Dagblaðið Vísir - DV - 19.11.2001, Blaðsíða 17

16
MÁNUDAGUR 19. NÓVEMBER 2001
MÁNUDAGUR 19. NÓVEMBER 2001
33
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aöstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fróttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, simi: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf.
Plótugerö: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 2200 kr. m. vsk. Lausasöluverð 200 kr. m. vsk., Helgarblað 300 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndþirtingar af þeim.
Hallœri Jjölskyldunnar
Þaö fór ekki mikið fyrir fréttinni um fjölskyldulíf lands-
manna í DV á fimmtudag. Henni var ekki komið fyrir á for-
síðu eins og venja er með stærstu tíðindi dagsins, heldur
laumað á innsíðu og stóð þar myndlaus með lítilli fyrir-
sögn. Þar var sagt að kjarnafjölskyldan væri komin í
minnihluta í samfélaginu en í staðinn hefðu blandaðar fjöl-
skyldur náð meirihluta. Þetta er ekki smáfrétt. í reynd er
hér um merkileg kaflaskil að ræða. Þegar fram líða stund-
ir munu þessi tíðindi fá sína forsíðu í annálabókum.
Á tiltölulega skömmum tíma hafa orðið stórfelldar breyt-
ingar í lífi fjölskyldna í íslensku þjóðfélagi. Kjarnafjölskyld-
an hefur verið á hröðu undanhaldi á seinni árum. Blandað-
ar fjölskyldur, þar sem eru stjúpbörn eða óhefðbundin sam-
setning, eru komnar í meirihluta í samfélaginu. Lausung
og frjálsræði í fjölskyldumálum hefur líklega aldrei verið
meiri hér á landi. Skilnaðir þykja orðið svo sjálfsagðir að
stóru vinahóparnir parast upp á nýtt á um það bil 15 árum.
Raðkvæni þykir sjálfsagt og eðlilegt.
Við þessu var að búast. Mjög líklega herðir enn á þess-
ari þróun á næstu árum. Efalítið verða birt viðtöl innan
fárra ára við fólk sem vinnur sér það eitt til frægðar að
hafa verið í hjónabandi með sama makanum allt sitt líf.
Raðkvæni mun aukast til slíkra muna að menn fara að
huga að því hvort orðið fjölkvæni eigi ekki betur við. Fáir
munu verða til þess að kippa sér upp við þessa þróun. Og
allra síst kirkja flestra landsmanna og því síður stjórnvöld
en hvorar tveggja stofnanirnar sofa vært í þessum efnum.
Á íslandi hefur um langt árabil verið rekin samfélags-
stefna sem níðist á fjölskyldunni, einkum ungu barnafólki
í sambúð og síðar hjónabandi. Valdamiklum stjórnmála-
mönnum, sem komnir eru af barneignaraldri, hefur verið
sama. Þeir líta gjarna á mótbárur í þessum efnum sem
hvert annað tuð. í þeirra augum er venjulega fjölskyldan á
íslandi þægilegur vasi sem auðvelt er að vaða ofan í með
fégráðuga fingur. Árásirnar á fjölskylduna og gildi hennar
hafa verið öflugar og hitt beint í mark.
Augu íslenska velferðarkerfisins hafa beinst að sjúku
fólki og einstæðingum og einstæðum foreldrum, en heil-
brigðar fjölskyldur hafa einfaldlega gleymst, svo vægt sé til
orða tekið. í reynd beinist skatta- og bótakerfi landsmanna
gegn fjölskyldunni. Fólk geldur þess að eiga börn og búa
saman. Einfalt og landsþekkt reikningsdæmi hvetur fjöl-
skyldufólk til að slíta samvistum og splundra upp heimil-
inu. Mesti níðingsskapurinn í þessum efnum beinist gegn
barnahjónum í námi. Ríkið vill ekki svoleiðis fólk.
Venjulegar fjölskyldur, þar sem bæði hjónin vinna úti og
börnin þrjú eru að feta sig upp skólakerfið, eru að mati
stjórnvalda hátekjustétt. Þær eru ofurskattlagðar. Skattar
og gjöld af öllu sem tengist börnum þessa fólks eru ofur-
skattar. Leikskólar eru víða af svo skornum skammti að
fremur er litið á þá sem sendingu af himnum ofan en sjálf-
sagða hluti. Samfelldur skóladagur er nýyrði en lengi vel
hefur grunnskólatími verið svo tættur að annað foreldrið
þarf að aka bæinn á enda góðan hluta úr vinnudegi.
í reynd má færa rök fyrir því að ríkinu sé illa við börn.
Á íslandi eru fóstureyðingar ókeypis en hjón sem eiga erfitt
með að eignast börn þurfa að greiða fyrir það svo ríku
verði að stórsér á fjárhag þeirra. Og eftir því sem hjón eiga
erfiðara með að eignast börn er það þeim dýrara. Hér væri
hægt að tala um augljós skilaboð en líklega hefur kerfið
einfaldlega gleymt að hugsa. í fjölskyldumálum er ekki heil
brú í framkvæmd þess. Á meðan fækkar kjarnafjölskyldum
á íslandi. Það er stefna stjórnvalda.
Sigmundur Ernir
Skoðun >».
Afkoman og fiskveiðistjórnarkerfið
„Reyndin varð hins vegar einatt sú að veiðam-
ar voru lengst af reknar með töluverðu tapi eða
meira og minna allan áttunda áratug siðustu
aldar og langt fram á hinn níunda. Enda
skiptu tap og gróði litlu fyrir útgerðina. “
í stjórnartíð sinni á árun-
um 1980-1983 var Gunnar
Thoroddsen heitinn, þáver-
andi forsætisráðherra,
spurður þeirrar spumingar
af fréttamanni Sjónvárps
hvort hann hefði ekki
áhyggjur af afkomu útgerð-
ar, þar sem við blasti halli
er næmi a.m.k. tíu af
hundraði. Svarið sem
spyrillinn fékk var önnur
spurning, það er hvort út-
gerðin hefði ekki ætíð verið
rekin með halla. Fátt varð
um svör og spurningar eigi fleiri.
Fiskveröið sem lægst
Allar götur, nokkuð fram á níunda
áratuginn eða að tilurð fiskmarkaða,
var verðmyndun sjávarfangs meira
og minna handstýrt af framkvæmda-
valdinu. Verðlagsráð ákvað það verð
er vinnslan skyldi greiða útgerðinni
fyrir fisk til vinnslu. í orði kveðnu
var markmiðið það að hvort um sig,
veiðarnar og vinnslan, yrðu rekin
hallalaus. Reyndin varð hins vegar
einatt sú að veiðarnar voru lengst af
reknar með töluverðu tapi eða meira
og minna allan áttunda áratug síð-
ustu aldar og langt fram á hinn ní-
unda. Enda skiptu tap og
gróði litlu fyrir útgerðina.
Vegna tengsla við vinnsl-
una gat rekstur sjávarút-
vegsfyrirtækja skilað
nokkrum hagnaði þrátt fyr-
ir tap útgerðar. Læðist því
að sá grunur að eitt helsta
hlutverk Verðlagsráðs hafi
verið að ákveða laun sjó-
manna þar sem þeir voru
ráðnir upp á aflahlut en
verkafólk i vinnslu ekki.
Einatt var þeirri fullyrð-
ingu haldið fram. Það var
þvi óhjákvæmilega hagur sjávarút-
vegsfyrirtækja sem bæði stunduðu
veiðar og vinnslu að fiskverð væri
sem allra lægst.
Hátt og lágt raungengi
Á árum mikillar verðbólgu og nei-
kvæðra raunvaxta var ekki höfuð-
atriði að hagnast bókhaldslega.
Vegna neikvæðra raunvaxta gat út-
gerð og annar rekstur haldist áfram
snuröulaust þrátt fyrir hallarekstur.
Skuldirnar rýrnuðu í verðbólgunni
en eignir héldu verðgildi sínu. Þegar
borið er saman rekstrarumhverfi út-
gerðar nú og fyrir hálfum öðrum ára-
tug þarf einnig að taka tillit til af-
urðaverðs og raun-
gengis. Lágt raun-
gengi er hentugt fyrir
útflutningsgreinar því
raungengi gefur til
kynna innlent verðlag
miðað við erlendan
gjaldmiðil.
Lágt raungengi
táknar þvi að útflutn-
ingsgreinar fá inn-
lendan kostnað
greiddan af afurða-
verði í ríkari mæli en
væri raungengi hátt.
Nú er raungengi um
30% lægra miðað við
laun en var á fjórða
ársfjórðungi 1981 og á
árunum 1983-1985 var
raungengi til muna
hærra en nú er og því
óhagstæðara útflutn-
ingsfyrirtækjum.
Líklegt er einnig að verð sjávaraf-
urða hafi það sem af er þessu ári ver-
ið nokkru hærra á erlendum mark-
aði en árin 1983-1985. Samanburður
er þó torveldur þar sem um fjöl-
breytilegan markað er að ræða en
reynt hefir verið að staðvirða út-
flutningsverð sjávarafurða með
neysluverðsvísitölu helstu viðskipta-
landa..
Aðrir þættir en fiskveiði-
stjórnunarkerfið
Það sem gerir öll skilyrði sjávarút-
vegs nú hagstæðari en á fyrri helm-
ingi níunda áratugarins eru því bæði
hærra afurðaverð á fostu
verði og til muna lægra
raungengi sem er útflutn-
ingsgreinum til hagsbóta.
Ýmis kostnaður er þó til
mikilla muna hærri nú en
þá, s.s. fjármagnskostnaður,
sem rakinn verður til mikiU-
ar aukningar skulda undan-
farinna ára, og fjármuna-
eignar sem þarf að afskrifa
svo og til þess að lán eru nú
að fullu ýmist gengistryggð
eða verðtryggð.
Aðrir óvissuþættir við
rekstur eru auk fyrrgreindra
liða verð ýmissa aðfanga,
innlendra sem erlendra.
Ljóst er því að það eru allt
aðrir þættir en fiskveiði-
stjórnunarkerfi sem skýra
munu afkomu útvegs nú og á
níunda áratugi síðustu ald-
ar. Hinn mikli handstýrði
hallarekstur útvegs á árum áður var
því alls óháður því fiskveiðistjórnun-
arkerfi er þá rikti. Þá heföi fram-
kvæmdavaldinu er hafði ákvörðun
gengis og þess verðs er vinnslan
greiddi verið í lófa lagið að úthluta
hagnaði og halla eftir hentugleikum.
Kristjón Kolbeins
Brottkast í
Meint brottkast sjómanna á góðu
hráefni hefur lengi verið haft á orði
en nú liggur það á borði eftir frábær-
an (á)róður kvikmyndatökumanna
Sjónvarpsins. Og maður furðar sig á
sinnuleysi eða öllu heldur afneitun
stjórnmálamanna sem sett hafa þau
ólög sem sjómönnum er ætlað að
starfa eftir. Stór hluti fólks virðist
vilja viðhalda óréttinum en er reiðu-
búið að taka „hóflegt veiðigjald" af
útgerðinni. Mörgum virðist gjörsam-
lega fyrirmunað að skilja almenn
hugtök eins og réttlæti og sanngirni.
Hvaða réttlæti er fólgið í því að
hafa afhent auðlindina fáum útvöld-
um sem síðan yfirgáfu atvinnugrein-
ina með gróðann? Það verður varla
sátt um þetta mál í þjóðfélaginu fyrr
en veiðiheimildir verða aftur teknar
inn í hús og þær síðan boðnar út til
tímabundinnar leigu. Það verður að
firna þessar heimildir eða hreinlega
taka þær til baka i eitt skipti fyrir
öll. Auðvitað er útgerðin í vanda eft-
ir að hafa keypt „þýfið“ - aflaheim-
ildirnar - og skuldsett sig þess
vegna.
Kirkjufólki kemur það líka við
Sjávarútvegurinn er án efa mál
málanna í íslenskri pólitík. Og um
það mál þarf að ræða á öllum sviðum
þjóðlífsins. Kirkjan (og þá á ég við
safnaðarfólk um land allt) á fullt er-
indi í þá umræðu á forsendum trúar
og guðfræði. Það er hennar skylda og
köllun að spegla málefni líðandi
„Margir skilja ekki að hœgt er að hafa skoðanir sem
byggjast á siðferðisvitund, heimspeki, guðfrœði eða trú
án þess að sá sem þœr setur fram hafi nokkur tengsl
við einhvem stjómmálaflokk. “ - Frá nýlegu kirkju-
þingi í Dómkirkjunni.
kirkjunni
stundar í fagnaðarerindi
Krists sem boðar þjóðfélags-
legt réttlæti, frið og farsæld
handa öllum. Sumir stjórn-
málamenn eru að vísu ekki
hrifnir af þvi að kirkjan tjái
sig um þjóðfélagsmál. Þeir
vilja þæga kirkju sem ónáð-
ar hvorki né spillir þeim
friði sem menn halda sig
geta sótt til kirkju sinnar.
En friöurinn sem Jesús
talaði um er af öörum toga.
Hann er shalom, þar sem
jafnvægi kraftanna ríkir,
friður sem er ávöxtur réttlætis en
ekki einhver fjarræn sæla sem fæst á
dekurdögum í einhverjum andlegum
nuddpottum. Kristur sagði meira að
segja að hann væri ekki kominn til
þess aö boða frið heldur sundur-
þykki. Þar var hann að visa til
þeirra átaka sem eru óhjákvæmileg
þegar menn skynja ekki tákn tím-
anna.
Heilbrigt samfélag leyfir skoðana-
skipti og hvetur til samræðu. Sam-
ræðan er einn af hornsteinum lýð-
ræðisþjóðfélags. Menn blanda sér í
umræðuna til þess að hafa áhrif. Og
þeir sem ekki þola slík afskipti
presta eða annarra stétta eiga vart
nokkurt erindi í opinbera þjónustu á
sviði stjómmála.
Óflokksbundnar skoðanir
Prédikun og pólitík eiga saman.
En um leið skal það áréttað að pré-
dikun og flokkspólitík eiga enga
samleið. Hér á landi hefur mótast sú
leiða venja að draga menn í flokks-
dilka ef þeir tjá sig og hafa skoðun á
þjóðfélagsmálum. Margir skilja ekki
að hægt er að hafa skoðanir sem
byggjast á siðferðisvitund, heim-
speki, guðfræði eða trú án
þess að sá sem þær setur
fram hafi nokkur tengsl við
einhvern stjórnmálaflokk.
Þar fara oft fremstir
flokksbundnir menn sem
skortir hæfileikann til að
stunda heilbrigöa samræðu
eða eru svo blindir að þeir
geta ekki horft á málin
nema út frá gefinni
flokkslínu. Ef einhver segir
eitthvað afgerandi t.d. um
umhverfismál þá er sá hinn
sami væntanlega spyrtur
við Vinstri græna. Ef hann tjáir sig
um kvótamál er hann settur í flokk
með Samfylkingunni eða stjórnar-
andstöðunni. Þessi hugsunarháttur
sem skilur allt út frá eigin forsend-
um og skipaðri flokkslínu hefur tap-
að hæfileika samræðunnar eða jafn-
vel aldrei búið yfir þeim hæfileika.
Slíkt fólk vill eintal samkvæmt bók-
staf flokksins.
Stærsti flokkurinn?
Þjóðirkjan er stór flokkur, líklega
fiölmennasta félag á Islandi, en hún
er kölluð til að vera byltingarafl
kærleikans og spegla öH málefni
þjóðfélags og einstaklinga í boðskap
þess Drottins sem hún játar trú á.
Kirkjufólk starfar í öllum stjórn-
málaflokkum, en kirkjan sem hreyf-
ing má aldrei verða þjónn neinnar
stjórnrpálastefnu, neins flokks. Þá er
hún orðin að einskonar sértrúar-
hópi. En henni ber að vera pólitísk í
þeim skilningi að vera spámannleg
rödd í samtíðinni á hverjum tíma.
Kirkja sem ekki tekur þátt í þjóðfé-
lagsumræðunni gerir sig seka um al-
varlegt brottkast úr boðskap Krists.
Örn Bárður Jónsson
Örn Bárður
Jónsson
prestur
Sameiginlegt hatur
„Leiðtogar Norður-
bandalagsins eiga hins
vegar fátt sameiginlegt
annað en hatur á tali-
bönum, sem hefur und-
anfama daga fengið út-
rás í fiöldamorðum í
helstu borgum Afganist-
ans. Fátt mun vera þeim siður í hug
en að hleypa „hófsömum" talibönum
að völdum, hvað þá að stjóm Pakist-
ans fái nokkurn íhlutunarrétt í mál-
efni Afganistans. Markmið Norður-
bandalagsins eru að fara sínu fram í
norðri en leyfa ættbálkahöfðingjum að
taka suðurhluta landsins og ráða þar
hver yfir sínum skika. Þar með verða
sunnanmenn sundraðir og ekki líkleg-
ir til ógna norðanmönnum í bráð.“
Sverrir Jakobsson á Múrinn.is
Læknað á eigin
kostnað
„Fyrir látlausan íslending sem
ekki hefur alið langan aldur í fram-
varðasveit Framsóknarflokksins er
auðvitað ekki hlaupið að því að sjá
hvað er at-
hugavert
við að
læknir lækni fólk og þiggi fyrir það
greiðslu. Þessi starfsemi læknisins
mun ekki draga úr möguleikum heil-
brigðiskerfisins til að lækna annað
fólk. Frekar mætti halda því fram að
því fleiri sem láta lækna sig á eigin
kostnað þeim mun fleiri sé hægt að
veita aðstoð á kostnað annarra. En
svona einfalt er þetta víst ekki því
Jón ráðherra segist vera „illa svik-
inn“ ef ekki verði fljótlega farið að
krefia ríkið um þátttöku í greiðsl-
unni tfl læknisins sem ekki hefur í
hyggju að starfa á kostnað rikisins."
Pistill á Vef-Þjóöviljanum
^efþjóðvíljinn
Spurt og svarað
Hver eru athyglisverðustu skilaboðin frá landsfundi Samfylkingt
Einar Skúlason,
formadur ungra framsóknarmanna:
Umbúðir utan
um ekki neitt
„Athyglisverðustu skilaboðin
sem við fáum frá þessum fundi
eru kannski þau að Samfylkingar-
fólk heldur enn i vonina. Það kom saman tO fundar
og talaði kjarkinn hvað í annað. Þarna gerðust eng-
in stórkostleg pólitísk tiðindi. Ég bjóst við bitastæð-
ari niöurstöðu í Evrópumálum en ekki því að
frestað yröi í eitt ár að taka afstöðu í því mikflvæga
máli með póstkosningum. Slíkt er ekki í samræmi
við málflutning margra Evrópusinna í röðum
flokksins. Samfylkingarfólk viröist forðast átök eins
og nokkur kostur er. Umgjörð fundarins virðist þó
hafa tekist vel þannig að segja má að þetta hafi ver-
iö faUegar umbúðir utan um ekki neitt."
Ingvi Hrafn Óskarsson,
formadur ungra sjálfstœdismanna:
Enginn botn í
Evrópuumrœðu
„Mér finnst merkUegast að eng-
inn botn skuli hafa náðst í þessa
Evrópuumræðu flokksins. Samfylk-
ingin virðist enn vera klofin í málinu, eða að minnsta
kosti hefur forystan ekki kjark tU þess að taka af skar-
ið. Staðan er því enn sem fyrr sú að enginn íslenskur
stjómmálaflokkur hefur sett aðUdarumsókn að ESB á
oddinn. Mér fmnst það koma úr hörðustu átt þegar
Samfylkingin gagnrýnir stjórn efnahagsmála - ég hef
ekki orðið var við neina heildstæða stefnu í þeim mál-
um. í grundvaUaratriðum rekur Samfylkingarfólk
gamaldags kröfugerðarpólitík þar sem krafist er auk-
inna framlaga tU hinna aöskiljanlegustu mála eftir því
hvað efst er á baugi í umræðunni á hverjum tima.“
Katrín Júlíusdóttir,
í framkvœmdastjóm Samfylkingar:
H Andstœðingum
' er brugðið
„Samfylkingin hefur með fundin-
um skerpt áherslur sinar verulega
og formaðurinn og forystan öll
koma mjög sterk út úr þessum fundi. Við erum einnig
eftir þetta búin að skapa Samfylkingunni verulega sér-
stöðu í íslenskum stjómmálum vegna tUlagna okkar í
Evrópu-, auðlinda- og lýðræðismálum. I þessum mála-
flokkum höfum við gengið lengra en aðrir. Samfylk-
ingin er jafnaðarflokkur sem vUl réttlátt og sanngjarnt
samfélag með jöfnum tækifærum fyrir alla. Ég trúi því
að andstæðingum okkar sé nokkuð brugðið eftir þenn-
an fund sem við komum ákaflega sterk út úr, ekki síst
vegna þess hve sterkt bakland viö höfum. Vel heppn-
aður fundurinn er gleggsta dæmið um það.“
Sverrir Jakobsson,
VG og pistlahöf. á Múrinn.is
Deilt um keis-
arans skegg
„Mér fannst athyglisvert hve
margir gamlir alþýðubandalags-
menn voru kjömir í framkvæmda-
stjóm flokksins, svo sem þau Anna Kristín Gunn-
arsdóttir, Jóhann Geirdal og Flosi Eiríksson. Þetta
bendir tU að Samfylkingin sé eitthvað annað en
gamli Alþýðuflokkurinn endurborinn, eins og sum-
ir hafa haldið fram. Af þeim málefnum sem þarna
voru tU umræðu fangaði ekkert athygli mfna. Fjöl-
miðlar hafa aðaUega sagt okkur frá tiUögum um
formsatriði, eins og það hvað flokkurinn vUl heita.
Það em í mínum huga fyrst og fremst deUur um
keisarans skegg; flokkur sem veit hvað hann vfll
þarf ekki að rífast innbyrðis um slíka hluti.“
4) Landsfundur Samfylkingar var um helgina. Evrópumál settu svip sinn á umræðu, auk þess sem segir í stjórnmálaályktun að reisa þurfi íslenskt efnahagslíf við, eftir alvarieg mistök í efnahagsstjórn.
Á ofanverðri 20. öld, í
valdatíð Matthíasar Bjarna-
sonar, hæstráðanda tU sjós,
þeyttu fiskifræðingar
talnarunum og línuritum
framan í hann og von bráð-
ar fékk sendingin heitið
Svarta skýrslan. Setti hroU
að landsmönnum þegar
þeir seint og um síðir átt-
uðu sig á inhihaldi hennar.
Stofnar þorskfiska voru á
hraðferð sömu leið og sUd-
in áður fyrr.
Gekk sú þróun þvert á
allar vonir um að úfærslur auðlinda-
lögsögunnar, með sínum striðum og
viðskiptahremmingum, myndu auka
aflasæld og þar með hlut íslenska
flotans margfaldlega. En svo brá við
eftir að útlendingar voru reknir af
íslandsmiðum og togkraftur LÍÚ
efldur upp úr öllu valdi að veiðin
minnkaði ár frá ári og aö þvi kom að
fiskifræðingar sögðu stopp og lögðu
fram sína Svörtu skýrslu tU varnar
stofnum í útrýmingarhættu.
Nú voru góð ráð dýr því efnahags-
hrun af áður óþekktri stærðargráðu
blasti við héldi fram sem horfði. Upp
úr þessu mélinu tóku stjórnvöld að
sér stjórn fiskveiða í því skyni að
vernda stofnana fyrir ofveiði svo að
þeir mættu stækka og tímgast á ný
og efnahagur þjóðarinnar glæðast.
Kvótakerfið var lögfest af LÍÚ og
Alþingi. Sjávarútvegsráðherra hrær-
ir síðan í því með reglugerðum sem
gefnar eru út annað slagið.
ýmsum sortum og gerðum
vitna um að undirmálsfiski
sem málfiski sé kastað í sjó
tfl að leika á markaðinn og
fiskvemdina. Sjónvörp eru
sögð ljúga með myndum
eða segja satt með myndum
og valdsmenn heimta gögn
til að lögsækja kvótasvindl-
ara. Útgerðarmenn vitna
um að þeir viti ekki til að
nokkrum veiddum fiski sé
kastað í sjó og aðrir útgerð-
armenn vitna um að ekki sé
útilokað að þeir hafi fyrir-
skipað að skip þeirra komi ekki að
landi nema með finasta málfisk.
í gamalt horf
Öll er þessi umræða með svipuð-
um óraunveruleikablæ og opinbera
fiskverndin sjálf og öU hennar af-
kvæmi í lagasetningum, reglugerð-
um, frávikum ýmiss konar og sátta-
gerðum sem aldrei friða nokkra sál
fremur en fiskinn i sjónum.
Lögin segja fiskislóðina eign þjóð-
Háaloftið
Oddur Olafsson
skrifar:
Fiskvernd í verki
Ósætti
Nær tveggja áratuga reynsla af
stjóm fiskveiða er einkum sú að afl-
inn minnkar, Hafró leggur tU ein-
hvern hámarksafla og sjávarútvegs-
ráöherra bjargar útgerð og byggðar-
lögum með því að auka aflaheimild-
ir fram yfir ráögjöf fiskifræðinga og
kvótaeigendur græða á tá og fingri.
Eitt hið besta við kerfið er að nú
skuldar útgerðin fyrrverandi kvóta-
höfum upphæðir sem helst er aö
finna í gögnum um stjömufræði. En
peningunum er vel varið í fram-
kvæmdaþensluna við dauðan sjó
sunnanverðs Faxaflóa og í arðsöm
fjármálaumsvif í útlandinu.
Svo undarlega sem það kann að
hljóma er rifist jafnt og þétt um
þessa góðu stjóm fiskveiöa og henni
fundiö flest til foráttu. Annað slagið
rýkur þjóðarsálin upp á háa c-ið út
af einhverjum tilteknum atriðum
sem varða verndun fiskistofnanna.
Um þessar mundir stendur yfir
enn ein hrinan um brottkast fiskafla
og eru flestir sótraftar á sjó dregnir
til að vitna um fyrirbærið, ýmist
með eða á móti. Sérfræðíngar af
ír
Öll er þessi umrœða með svipuðum óraunvemleikablce
og opinbera fiskvemdin sjálf og öll hennar afkvœmi í
lagasetningum, reglugerðum, frávikum ýmiss konar og
sáttagerðum sem aldrei friða nokkra sál fremur en
fiskinn í sjónum.
arinnar. Með reglugerðum er
nokkrum einstaklingum og hlutafé-
lögum afhent eignin til fullra um-
ráða og mega þeir útvöldu leigja
hana eða selja ef þeir kæra sig ekki
um að gera út. Eign þjóðarinnar,
sem er framseld til einstaklinga, erf-
ist til afkomendanna þegar þeir falla
frá, ef þeir eru ekki búnir að sejja
hana öðrum einstaklingum áður.
Því er haldið fram að fiskverndin
leggi byggðarlög og heilu landshlut-
ana í eyði þegar einkakvótinn er
seldur milli bæja. Hvort sem það er
rétt eða ekki þá er staðreynd að
langstærsti hundraðshluti allra
veiðiheimilda er í eigu útgerða og
einstaklinga á landsbyggðinni. En af-
raksturinn ratar með dularfullum
hætti í fjárfestinga- og fjármálasoll-
inn syöra eða í alþjóðavæöingunni.
Samt kvað þetta vera besta fisk-
veiðistjórnun i heimi og er árangur-
inn sá, að þorskaflinn er lélegri en
nokkru sinni var spáð í Svörtu
skýrslunni, sem var upphaf laga um
vernd fiskistofna í útrýmingarhættu.