stórri
samsýningu væri komin.
„Frumkvæðið kemur frá okkur málurunum,"
segir Þorri. „Fimm okkar voru saman í Mynd-
lista- og handíðaskólanum, við þekkjumst vel og
höfum fylgst að. Raunar þekkist allur hópurinn
vel og sá elsti okkar, Helgi Þorgils, kenndi okkur
í skólanum."
Þorri segist ætla að eigna sjálfum sér nokkum
heiður af sýningu Gullpenslanna því hann hafi
sagt við félaga sína fyrir u.þ.b. tveimur og hálfu
ári: „Hjá okkur er eitthvað í gangi sem ætti að
setja upp í samsýningu. Við verðum að setja fram
þá yfirlýsingu að það sé eitthvað nýtt að gerast í
málverkinu." Og eftir krókaleiðum urðu úr því
Gullpenslamir.
Hlutbundin list
„Það er erfitt að vera með alvarlegan félagsskap
sem snýst um málverk," segir Þorri. „Menn hafa
tilhneigingu til að loka sig inni 1 einhverjum fila-
beinstumi og verða svo bitrir yfir skilningsleysi,
líkt og gerðist með Málarafélagið og Septemhóp-
inn. Það var ekki það sem við vildum þar sem
slikur félagsskapur virðist vera orðinn að eins
konar yfirlýsingu i sjálfum sér. Frekar viljum við
bara vera vinir og félagar sem hafa gaman af því
að mála og spjalla um myndlist."
Það fyrsta sem þessi óformlegi félagsskapur
málara gerði var að halda litla sýningu í Gallerí
Gangi, ganginum hjá Helga Þorgils Friðjónssyni.
Þar sem ekki var mikið rými lögðu félagamir
metnað sinn i að gera veglega sýningarskrá með
litmyndum og fljótlega eftir það var stjómendum
stórra sýningarrýma send hugmynd að sýningu.
Eiríkur Þorláksson hjá Listasafni Reykjavíkur
tók erindinu strax fagnandi.
- Sagt hefur verið um Gulipenslana að þeir séu
„figúratífir", þ.e. máli hlutbundið. Fallið þið öll
undir þá skilgreiningu?
„Sum okkar em á mörkunum," segir Þorri sem
sjálfur hefur getið sér gott orð fyrir hlutbundna
list sína. „Einkum eru það Sigurður Árni, Jón
Bergmann og Inga Þórey sem hneigjast í átt að
hinu óhlutbundna. Sigurður hefur verið að mála
náttúratengdar þrívíðar blekkingar en jafnframt
verið að kasta fram spumingum um eðli mál-
verksins sem tvívíðs hlutar. Sýningin er ekki ein-
ungis á fígúratífum verkum, það má kannski
segja að hún sé millibilið en ekki endilega önnur
hvor áttin."
- Rotta Gullpenslar sig saman í hópa innan
hópsins? Hverja er hægt að spyrða saman?
„Við Jóhann Ludvig, Birgir og Hallgrimur
emm figúratífir á raunsæisplani. Kristín Gunn-
laugs og Helgi Þorgils eru kannski figúratíf á goð-
sögulegu plani. Síðan koma Georg Guðni, Sigríð-
ur Ólafs og Eggert P. sem em ljóðrænir raunsæis-
málarar náttúrumynda. Jón Bergmann, Sigtrygg-
ur, Inga Þórey, Sigurður Ámi og Daði eru siðan
komin að einhverjum mörkum hins óhlutbundna.
En auðvitað er það ekki tilviljunin ein sem ræður
því að fólk er saman á sýningu. Það er t.a.m.
greinilegt kynslóðabil á mflli málara. Maður sér
það á því hvaða afstöðu menn hafa til málverks-
ins. Það er hægt að finna málara sem em á öðmm
slóðum en við sem tökum þátt í þessari sýningu.
Enginn heldur því fram að þetta sé endanleg sam-
setning á einhverju sem heitir Gullpensillinn."
Blautar konur hlutl af raunsæinu
- Er þessi sýning upphafið að einhverju nýju í
íslenskum myndlistarheimi?
„Það er ekki gott að segja. Stundum finnst
manni einhverjar sýningar marka tímamót en síð-
ar kemur i ljós að þær voru nauðaómerkilegar.
Svo koma ef til vill einhverjar pínulitlar sýningar
sem maður tekur varla eftir en þær reynast hafa
margt að segja um framtíðina," segir Þorri og
bætir við að það sé framtíðarinnar sjálfrar að
skera úr um það. Að sjá verkin í samhengi breyti
Engin áform um að sigra heiminn
Gullpenslarnir eru Helgi Þorgils Friöjónsson, Daöi Guöbjörnsson, Jóhann Ludvig Torfason, Inga
Þórey Jóhannsdóttir, Birgir Snæbjörn Birgisson, Sigríöur Ólafsdóttir, Hallgrímur Helgason, Georg
Guöni, Eggert Pétursson, Sigtryggur Bjarni Baldvinsson, Siguröur Árni Sigurösson, Kristín Gunn-
laugsdóttir, Jón Bergmann Kjartansson og Þorri Hringsson.
DV-MYND HARI
Guömundur Páll og Gyrðir bera
saman gullin sín.
Hamingjuóskir
Menningarsíðan sendir Gyrði Elíassyni
og Guðmundi P. Ólafssyni innilegar ham-
ingjuóskir með íslensku bókmenntaverð-
launin sem þeir eru vel að komnir. Gyröir
hlaut Menningarverðlaun DV árið 1997 fyr-
ir bókina Indíánasumar.
Frétt eða skýrsla ?
Fátt nýstárlegt kom út úr fundi leikhús-
listafólks og gagnrýnenda í Borgarleikhús-
inu i vikunni sem leið enda tala þessir að-
ilar ekki alveg sama tungumál. Hlutverk
listgagnrýnenda á dagblöðum er að skrifa
snaggaralegar fréttir af viðburðum í lista-
lífmu með ákveðnu mati - eins konar
fréttaljós - og ekki sakar, frekar en um aðr-
ar fréttir, að þær séu vel skrifaðar og freist-
andi lesning. Leikararnir vilja hækju. Seg-
ið okkur hvort við túlkum verkið rétt og
hvort við leikum vel, var viðkvæðið, og
líka krafan um að gagnrýnendur fylgist
með æfingum og skrifi að lokinni frumsýn-
ingu hjartnæma skýrslu um erfitt og óeig-
ingjarnt starf leikarans.
Gagnrýnendur eiga ekki að vera i liði
með leikurum og leikstjórum en þeir eiga
að elska leikhúsið.
Upp úr skúffunni?
Þau draga hvort sína ályktun af nýju
leikriti Kristjáns Þóröar Hrafnssonar í
Þjóðleikhúsinu, Já, hamingjan, Halldóra
Friðjónsdóttir, gagnrýnandi DV, og Gunn-
ar Stefánsson á Degi. Halldóra fagnar því
að ungur höfundur skuli fá tækifæri til að
heyra texta sinn mæltan fram af úr-
valsleikurum en Gunnar telur „að höfund-
inum hefði verið best gert með því að segja
honum að geyma það áfram í skúffunni".
Afiir fá dæmi eru um það í veraldarbók-
menntum að skúffuskáld hafi orðið stór-
skáld. I svipinn man ég ekki eftir neinum
nema bandarísku skáldkonunni Emily
Dickinson. Hins vegar má nefna ótalmarga
sem byrjuðu hikandi. Kannski er hið gagn-
stæða undantekning. Víst er að Þjóðleik-
húsið hefur skyldur við unga höfunda og
Litla sviðið ætti oftar að vera tilraunasvið.
Þó að „dramað" vanti í leikritið, eins og
rýnir Morgunblaðsins orðaði það (sem
vitaskuld er ansi stór galli), þá er greinilegt
að Pálmi og Baldur Trausti leggja sál sína
í persónusköpunina og það hlýtur að vera
hvetjandi fyrir ungt leikskáld.
Leitið að föðurnum
Við höfum á undanfómum misserum
fengið að sjá furðumörg leikrit þar sem
tveir karlmenn leikast á og er nærtækt að
minna á hið frábæra Abel Snorko býr einn
sem Kristján Þórður þýddi og Melkorka
Tekla setti upp (eins og Já, hamingjan),
Svartklæddu konuna og Svikamyllu - sem
eiga það lika sameiginlegt að Arnar Jóns-
son lék annað hlutverkið í þeim öllum!
Einkenni á þessum verkum var að þó að
aðeins tvær persónur sæjust á sviðinu
skipti ekki minna máli persónan sem var
fjarverandi en hélt atburðarásinni gang-
andi samt, og sú persóna var yfirleitt kona.
Þessa þriðju persónu vantaði í Já, hamingj-
an og var þó lagt upp til hennar. En þar var
það ekki kona heldur hinn fjarverandi fað-
ir bræðranna, rithöfundurinn frægi sem
eldri bróðirinn elskar og óttast enn en er
fallinn í gleymskunnar dá. Kristján Þórður
hefði átt að muna betur eftir honum ...