Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.2001, Síða 17

Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.2001, Síða 17
16 MÁNUDAGUR 26. MARS 2001 MÁNUDAGUR 26. MARS 2001 33 Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf. Stjórnarformaður og útgáfustjórl: Sveinn R. Eyjólfsson Framkvffimdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason Aðstoðarritstjóri: Jónas Haraldsson Fréttastjóri: Birgir Guömundsson Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999 Grffin númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafrsn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/ Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605 Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf. Plötugerð: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf. Áskriftarverö á mánuði 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblaö 280 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. DV greiðir ekki viömælendum fyrir viötöl viö þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim. Sjálfsritskoðun Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur ritaði grein í Morgunblaðið á dögunum og kom síðan fram í sjónvarps- þætti hjá Agli Helgasyni þar sem hann gerði að umtalsefni þjóðfélagslegan rétttrúnað og ótta manna við að ganga gegn slíkum rétttrúnaði. Jón Steinar taldi réttilega að sú sjálfsritskoðun, sem felst í því að menn skirrast við að segja skoðanir sínar af ótta við að verða að skotspæni hins breiöa massa rétttrúaðra, væri hættuleg lýðræðinu og al- mennri upplýstri þjóðfélagsumræðu. Vissulega má taka undir þessa skoðun lögmannsins - svona almennt séð. Það er hins vegar erfitt að átta sig á framhaldsrökum Jóns og hvemig honum tekst að tengja þetta því að hann hafi orð- ið fyrir barðinu á pólitískum rétttrúnaði. Sérstaklega virð- ist það langsótt í öryrkjamálinu en það dæmi hefur hann gjarnan nefnt í þessu sambandi. Þar tókust einfaldega á til- teknir hagsmunir og mismunandi sjónarmið og hann var fenginn sem sérstakur trúnaðarmaður forsætisráðherra til að túlka hæstaréttardóm og því ekkert óeðlilegt við að hann og túlkun hans og málflutningur lenti í eldlímmni. Annað dæmi sem Jón Steinar nefndi var það að lög- menn virtust ekki tilbúnir að hafa skoðanir á ýmsum laga- legum álitamálum af ótta við að þær skoðanir féllu ekki í kram hins lagalega rétttrúnaðar. Þetta kemur fram í því að lögmenn virðast tilbúnir að hafa skoðanir á þessum mál- um í einkasamtölum þótt þeir séu síðan ekki tilbúnir að hafa þær á opinberum vettvangi. Ekki er hægt að skilja Jón Steinar öðruvísi en svo að hann telji að óttinn við rétt- trúnaðinn hafi orðið til þess að hættulega margt tilheyri nú þeim hluta umræðunnar sem fram fer í einkasamtölum en að sama skapi sé það fátt sem tilheyri opinberri um- ræðu. Slíkt er auðvitað mjög alvarlegt fyrir þróun lýðræð- isins í landinu. Og úr því ástandið er svona hjá lögmanna- stéttinni er engin ástæða til að ætla að það sé öðruvísi hjá öðrum stéttum sérfræðinga, embættismanna eða yfirleitt hjá almenningi. En sú hætta sem Jón Steinar bendir á - að menn ástundi sjálfsritskoðun í stórum stíl - á ekki einvörðungu rætur sínar að rekja til hins tiltölulega illa skilgreinda hugtaks: „rétttrúnaður“. Óttinn getur líka verið til kominn af mun áþreifanlegri og beinni ástæðu, s.s. endurteknum hvössum aðfinnslum og refsiaðgerðum frá yfirvöldum. Embættis- menn sem telja sig geta átt von á refsivendi yfirboðara sinna, t.d. ráðherra, eru ekki líklegir til að tjá sig frjáls- lega. Aðfinnslur forsætisráðherra gagnvart embættis- mönnum og jafnvel pólitískum samferðamönnum eru þannig dæmi um stjórnunarstll sem hlýtur að hvetja til sjálfsritskoðunar. Davíð Oddsson er einmitt þekktur fyrir sín þrumuskot í þessum efnum og þau eru orðin hluti af ímynd hans sem hins sterka leiðtoga. „Svona gerir maður ekki“ er þannig að festast í málinu sem orðatiltæki! Fyrir helgina lét Davíð skammirnar dynja á Þjóðhagsstofnim og þjóðhagstofustjóra fyrir nýjustu þjóðhagsspána - einmitt vegna þess að þar eru menn með varfærnislegum hætti að tjá skoðun um stjórn efnahagsmálanna. Það þarf sterk bein ef Þjóðhagsstofnun ætlar að halda þessu áfram, ekki síst þegar menn skoða „greatest hits“ lista Davíðs um þá sem skammaðir hafa verið. Nægir þar að nefna jafn fjölbreytta flóru manna og Þórð Ólafsson, fyrrum forstöðumann Bankaeftirlits, Bjarna Felixson, útvarpsmanninn sem tók á móti Bermúdabikarnum, sr. Örn Bárð Jónsson, herra Karl Sigurbjörnsson og Sverri Hermannsson er hann var bankastjóri Landsbankans. í þessu ljósi sýnist aðvörun Jóns Steinars Gunnlaugssonar um sjálfsritskoðun vissu- lega vera orð í tima töluð. Birgir Guðmundsson Þorparar eða þarfir þegnar? Málsókn tæplega 40 lyfjafyr- irtækja gegn stjórnvöldum Suður-Afríku hratt nýverið af stað öldu mótmæla víða á Vest- urlöndum. Af fréttum að dæma beinast mótmælin fyrst og fremst gegn alþjóðlegum lyfja- fyrirtækjum sem þykja með lögsókn sinni fórna velferð milljóna Afríkubúa skamm- laust á altari Mammons. Eitt brýnasta vandamál samtímans Mótmælin, sem einkum hafa beinst gegn háu verði á lyfjum við al- næmi og einkaleyfum lyfjafyrirtækja á nýjum lyfjum, hafa beint athygli heimsins að hörmulegum aðstæðum þeirra milljóna manna sem sýktar eru af HlV-veirunni í ríkjum Afríku sunnan Sahara. Jafnframt hafa möguleikar þróunarlanda á að nálg- ast ýmis lífsnauðsynleg lyf komið við sögu en ljóst er að vaxandi heilbrigð- isvandi þriðja heims ríkja er með bráðustu viðfangsefnum alþjóðasam- félagsins. Lyfin gagnslaus eln og sér Hinn gríöarlegi vandi sem þróun- Hjörleífur Þórarinsson lyljafræöingur arlönd standa andspænis á sviði heilbrigðismála | er mun flóknari og víð- tækari en svo að hann einskorðist við verð og framboð mikilvægra lyfja. Vandinn lýsir sér fyrst og fremst í óburð- ugri heilbrigðisþjónustu og afar vanþróuðu vel- ferðarkerfi. Þessi erfiða staða þýðir að lyf koma ein og sér að litlu og jafnvel engu gagni þegar verst lætur. Þekkingin og getan til að meðhöndla lífshættu- lega sjúkdóma er það miklum tak- mörkunum háð. Hættan á ónæmi Svo dæmi sé tekið kom áhrifarík lyfjameðferð gegn alnæmi fram fyrir u.þ.b. 5 árum. Meðferðin tvinnar saman töku ólíkra lyfja og er afar flókin í framkvæmd. Sé rangt að henni staðið getur HTV-veiran kallað fram ónæmi gegn lyfjunum, með þeim skelfilegu afleið- ingum að fram kemur stofn sem lyf fá ekki unnið gegn, á svipaðan hátt og ónæmar berklabakteríur hafa myndast t.d. í fyrrum Sov- étríkjunum. Aðgengi lyfja er ekki háö einkaleyfum Afleiðingar lélegrar heilbrigðisþjónustu geta þannig orðið martröð lík- astar. Einkaleyfi lyfjafyr- irtækjanna hafa jafnframt lítil áhrif á aðgengi þró- unarlanda að mikilvæg- um lyfjum. Einungis 5% þeirra eru bundin einka- leyfum auk þess sem um- fangsmikið samstarf al- þjóðlegra hjálparstofnana og lyflafyrirtækja miðar að því að tryggja nægt framboð lyfja þar sem þörfin er brýn, endur- gjaldslaust eða gegn vægu verði. Vanbúin heObrigð- isþjónusta þróunarland- anna hamlar á hinn bóg- inn flestu hjálparstarfi á heilbrigðissviði. Aöstoð hafnað Umræða um vanda þró- unarlanda og breikkandi „Mótmcelin, sem einkum hafa beinst gegn háu verði á lyfjum við alnœmi og einkaleyfum lyfja- fyrirtœkja á nýjum lyfjum, hafa beint athygli heimsins að hörmulegum aðstœðum þeirra milljóna manna sem sýktar eru af HlV-veirunni í ríkjum Afríku sunnan Sahara. “ Úrbætur á leigumarkaði Ummæli bO á mOli ríkra og fá- tækra þjóða er í senn við- kvæm og vandmeðfarin. Meginrót vandans, hin mikla og sára fátækt, er oftar en ekki af pólitískum toga. Á sama tíma er sið- ferðOeg skylda Vestur- landa tO að koma íbúum fátækra ríkja tO hjálpar skýr. Pólitísk og siðferði- leg markmið eiga á hinn bóginn ekki aOtaf samleið. Sem dæmi má nefna að heilbrigðisráðherra Suð- ur-Afríku hefur lýst því yfir að þótt alnæmislyf fengjust ókeypis hefðu stjómvöld ekki efni á sjálfri meðferðinni. Þar með hafnaði ráðherrann í reynd boðum hjálpar- stofnana og lyfjafyrir- tækja um aðstoð um svipað leyti og þarlend stjórnvöld vöröu sem samsvarar 600 mOljörð- um króna tO kaupa á kaf- bátum," eldflaugum og öðrum vígtólum. Ujörleifur Þórarinsson WMi: Langir biðlistar hafa myndast eft- ir leiguhúsnæði sveitarfélaga og fé- lagasamtaka og húsaleiga á almenn- um leigumarkaði hefur rokið upp úr öOu valdi. Þessi alvarlega staða er í beinu samhengi við að félagslega húsnæðiskerfíð var lagt niður fyrir- varalaust án þess að gripið væri tO nauðsynlegra úrræða fyrir þá hópa sem með breytingunni var skákað út af hefðbundnum húsnæðismarkaði. Samfylkingin varaði við breyting- unum sem tóku gOdi í ársbyrjun 1999 og benti á afleiðingar þess að loka félagslega húsnæðiskerfinu án þess að stóraukin framlög og stuðn- ingur við byggingu leiguíbúða kæmi tO. Stjórnvöld skeUtu við skoOaeyr- um og nú rúmum tveimur árum síð- ar er öUum ljósar hörmulegar afleið- ingar þessara aðgerða. Blölistar og stórfelldar hækkanir Þar sem skrúfað var fyrir bygging- ar sveitarfélaga í einu vetvangi sem •• >•. Rannveig Guömundsdóttir þingmaöur Samfylkingarinnar „Felagsmalaraðherra fagnaði tillögum Samfylkingar- innar um átak. Hann lýsti því yfir í umrœðunni að víðtcek samstaða vceri að myndast um að bceta úr skorti á leiguíbúðum á höfuðborgarsvceðinu. “ - Páll Pétursson félagsmálaráðherra. námu hundruðum íbúða á ári varð mikOl samdrátt- ur á byggingamarkaði. Á sama tíma og þessum stóru hópum var vísað út á opinberan leigumarkað voru stórfeOdir fólksflutn- ingar af landsbyggðinni suður. Afleiðingamar þekkja flestir. Fyrir utan erfið- leika þeirra sem þurftu á félagslegum úrlausnum að halda hafði eftirspumin sprengiáhrif á markaðinn. íbúðaverð hækkaði um 30 tO 40% og leiguverð enn meira, fast- eignamat fasteignagjöld og eigna- skattar stórhækkuðu. Hækkað eigna- mat lækkaði þar að auki vaxta- og barnabætur jafnvel um tugi þúsunda króna. Það sorglega við þessar aðstæður var að þarna var um heimatObúinn vanda stjórnvalda að ræða. Félags- málaráðherra hefur þverskallast við að taka á málum. Hann æflaði m.a.s. að hækka vexti á lánum tO leiguí- búða í 4,9% um áramótin, sem þegar höfðu allt að fjórfaldast frá 1998, en þeirri ákvörðun var sem betur fer frestað. Tillögur Samfylkingarinnar Samfylkingin hefur gagnrýnt þess- ar aðgerðir harðlega og krafist úr- bóta. Nú í mars voru ræddar tOlögur Samfylkingarinnar á Alþingi og þá gerðist það gleðilega að komið var annað hljóð í strokkinn hjá ráðherr- anum. TiOögur Samfylkingarinnar eru um framkvæmdaáætlun til 4 ára þar sem ríki, sveitarfé- lög, lífeyrissjóðir og féaga- samtök taki höndum saman tO að koma á laggir leiguí- búðum. Veitt verði 95% lán tO sveitarfélaga og félaga- samtaka sem byggja leigu- íbúðir. Með stofnstyrkjum, vaxta- endurgreiðslmn, breytingu á stimpilgjöldum og hugsan- lega gatnagerðargjöldum verði tryggt að leiga fari ekki yfir 6% af íbúðaverði. Leigu- skilyrði rýmkuð og húsa- leigubætur auknar og stefnt að þvi að útrýma með átakinu biðlistum sem um 2000 manns fyUa nú, mest á höfuðborgarsvæðinu. Góöar undirtektir Nú gerðist það að félagsmálaráð- herra fagnaði tOlögum Samfylkingar- innar um átak. Hann lýsti því yfir í umræðunni að víðtæk samstaða væri að myndast um að bæta úr skorti á leiguíbúðum á höfuðborgarsvæðinu. Hann upplýsti um góðar undirtektir lífeyrissjóða, verkalýðshreyfingar og samtaka atvinnurekenda um aðkomu að átaki og þá hugmynd að viðkom- andi sveitarfélög leggi lóðir og gatna- gerðargjöld fram sem hlutafé í eignar- haldsfélög sem lifeyrissjóðir og fleiri legðu fjármagn í. Þessar umræður á Alþingi kveikja vonir um að loksins verði brugðist við og úrbætur gerðar á hart keyrð- um húsnæðismarkaði á höfuðborgar- svæðinu. Það er ekki seinna vænna. Rannveig Guðmundsdóttir Háskólasjúkrahús „Fyrir sameiningu spítalanna í Reykjavík sögðu sumir starfsmenn að með henni opnaðist tækifæri tO að móta nýtt háskólasjúkrahús. Aðrir, einkum utan spít- alans, lögðu ekki síður áherslu á rekstrarhagræðingu og nauð- syn þess að draga úr tvíverknaði, t.d. í tækjakaupum, og sameina sérgreinar. AOt eru þetta verðug markmið. Aðals- merki hverrar þjóðar er góð heObrigð- isþjónusta en nauðsynleg forsenda er menntun heObrigðisstétta og framsæk- ið starf á öUum sviðum hennar. Þvi er spítalanum mikOvægt að hlutverk hans sem háskólasjúkrahúss sé vel skUgreint. Háskólanum er að sama skapi nauðsynlegt að deUdir heUbrigð- ismenntunar og heUbrigðisvísinda séu öflugar, vel skipulagðar og krefjandi um árangur í starfl." Magnús Pétursson, forstjóri Landspítala- háskólasjúkrahúss, í Mbl. 23. mars. Þingmenn og sannfæring „Ég vU minna þá þingmenn, sem nú hafa gengið gegn eigin sannfæringu, á að það kemur dagur eftir þennan dag og þeir skulu fá að standa skU gerða sinna. Ekki get ég séð að reykvískir sjómenn óski eftir að heyra hvamingarræðu sjávarútvegs- ráðherra á sjómannadag. Líklegt er að hann verði að taia í fámennara hófi, hófi þar sem vinir hans og samherjar verða samankomnir. Þetta á einnig við um aðra þá sem hafa nú gengið í lið með sægreifunum og framið hryðju- verk á sjómönnum." Birgir Hólm Björgvinsson, stjórnarmaöur í Sjó- mannafélagi Reykjavíkur, í Mbl. 23. mars.. ÐV Skoðun Ný skýrsla sem unnin hefur verið fyrir dómsmálaráðuneytið leiðir þetta í Ijós. Það eru solarlitlir dagar fram undan hja ríkisstjóminni. Fortíðarspá sem vísar til framtíðar Fortíðarspár eru oft ör- uggari en framtíðarspá- dómar. Með þvi að rýna í liðna tíð hefúr Þjóðhags- stofnun komist að því að fjármálastjórn lýðveldis- ins hafi verið með glannalegasta móti á síð- ustu árum liðinnar aldar. Skuldasöfnun og öfugur viðskiptahalli tröUriðu þá fjármálakerfunum og var skriðurinn slíkur á efnahagslífinu að ekki tekst að stöðva þróunina þótt rauðu ljósin séu hvarvetna blikkandi og er bágt að sjá í hverju breytingar eru fólgnar á nýrri öld. Þjóðhagsstofnun heyrir undir for- sætisráðuneytið og er húsbóndahoUt apparat. Því túlkaði hún skjanna- birtuna sem umlék ráðherra hennar eftir hans höfði og var sama á hverju gekk, ávaUt var jafnbjart fram und- an, enda yfirstjórn efnahagsmála í trausum höndum. En nú hefur spádómsgáfa stofnun- arinnar snúist við, að minnsta kosti hvað fortíðina varðar, enda eru gamlir spádómar þeirra sem aldrei fengu glýju i augu vegna ofbirtu efnahagsundranna, að rætast. En samt er farið varlega í yfirlýsingum og varast að gagnrýna neitt í núver- andi fjármálastjórn þótt hún sé í rauninni hin sama og á þeim árum sem fortíðarspáin vísar to. Breyttir búskaparhættir Mikið liggur við að allir séu bjartsýnir og fuUir vænt- inga um arðsama framtið. Þvi er ábyrgðarhluti að draga upp dökkleitar horfur, skuldadaga og aUs kyns hremmingar sem kunna að varpa skugga á gróðaleiðir peningahyggjunn- ar. Það er að minnsta kosti ekki hlutverk Þjóðhagsstofn- unar að draga úr trú manna á óskeikuUeika páfans í stjómarráð- inu, sem er óþreytindi að lýsa íðil- björtum og gróðavænlegum framtið- arhorfum. Ríkissjóður er rekinn með góðum hagnaði ár eftir ár. Það þykja mikil undur og nýstárleg. Minna er gert úr því hvenig stendur á þeim breyttu búskaparháttum. Málið er einfald- lega það að ríkissjóður hagnast af of- boðseyðslu og óráðsíu. Gegndarlaus innflutningur, langt umfram útflutningstekjur, og viðvar- andi kaupæði þjóðar, sem borgar fjórðung vöruverðs í virðisaukaskatt með meiru, fitar landssjóðinn jafnt og þétt, eins og örlátur vinnumaður Sæmundar í Odda gladdi kunningja sinn á fjósbitanum forðum daga. Fleira má telja tfl sem skOar rík- inu góðum tekjum, sem er efna- hagsífmu tæpast eins hollt og látið er í veðri vaka. Húsbóndavaldiö Skuldasöfnun einstaklinga og fyr- irtækja er í öfugu hlutfaOi við góða afkomu ríkissjóðs og fer síst minnk- andi. Mokstur peninga úr landi er einnig öndverður erlendum fjárfest- ingum í riki Davíðs, sem á erfitt með að sjá raunverulegt ástand vegna ofbirtunnar sem stafar af skínandi framtíðarsýn hans. Versnandi afkoma fjölda fyrir- tækja með tOheyrandi verðfalli hlutabréfa, drápsklyfjar heimilis- skulda og stöðugur viðskiptahafli árum saman hlýtur að segja til sín fyrr en varir. Þetta veit Þjóðhagsstofnun mæta- vel, en hún veit lika hver hefur hús- bóndavaldið og það má ekki styggja. Því er tryggara að spá í fortíðina en að rugga skútunni óþægilega með því að segja frá núverandi ástandi efnahagsmála og framtíðarhorfum. Lagasetning tO að reka sjómenn um borð í veiðiskipin í nýbyrjuðu verkfafli sýnir þó að forsætisráð- herra getur farið að taka af sér sól- gleraugun. Oddur Ólafsson Oddur Olafsson blaöamaöur Nektarstað- ir ekki einir sekir Arn- fjörö Guömundsson veitingamaöur á Club seven „Vændi hefur átt sér stað meðal þjóða í þús- undir ára og að það sé stundað á ís- landi ætti engum að koma á óvart. Um- ræða um þessi mál er af hinu góða en ekki má gera nektardansstaðina eina og sér að blórabögglum þótt þar sé sjálfsagt víða pottur brotinn. Mikilvægt er að mál þetta sé skoðað í heild sinni og þá tO dæmis tengsl vændis og vímu- efnaneyslu. Að þrettán ára börn selji sig fyrir næsta skammti flnnst mér sorglegt - en það er einmitt staðfest í þessari nýju skýrslu sem gerð hefur verið fyrir dómsmála- ráðuneytið.“ Engar nýj- ar fréttir „Þeir sem starfa við sál- gæslu og ráð- gjöf og vinna með fólki vita að vændi hefur lengi verið staðreynd í okkar samfé- lagi. í þess- ari nýju ——~~ skýrslu er ekkert að finna sem ég hef ekki heyrt áður en skýrslan mun sem opinbert skjal og út- rkennd staðreynd í íslensku samfélagi? nr Jóna Hrónn Bolladóttir miöborgarprestur í Reykjavík gefið af stjórnvöldum hins veg- ar auðvelda okkur alla baráttu gegn þessu ofbeldi. Ég held að ástæða sé tO þess að reyna að setja lög á þá einstaklinga sem kaupa sér þessa nauðungar- þjónustu. Rödd klámheimsins er rödd lyginnar. Því verða all- ir þolendur sem tOheyra hon- um - og þeir sem úr þessum niöurlægjandi aðstæðum vilja komast verða að eiga góða og greiða leið að hjálp tfl að eiga afturkvæmt til heilbrigðis. Margir geta veitt hjálpina og nauðsynlegt að vekja athygli á þeirri samfélagsþjónustu sem í boði er þannig að fólk eigi greiðan aðgang að hjálp.“ Höfðum til siðferðis- kenndar Asgeirsson, aöstoöaryfirlög- regluþjónn á Akur- eyri. “Nei, reyndar ekki. Vændi viðgengst í víðast hvar í heiminum og yfirleitt ólög- lega. Ég hef aOtaf talið að ísland væri engin undan- tekning í þessum efn- um, eða að minnsta kosti má maður ekki vera svo grænn að trúa öðru. Ef grípa á tO að- gerða gegn þessari ólyfjan tel ég að rétt sé og best að höfða tO siðferðiskenndar fólks, fremur en að farin sé leið laga og réttar því sönnunarbyrði í svona málum verður aOtaf erf- ið.“

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.