Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.2002, Síða 38

^2
Helqarblað X>V LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 2002
Pétursborg
- perlan við Eystrasalt
Þegar Sönqsveit Fílharmóníunnar fór ímikla sönqför austur til Pétursborqar í
Rússlandi á döqunum slóst blaðamaður DV með íför. Þar mátti fqlgjast með siqri
íslenskra radda íháborq menninqar en einniq sjá niðurníðslu, eqmd, fátækt oq
finqraför mafíunnar.
Pétur mikli er einn frægasti einvaldurinn í sögu Péturs-
borgar og sá sem borgin er kennd við. Þessi sérkenni-
lega stytta stendur í virki hans rétt við greftunarstað
síðustu keisarafjölskyldunnar. Hún var gerð fyrir rúmum
tíu árum og myndhöggvarinn segist hafa stuðst við sain-
tímalýsingar af útliti og líkamsbyggingu Péturs.

Söngsveit Fílharmóníunnar syngur lag Þorkels Sigur-
björnssonar, Hcyr himnasmiður, í fsakskirkjunni í Pét-
ursborg undir stjórn Bernharðs Wilkinsonar.
Það er mikið starf að halda gyllingunni á Katrínar-
höllinni flekklausri og þessi verkakona lét ekki sitt
eftir liggja.
Söngsveitin Fílharmónía réðst ekki á garðinn
þar sem hann er lægstur þegar sveitin ákvað aö
þekkjast boð um að fara austur til Pétursborgar,
fyrrum Leningrad, og halda þar tónleika í stóra sal
Fílharmóníunnar ásamt Filharmóníusveit Péturs-
borgar.
Þetta ferðalag hafði verið um tvö ár í undirbún-
ingi, einkum fyrir tilstilli Péturs Óla Péturssonar
sem er einn þriggja íslendinga sem búsettir eru í
þessari fornu höfuðborg rússneska keisaraveldis-
ins.
Söngsveitin fékk Selkórinn til samstarfs við sig
og þannig varð hópur söngfólks alls 104 sálir en
svo skemmtilega vill til að Jón Karl Einarsson sem
er söngstjóri Selkórsins er jafnframt starfsmaður
Úrvals- Útsýnar sem annaðist framkvæmd ferðar-
innar. Stjórnandi Fílharmóníunnar er Bernharð
Wilkinson.
Með í förinni voru síðan alls kyns áhangendur,
áhugamenn og aðrir ferðalangar svo það voru tæp-
lega 200 farþegar um borð í flugvélinni sem yfirgaf
Keflavík seint á fimmtudagskvöldi. Það er tæplega
fjögurra stunda flug til Pétursborgar en flogið er á
móti tímanum svo þegar vélin lenti var klukkan að
nálgast sex að staðartíma og þessi mikla horg að
rumska eftir nætursvefn.
Handaverk Péturs mikla
Pétursborg er fyrir margra hluta sakir merkileg
borg. Hún var stofnuð af Pétri mikla eftir að hann
hafði hrakið Svía burt úr vígjum þeim sem þeir
höfðu komið sér fyrir í. Þær orustur voru háðar
1703 eða um sama leyti og verið var að taka fyrsta
manntalið á íslandi.
Borgin óx hratt og skipulag hennar ber mjög
keim af evrópskum stórborgum en er óneitanlega
heildstæðara en margra annarra. París var helsta
fyrirmyndin og hver sem sér hinar breiðu og heinu
götur Pétursborgar sér strax tengslin.
Um aldir var Pétursborg höfuðborg lista og
menningar í Rússlandi. Þama voru sumar- og vetr-
arhallir keisaranna, helsta hafnarborgin í norðri
og greiðar samgöngur um árnar til Moskvu og
helstu staða inni í landinu. Þama áttu frægustu
tónskáld Rússlands óðul sín. Þarna var Tsjajkov-
skí, Shostakovich, Mussorgsky, Rimsky-Korsakoff
og fleiri. Þarna var Púshkín og fleiri stórskáld. í
Vetrarhöllinni létu keisararnir safna saman lista-
verkum eftir alla helstu stórsnillinga rússneskrar
listar og ekki síður verkum evrópskra meistara.
Borgin var auk þessa sögusvið rússnesku bylt-
ingarinnar því þarna var keisurunum steypt af
stóli og byltingin lagði undir sig Rússland. í virki
Péturs og Páls eru líkamsleifar siðustu keisaranna
grafnar eftir að þær fundust eftir áratugaleit.
Borgin fékk nafnið Leningrad eftir byltinguna og
umsátrið um Leningrad i seinni heimsstyrjöldinni
varð gríðarlegur harmleikur því það var í senn
barist um borg en ekki síður um anda rússnesku
þjóðarinnar sem lagði allt í sölurnar til þess að hin
fomfræga höfuðborg þeirra félli ekki í hendur nas-
istum.
í dag eru íbúar Pétursborgar sem óðast að hrista
af sér ok kommúnistatímans og koma borginni
sinni í það horf sem þykir mannsæmandi á Vestur-
löndum. í borginni búa um 5 milljónir manna og
þar er mikil gróska í atvinnulífi og hröð uppbygg-
ing. Þarna komu umtöluðustu menn íslensks við-
skiptalífs, Björgólfsfeðgar, undir sig fótunum með
uppbyggingu og rekstri Bravó-bjórverksmiðjunn-
ar. Margir segja að þéssi borg njóti einnig þess
vafasama heiðurs að vera höfuðvígi rússnesku
mafiunnar.
Eru biðraðir skemmtilegar?
Fyrsta andlit rússnesks þjóðfélags sem íslending-
ar sjá eru langar biðraðir við smásmugulegt vega-
bréfaeftirlit í undarlegra þröngri flugstöð sem er
Þessi sérkennilega kirkja sem minnir svolítið á pipar-
kökuhús ævintýranna er yfirleitt kölluð Blóðkirkjan
en hún stendur þar sem Alexander III var myrtur um
miðja 19. öld. Kirkjan var teiknuð í kringum 1880
en vígð rétt eftir aldamótin 1900. Sagt er að María
guðsmóðir hafi hirst arkitektinum í drauini og sagt
fyrir um gerð kirkjunnar.
undarlegt að trúa að eigi að þjóna svona stórri
borg. Búralegir verðir í þröngum klefum gaum-
gæfa vandlega vegabréfsáritun sem kostaði 25 doll-
ara í reiðufé i sendiráðinu við Garðastræti.
Þegar við rennum inn í borgina í gráu morg-
unsárinu fer ekki hjá því að manni finnist sá litur
fara henni býsna vel. Bækistöðvar hópsins eru á
Hotel Sovetskaja sem er í tíu mínútna fjarlægð frá
miðborginni. Það er margt i rekstri hótelsins sem
minnir á sovéskt skrifræði. Allir afhenda vegabréf-
in í einni röð og fá lykla í annarri röð. Enginn
brosir.
Herbergin er ágæt en það er alveg sama hvað
heita vatnið rennur lengi. Það verður aldrei
hreint. Úr glugganum sér yfir holóttar götur með
pollum eftir rigninguna og ryðgaða sporvagna sem
hökta áfram innan um Lödur, Moskvitsa og her-
trukka en fjöldann allan af „venjulegum" bílum í
bland.
Alls ekki drekka vatnið
Það er algerlega bannað að drekka vatnið svo
það verður aö drekka flöskuvatn. Það er allt sæmi-
lega hreint og þrifalegt en margt sjúskað og slitið
á göngum hótelsins. Það eru hraðbankar mjög víða
en þeir afhenda aðeins rúblur. Það er hægt að
skipta dollurum í sérstökum klefa á hótelinu en
það er sá gjaldmiðill sem fólki er ráðlagt aö hafa
meðferðis fyrir utan rúblur. Flestir veitingastaðir
og verslanir taka dollara en víða varð vart vand-
ræða við að borga með kortum því símakerfið er
augljóslega í lamasessi.
Við ökum til hallar Katrínar miklu og þegar við
sjáum hina tignarlegu sali þar sem hver ómetan-
legi listmunurinn rekur annan, gullið í loftunum
er talið í hundruðum kílóa og heilu veggirnir eru
þaktir rafi og filabeini þá fara menn að skilja hvað
rak menn til þess að gera byltingu. Þrælahald var
við lýði í Rússlandi fram til 1861. Keisarinn átti
allt, bæði land, hús, dýr og fólk og enginn var
raunverulega frjáls nema nokkrir auðmenn og
stórbændur. Það þýöir væntanlega að þegar bylt-
ingin var gerö lifðu enn heilar kynslóðir sem
þekktu þrælahald. Það hefur eflaust átt sinn þátt í
því hve vel byltingin gekk. Kannski kann þessi
þjóð ekki að vera frjáls.
Á frjálsum veitíngastað
Um kvöldið snæðum við hefðbundinn rússnesk-
an mat á veitingastaðnum Podvorija sem er merki-
legur fyrir þær sakir að þegar Gorbatsjov innleiddi
það tímabil þíðu sem kallað var perestrojka var
þetta fyrsti einkarekni veitingastaðurinn sem opn-
aður var í gervöllum Sovétríkjunum. Sú bylting
hófst sem sagt líka hér. Meðan við borðum syngja
og spila þarlendir listamenn og okkur verður ljóst
að þó Rússar sýnist luntalegir og sparir á brosið þá
býr söngur í hjarta þessa fólks.
Þegar maður ferðast í 50 ára gamalli Volgu sem
leigubíl og sér Benza og BMW á miiijónatugi á und-
an sér á götunni og horfir á betlarana fyrir utan
dýru merkjabúðirnar á Nevsky Prospekt og sér
flækingshundana og pollana á götunum verður
manni ljóst að frelsið er dýrkeypt og rússneska
þjóðin er ekki enn farin að hugsa um hvort verðið
sé alveg rétt.
Það er sjaldgæft að sjá byggingu sem ekki þarfn-
ast sárlega viðgerðar en ljóst að undir niðurniðsl-