Dagblaðið Vísir - DV - 19.11.2001, Blaðsíða 14

14
Menning
Áshildur Haraldsdóttir og Anna Guðný Guðmundsdóttir halda tónleika í Salnum annað kvöld:
Tengir okkur viö himnana
DV-MYND BRINK
Áshildur Haraldsdóttir fiautuleikari
Hún veit ekki til þess aö sónata Jolivet hafi verið spiluö hér á landi áöur
en veit líka núna af hverju ...
„Viö œtlum að spila nokkuó kraft-
mikil og voldug verk mióaó við flaut-
una og hennar bókmenntir, “ segir Ás-
hildur Haraldsdóttir flautuleikari sem
heldur spennandi tónleika í Salnum
annaó kvöld ásamt Önnu Guðnýju Guö-
mundsdóttur píanóleikara. „Þetta er
heljarinnar prógramm fyrir okkur báð-
ar, engar kampavínsbúbblur eða miní-
atúrur - og þó, kannski inn á millii“
Og hún brosir sínu bjarta brosi.
„Við leikum eina sónötu, mikla og
stóra, ljóðræna og hlýja eftir Bohuslav
Martinu frá 1945. Svo er sónata frá 1958
eftir franska tónskáldið André Jolivet
sem var nemandi Oliviers Messiaen og
samdi mikið fyrir flautu. Manuela
Wiesler var dugleg að spila verk eftir
hann, en ég veit ekki til þess að þessi
sónata hafi verið spiluð hér á landi áður
og ég veit núna af hverju. Það er ótrúlega
erfitt að koma henni saman. Ég hef mjög
mikið að gera á flautuna, Anna Guðný er
með ótrúlega mikið af nótum hjá sér og
þar að auki er ég að gera eitt meðan hún
er að gera eitthvað allt annað! En það
eru mun færri verk til fyrir flautu en pí-
anó eða fíðlu og maður lendir í að spila
býsna oft sömu verkin. Þó að það sé gam-
an þá reynir fólk, þegar það er orðið jafn-
gamalt og ég, að finna eitthvað nýtt til að
glíma við - og þetta verk svalaði þeirri
löngun minni. Þessi sónata er líka ný
fyrir Önnu Guðnýju þó að hún hafi leik-
ið mikið af flautuverkum gegnum tíð-
ina.“
Sambland af jarðarför og
svallveislu
Flautan var uppáhaldshljóðfæri Jolivets.
„Hún syngur, grætur og tengir okkur við himn-
ana,“ sagði hann um þetta eftirlæti sitt, og Ás-
hildur og Anna Guðný leika annað verk eftir
hann, Chant de Linos, dæmigert keppnisstykki,
erfitt og brilljant. „Maður sýnir allar túlkunar-
hliðar sínar þar. Það er eiginlega hvirfilbylur!"
segir Áshildur. „Línos var sonur Appollós og
þetta er jarðarfarar- eða sorgarsöngur sem brýst
inn á milli út í svallveislu og dans. Mjög skrýtið
verk en kraftmikið."
Einnig er á dagskránni sónata eftir Hummel
sem var samtímamaður Beethovens og lærði
tónsmíðar hjá Haydn og Mozart. „Ég hef ekki
spilað hana áður hér á íslandi," segir Áshildur,
„þetta er siðklassískt verk, hefðbundið í formi og
afar fallegt. Og þá er bara eftir að telja upp lítið
og létt franskt verk eftir flautuleikarann Phil-
ippe Gaubert sem samdi mörg verk fyrir flautu í
upphafi 20. aldar. Það er meðal annars honum að
þakka að flautan var eins vinsæl
og raun ber vitni í Frakklandi á
þeim tíma, þvi hún var í lægð á 19.
öld.“
Þetta síðastnefnda verk er hið
eina á dagskránni sem Áshildur
hefur leikið hér á landi áður en
hin hefur hún leikið erlendis
fyrir utan hina erfíðu sónötu eftir
Jolivet sem er æfð sérstaklega fyr-
ir þessa tónleika. Hluta af dag-
skránni flutti hún nýlega í Tun-
bridge Wells í Englandi og fékk
prýðilega dóma. „Dásamlegur
leikur og töfrandi sviðsframkoma
héldu áheyrendum föngnum frá
upphafi til enda,“ sagði einn gagn-
rýnandinn og kenndi tæknilega
fullkomnun hennar við galdur.
Ópraktískur íbúafjöldi
Áshildur hélt síðast einleikstón-
leika hér heima í mars. Þá léku
hún og Nína Margrét Grímsdóttir
allt aðra og öðruvísi efnisskrá en
nú. Er ekki svolítið fáránlegt að
leggja á sig alla þessa vinnu fyrir
eina tónleika?
„Nei, veistu það að svona hugs-
ar maður bara fyrst," segir Ás-
hildur. „Ég man að þegar ég lék
fyrst konsert með hljómsveit þá
fannst mér ég vera að draga þung-
an vagn á eftir mér og var alveg
búin. En þegar maður öðlast
meiri reynslu þá er maður fljótari
að læra og þetta er bara hluti af
daglegu lífi manns sem starfandi
listamaður, ekki neitt stórkostlegt átak.“
- En ef íbúafjöldinn væri meiri gætirðu
kannski endurtekið tónleikana nokkrum sinn-
um ... Væri það ekki gaman?
„Jú, rosalega gaman," viðurkennir hún. „Ég
hef líka stundum farið með tónleika út á land og
ætla að gera það eftir jól, það er mjög skemmti-
legt. En auðvitað væri fmt að geta bætt einu núlli
aftan viö fólksijöldann, þetta er náttúrlega ákaf-
lega ópraktískt - og vafalaust fyrir fleiri iðn-, list-
og atvinnugreinar en flautuleik!"
Bókmenntir
Frásögn færð í tónlist orða
Guðbergur Bergsson er mikilvirk-
ur höfundur en meðal fjölmargra
bóka hans eru aðeins þrjár ljóðabæk-
ur: Endurtekin orð frá 1961; Flateyjar-
Freyr frá 1976, að mínu mati ein
ferskasta ljóðabók áttunda áratugar-
ins, og sú sem hér er um rætt, Stígar,
sem kom út nú í haust, tuttugu og
fimm árum síðar.
Stígar er alluffifangsmikil bók,
rúmar 70 síður í sérstæðu broti, lág
en ákaflega breið sem hentar bókinni
vel, því hendingar Guðbergs eru víða
langar, oft heilar málsgreinar. Mér
vefst hins vegar tunga um tönn þegar
á að ræða um þessa bók sem ljóðabók.
Vissulega eru órímuð og óstuðluð eða
lítt stuðluð ljóð engin nýmæli en text-
ar Guðbergs hafa auk þess fæst þau
einkenni sem að öðru jöfnu einkenna
ljóð. Þannig bregður vart fyrir liking-
um eða myndhvörfum né því sem
meira máli skiptir: þeirri samþjöppun máls sem fremur öðru einkenn-
^ ir ljóðið.
' Þetta þarf þó ekki
Guðbergur Bergsson
Eftirtektarveröur útúrdúr.
að vera galli í sjálfu sér, ljóðið má vel við nýmælum og nýjum viðmið-
um, og Guðbergur virðist sjálfur gera sér grein fyrir slíkum andmæl-
um. Þannig segir hann í lok ljóðsins „Eitthvað um fegurð fært í hijóm
orða“:
Þetta er ekki Ijóó, kunna þeir aö segja eöa hugsa sem lesa oró mín.
Kannski er þaó rétt.
Þá neyðist ég til aó verja mig meö því aó vitna í Dante:
Líti maóur af skynsemi á Ijóölistina gefur auga leió að hún er frásögn
fœró í tónlist orða.
Máski er það þess vegna sem mér
líka best þeir textar (þau ljóð) sem
nálgast mest frásögnina, þeir sem
mætti nefna örsögur. Textar eins og
„Lissabon ljóðsins", „Hugljómun",
„Efst á La Cava Baja 1988“, „Hugs-
un speglar aðra hugsun“ og „Sjálfs-
morð á Yangtsefljóti“. Aðrir textar
(önnur ljóö) eru hugleiðingar um frelsi, vald, árstíð, dauða og fegurð,
svo fátt eitt sé nefnt. Margt er þar athyglisvert en sjaldnast orðað það
hnitmiðað aö verði eftirminnilegt. Þá er líkt og tónlistin sé fjarri.
Stígar eru eftirtektarverður útúrdúr í höfundarverki Guðbergs
Bergssonar - en vart nema útúrdúr. Geirlaugur Magnússon
Guðbergur Bergsson: Stígar. JPV útgáfa 2001.
. mannsgaman

Maður án fjalla
Henti mig eitt árið aö tala við hokinn
mann og gráhærðan um guðleysi. Hann bjó í
húsi undir hlíð í Kópavogi og hafði að því er
mér var sagt sankað að sér alla vega biblíum
í mikinn árafjöld. Hann tók á móti mér 1
anddyrinu eins og smávaxinn guð. Vænn
maður fannst mér, hægur og mildur á brá og
nærvera hans kenndi mér að gjama líður
manni hest þar sem undrun ygglir svip.
Hann staulaðist með mér niður í dimman
og kaldan kjallara undir húsi sínu og þar
fórum við um þröngan gang uns komið var í
lágreist herbergi sem geymdi fleiri bækur
guðs en ég hafði nokkumtíma séð. Þarna
stóðu þær í dökku litunum sinum hvem
metrann af öðrum, frá gólfi og upp i loft, all-
an hringinn. Á miðju gólfsins var svolítill
stóll og hringlaga borð með lampa, eins og
maður ætti að sitja þar og kynna sér kraft-
inn í kenningunni.
0, nei, ekki sagðist hann hafa áhuga á inni-
haldinu, en þeim mun áhugasamari væri
hann um tungumál og mállýskur og díalektur
allskonar. Og hefði alltaf verið.
Ég hváði vissulega og hann útskýrði þau
einfóldu sannindi í eyru mín að einfaldasta
leiðin til að kynnast fjölbreytileika mannsins
tungna væri að safna saman öllum heimsins
biblíum; engin bók hefði verið þýdd á jafn
mörg tungumál og þessi kunnasta bók allra
bóka.
Ég kinkaði kolli, fullur fræða og skimaði
eftir hillunum. Þarna voru þær blessaðar á
búlgörsku og swahili, finnsku og kirgísku,
mandarín og rússnesku. Og karlinn baðaði
fingrum eftir kiljunum og leiddi mig í allan
sannleika um muninn á milli semísk-
hamískra mála og indóevrópskra mála, fyrir
nú utan altaímálin og astrónesísk mál. Og
þegar hann var farinn að fletta upp í bókum
sínum á sínó-tíbesku og úrölsku féllust mér
eiginlega bæði hugur og hendur.
Ég spurði hann hvort ekki þætti skrýtið að
hann trúlaus maðurinn safnaði svona mörg-
um biblíum. Ekki fannst honum það. Hann
mæti það við trúna að hún hefði fært honum
öll þessi tungumál. En engin fjöll. Hann þyrfti
engin fjöll. -SER
MÁNUDAGUR 19. NÓVEMBER 2001
I>v
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Kvöldsýning
á Bláa hnettinum
Blái hnötturinn var eitt af verðlaunaverkunum
í leikritasamkeppni Þjóðleikhússins í tilefhi af
hálffar aldar afmæli þess og hefur notið mikiila
vinsælda. Verkið hefur hingað til verið sýnt að
degi til um helgar, en vegna fjölda áskorana hef-
ur verið ákveðið að hafa kvöldsýningu á miðviku-
dagskvöldið enda á þetta makalausa ævintýri er-
indi við alla aldurshópa. Hljómsveitin múm
samdi tónlistina í sýningunni og er hún nú fáan-
leg á geisladiski. Ailur ágóði rennur til hjálpar-
starfs í Afganistan. Þá leikur múm nokkur lög af
diski sem væntanlegur er eftir áramót fyrir sýn-
ingargesti sem síðan gefst kostur á að ræða við
Andra Snæ Magnason, höfund verksins, og
nokkra leikara úr sýningunni um verkið og tiiurð
þess.
Sýningin hefst kl. 20. Forsala aðgöngumiða er í
Þjóðleikhúsinu og í Félagsstofnun stúdenta 19. og
21. nóvember kl. 13-16.
eyvinduroghaila.com
Kl. 12.05 á morgun heldur Guðmundur Brynj-
ólfsson leikhúsfræðingur fýrMestur 1 Norræna
húsinu í hádegisfundaröð Sagnfræðingafélags ís-
lands sem hann nefnir „eyvinduroghalla.com -
hið ó/al/þjóðlega leikrit þá frægast það var.“ Þar
tengir hann saman velgengi Fjaila-Eyvindar Jó-
hanns Siguijónssonar á erlendri grund í byrjun
20. aldar og nútima umræðu og orðræðu um svo-
kallaða alþjóðavæðingu og ýmsa frasa sem henni
tengjast. Hvað gerði þetta verk Jóhanns svo vin-
sælt, var það hið „þjóðlega", það „alþjóðlega" eða
það „óþjóðlega"?
Nánari upplýsingar um dagskrá hádegisfund-
anna er að fmna á slóðinni http://www.akadem-
ia.is/saga og þeir eru birtir á vefritinu kistan.is.
Töfraflautan
- aukasýningar
Töfraflautan hefur gengið fyrir fúllu húsi í ís-
lensku óperunni frá frumsýningu í september og
vegna mikiilar aðsóknar hefur veriö bætt við
tveimur aukasýningum 23. og 24. nóvember. Þær
verða hinar aúra síðustu, því að þeim loknum
hverfa söngvaramir til annarra starfa heima og
heiman.
Tilraunaeldhúsið
í dag kl. 12.30 kynnir TUraunaeldhúsið starf-
semi sína í Listaháskóla íslands, Laugamesvegi
91, stofu 024. Félagar i Tilraunaeldhúsinu eru
meðal annars þekktir fyrir að tefla saman lista-
mönnum úr ólikum listgreinum, til dæmis Magn-
úsi Pálssyni og Stiiluppsteypu, Megasi og Gjöm-
ingaklúbbnum.
Á sama tíma á miðvikudaginn í stofu 113 i
Skipholti 1 fjallar Valgerður Tinna Gunnarsdótt-
ir, iðnhönnuður og kennari við LHÍ, um sýning-
una „Kollur í kassanum" sem hún vann i sam-
starfl við Karen Chekerdjian kollega sinn í Beimt
og um þátttöku þeirra í hinni árlegu húsgagna-
sýningu Salone Del Mombile í Milanó í apríl 2001.
Söguleg leikstjóm
Á þremur kvöldum frá 26.
nóv. mun Sveinn Einarsson
leiksfjóri gefa innsýn i starf og
hlutverk leikstjórans í leik-
húsinu í Opna Listaháskólan-
um. Fyrsta kvöldið rekur
hann sögu leikstjómar í leik-
listarsögunni, annað kvöldið
fiailar hann um strauma og stefimr leikhússins á
20. öld; þriðja kvöldið lýsir hann í hveiju starf
leikstjórans er raunverulega fólgið og tekur mið
af eigin reynslu en hann á að baki um 80 sviðsetn-
ingar hér heima og erlendis. Kennt verður i Skip-
holti 1.