Helgarblaðið - 03.04.1992, Síða 9

Helgar 9 blaðið
Selja úr sér líffærin
í Villivakkam, 4000
manna bæ rétt við Madr-
as á Suður-Indlandi, hef-
ur um tíundi hver íbúi
selt úr sér annað nýrað.
Líffæraflutningur er fyrir
löngu farinn að tíðkast á
sjúkrahúsum í Indlandi
en þar er reglan að líffær-
in séu ekki gefin, heldur
seld.
Meðal fátækasta fólksins
er það orðið allalgengt að
selja efnaðra fólki líffæri
sín, en sagt er að Villivakk-
am muni eiga landsmet í
þeirri sölu.

Nýru úr lifandi mann-
eskju seljast þarlendis á því
sem svarar allt að 300.000
ísl. kr. Það er auður fjár
fyrir fátæklingana í bæjum
eins og Villivakkam, sem
mega þakka fyrir að fá sem
svarar um 1000 kr. um
mánuðinn, ef þeir hafa
vinnu.
Líffærasala mun vera
bönnuð að forminu til þar-
lendis, en svo er að heyra
að lítið sem ekkert sé gert
til að framfylgja því banni.
Mikið er urn nýmasjúk-
dóma í Indlandi og því eft-
Hjón í Villivakkam sem bæði hafa selt úr sér ann-
ai nýraó og hafa nú gerst millilióir í liffæravió-
skiptunum.
irspum á nýmrn mikil. En jafnvel kváðu þannig við-
mikið er einnig selt og skipti með augu vera á döf-
keypt af öðmm líffærum og inni.
nHHBnniinHHni
Þurrkaði stormur
Rauða hafið?
Bandarískir vísindamenn
telja sig hafa sannað með
ilóknum tölvuútreikningum
að stormur gæti hafa þurrkað
upp hluta af Rauða hafinu
þannig að hægt hafl verið að
ganga yfir þurrum fótum
einsog lýst er í annarri Móse-
bók í Gamla testamentinu.
Samkvæmt tölvulíkaninu
gæti stöðugur norðaustlægur
vindur um 20 metrar á sekúndu
í tíu tíma hafa látið Rauða hafið
skipta sér nyrst í hafinu, þar
sem það er hvað grynnst. Við
slíkar aðstæður segja vísinda-
mennimir að vatnsborðið
myndi lækka um þrjá metra og
því myndast gangvegur yfir
hafið. Þegar vindátt breyttist
myndi vatnið svo fossa ofan í
raufina, einsog lýst er í Gamla
testamentinu.
I annarri Mósebók segir að
Drottinn hafi látið austanvind
blása alla nóttina og bægt sjón-
um burt og gjört hafið að þurr-
lendi og vötnin klofnuðu. „Og
Israelsmenn gengu á þurru mitt
í gegn um hafíð og vötnin stóðu
eins og veggur til hægri og
vinstri handar þeim.“
Thatcher
eða ekki
Thatcher
- skiptir
ekki máli
Þegar litíð er yfir efhahags-
stjóm hægrimanna í Bret-
landi í rúman áratng kemur í
ljós að hagvöxtur hefði orðið
engu minni þótt ekki hefði
komið til ehikavæðing, lækk-
un rikisútgjalda og lækkun
skatta. Ahrif stjómmála-
manna á efnahagskerfið hafa
lítil sem engin áhrif til lengri
tíma litíð, er niðurstaða sjón-
varpsþáttar sem BBC hætti
við að sýna nú skömmu fyrir
kosningamar í Bretlandi.
Loforð um að minni ríkisútgjöld
eða skattalækkanir séu grundvöllur
aukins hagvaxtar ættu að bera við-
vörunarmerki, sagði Jolm Biffen í
óútsendu BBC sjónvarpsviðtali.
Hann er ekki trúaður á að stjóm-
málamenn geti skipulagt aukinn hag-
vöxt og telur að meðan ríkisstjómir
komi og fari sé hagvöxturinn ótrú-
lega jafh að meðaltali.
Biffen var ráðherra í ríkisstjóm
Margrétar Thatcher í Bretlandi áður
en hún rak hann úr stjóminni. Þetta
sagði hann í þætti úr þáttaröð BBC
sem kallast Panorama. Þáttinn átti að
sýna snemma í síðasta mánuði en
hann var aldrei sýndur því BBC
hætti við útsendinguna. Astæðan er
talin sú að þátturinn hafi verið of
gagnrýninn á íhaldsstjómina og
efnahagsstefnu Thatchers. The
Sunday Times birti útdrátt úr hand-
riti sjónvarpsþáttarins viku síðar.
I þættinum átti að fjalla um hvem-
ig hið svo kallaða Tliatschers-krafta-
verk hefði ekki verið neitt krafta-
verk. Bent er á að hagvöxtur í Bret-
landi hefði á tíu ára tímabili orðið sá
sami hvort sem stefnu Tliatchers
hefði verið beitt eður ei. Efnahags-
kreppan í Bretlandi síðustu þijú árin
er rædd og skýringar stjómvalda
teknar fyrir. Kreppan er talin heima-
tilbúin en ekki hluti heimskreppu.
Mestmegnis er rætt við fyrrum ráð-
herra í stjóm Thatchers og ráðgjafa
hennar. Sérstaklega er rétt að benda
á Nigel Lawson, fymim fjármálaráð-
herra í stjóm Jámfrúarinnar.
í kosningunum fór Ihaldsflokkur-
inn fram vopnaður hugmyndinni um
kraftaverk Thatchers í efnahagsmál-
um og vann sigur. Kraftaverkið fólst
í því að völd verkalýðshreyfmgar-
innar hefðu verið minnkuð, stjómin
gengið að verðbólgunni dauðri og
hjól atvinnulífsins hefðu tekið við
sér vegna lækkunar á tekjuskatti ein-
staklinga, minni afskipta stjómvalda
og einkavæðingar. Stóran þátt í
kraftaverkinu samkvæmt kenning-
unni áttu hin óheftu öfl markaðarins.
Jafnvel hið mikla atvinnuleysi í
Bretlandi virtist á undahaldi 1987.
John Smith, fjármálaráðherra
skuggaráðuneytisins, spurði í þættin-
um hvemig þetta gæti hafa verið
kraftaverk úr því að fáum ámm
seinna byggju Bretar við mikið at-
vinnuleysi, sífellt minni fjárfestingu,
neikvæðan hagvöxt og verstu stjóm
efnahagsmála í Evrópubandalaginu.
Stjómandi þáttarins, Peter Jay,
benti á að íhaldsmenn hefðu svör við
þessu; þeir bentu annarsvegar á
kreppu erlendis og hinsvegar á að
kreppan væri að hluta til heimatilbú-
in vegna þess að Lawson hefði tapað
áttum í baráttunni við verðbólguna.
Varabankastjóri Englandsbanka,
Sir Kit McMahon, benti hinsvegar á
að það hefði byijað að halla undan
fæti í Bretlandi löngu áður en það
gerðist annarsstaðar. Jay benti líka á
orð Jolms Majors forsætisráðherra
um að efnahagslægðin væri heima-
tilbúin vegna hárra raunvaxta sem
væru nauðsynlegir til að ná niður
verðbólgunni.
Nicholas Ridley, fyrrum iðnaðar-
ráðherra, tók undir þetta og benti á
að nafnvextir upp á 14- 15 prósent
ffá 1987 og þangað til Bretland
tengdist evrópska myntkerfinu
(EMR) væri orsök kreppunnar nú.
Lawson - afsökunin
Lawson-afsökun íhaldsmanna fyr-
ir kreppunni byggist á því að sem
fjárináíaráðhcrra hafi Lawson, ein-
hvemtima á árabilinu 1985-88, hvik-
að frá Thatcher-stefnunni. Nokkur
mistök hans hafi leitt til uppgangsins
í lok síðasta áratugar. Þenslan hafi
leitt til aukinnar verðbólgu sem ekki
var hægt að ná niður öðruvísi en
með háum vöxtum sem aftur leiddu
til kreppunnar núna.
Sir Bemard Ingham, sem var
fféttafulltrúi Thatchers, sagði að hún
hefði sífellt klifað á því að menn
mættu ekki missa sjónar á verðbólg-
unni. Lawson viðurkenndi sjálfur í
þættinum að vissulega gætu fjár-
málaráðherrar gert mistök en að það
væri mikil tálsýn ef inenn héldu að
með því að fjármálaráðherrar gerðu
ekki mistök yrði engin kreppa. Law-
son lítur á það sem hluta lífsins,
efnahagslífsins, að það skiptist á
þenslutímar og kreppa. Þannig sé
það í Bretlandi, þannig sé það ann-
arsstaðar í heiminum. Þannig hafi
það verið og þannig muni það verða.
Hrun verðbréfa
I Panorama-þættinum var farið yf-
ir þessi hugsanlegu mistök Lawsons
sem koma m.a. inn á ágreininginn
um að tengjast myntkerfi Evrópu-
bandalagsins. Þau tengjast einnig
hruni verðbréfamarkaða einn mánu-
dag í október 1987. Þá voru ríkis-
stjómir hvattar til þess að lækka
vexti svo menn ættu ekki á hættu
aðra kreppu einsog þá sem reið yfir á
millistríðsárunum. Lawson sjálfúr
benti einnig á að hann hefði ekki
gert sér grein fyrir afleiðingum þess
að aflétta ýmsum hömlum í viðskipt-
um með peninga. Þegar hann lítur til
baka sér hann að áhrifin komu
seinna en búist var við og urðu
þyngri. Þannig héldu bankar áfram
að lána peninga án þess að trygging-
ar væru öruggar vegna aukins ffelsis.
Niðurstaða mistakanna varð fljót-
lega augljós þegar verðbólgan tók
stökk upp á við. Lawson var enn
fjármálaráðherra og lýsti því yfir að
þetta myndi standa stutt. Reyndin
varð önnur. Hann sér eftir þessari yf-
irlýsingu. En Jay benti á að óhugs-
andi væri að ásaka einn mann fyrir
allt þetta, þótt hann hefði mikið svig-
rúm til athafna sem hetja íhalds-
manna eflir kosningasigurinn 1987.
Tilgáta íhaldsmanna er sú að Law-
son hafi eyðilagt kraftaverk Thatch-
ers en Jay spurði hinsvegar í þættin-
um hverju það hefði breytt ef hinn
velheppnaði Lawson sem Ihalds-
flokkurinn elskaði hefði verið við
stjómvölinn í fjármálaráðuneytinu
en ekki hinn misheppnaði Lawson
sem gerði mistökin og varð að víkja.
Ef Súper-Lawson hefði haft stjóm á
vöxtum, ríkisútgjöldum og sköttum,
hefði verðbólgan þá ekki rokið upp
og kreppa síðustu þriggja ára ekki
siglt í kjölfarið?
Verða enn aö bíða
Sem svar við þessu benti Jay á að
á öllu tímabili hægristjómarinnar frá
1979 ffam til þess að uppgangur
efnahagslífsins komst í hámark
1989, hefði meðalhagvöxtur á ári
verið 2,2 prósent. Væri hinsvegar
reiknað með því að Lawson hefði
engin mistök gert, dæmið reiknað án
þenslunnar og kreppunnar þá væri
Jórnfrúin vi& stjórnvölinn,
Nú telja menn aö kraftaverk
hennar ■ efnahagsmólum
hafi ekki verió neitt krafta-
verk.
meðalhagvöxtur á ári 1,75 prósent á
þessu tímabili. McMahon sagði í
þættinum að hann teldi efhahags-
breytingar snemma á áttunda ártugn-
um hafa verið ágætar í sjálfú sér en
að þær hefðu ekki breytt hagvextin-
um i grundvallaratriðum. Það er ekki
hægt, sagði hann, að draga þá álykt-
un að lág verðbólga samfara auknu
ffelsi markaðsaflanna leiði til aukins
árlegs hagvaxtar. Reynsla áttunda
áratugarins, reynsla Thatchers-ár-
anna sýnir að rökin standast ekki.
Ofullbúin niðurstaða Jays í þáttar-
lok gengur út á það að ríkisstjómir
geti hafl vond áhrif á efnahaginn til
styttri tíma litið en að ennþá kunni
þær ekki ráð til að bæta efnahaginn
til lengri tíma litið. I Bretlandi hcfði
meðalárshagvöxtur orðið minni en
raunin er ef Lawson heíði engin mis-
tök gert. Menn verða því enn að bíða
ávaxta Thatchers- kraftaverksins. Jay
mælir með því við kjósendur að þeir
kjósi ekki um efnahagsmál heldur
um skattamál, heilbrigðismál og um-
hverfismál í kosningunum 9. apríl.
Það fengu þó sjónvarpsáhorfendur
aldrei að sjá því BBC hætti við þátt-
inn áður en Jay lauk honum.
G. Pétur Matthíasson
BYPACK fataskápar
frá J>ýskalarLcli
Stærð
150x197x52
cm
Verð 23.940.-
stgr.
Yfir 40 tegundir
til í hvítu, svörtu
og eik.
Nýborgc§D
Betra vcrð
Skútuvogi 4
sími 812470 og 686760
Föstudagurinn 3. apríl