Helgarblaðið - 03.04.1992, Blaðsíða 14

Helgarblaðið - 03.04.1992, Blaðsíða 14
Eitthvað sætt Á morgun, laugardag, verða opnaðar þrjár sýningar á Kjarvals- stöðum. 1 vestursal opnar Helgi Gíslason sýningu á höggmyndum. í austursal opnar Rúrí sýningu, einnig á höggmyndum. En í aust- urforsal verður opnuð sýning á ljóðum eftir Kristínu Ómarsdóttur. Nemendur fataiðnaðardcildar Iðnskólans í Reykjavík opna á laugardag sýningu á verkum sínum í Hinu húsinu og er hún haldin til að vekja athygli á því starfi sem unnið er innan deildarinnar og á hæfileikum þess fólks sem þar er við nám. Á laugardag frumsýnir leiklistar- félagið Áristofanes í Fjölbrauta- skólanum í Breiðholti leikritið „Sugar and Spice“ eða Eitthvað sætt eftir Nigel Williams í þýðingu Ólafar Ýrar Átladóttur. Sigurþór Heimisson er leikstjóri. Hinir árlegu vortónleikar Karla- kórs Reykjavíkur verða haldnir nú í byrjun apríl. Á morgun, laugar- dag, syngur kórinn í Víðistaða- kirkju í Hafnarfirði, kl. 17.00; á mánudaginn í Seljakirkju i Reykja- vík, kl. 2030; á miðvikudag í Langholtskirkju, kl. 20.30; og á sama stað og sama tíma á fimmtu- dagskvöldinu. Kammerkór Gautaborgar er á söngferðalagi um Norðurlönd og heldur tvenna tónleika í Norræna húsinu á sunnudags- og mánudags- kvöld kl. 20.30. Auk þess syngur kórinn á Akranesi á þriðjudags- kvöld. Á efnisskránni eru verk eft- ir norræn tónskáld en kórinn mun einnig spila eftir eyranu og stemmn- ingunni í salnum hverju sinni. Sænska bama- og unglinga- myndin El- vislEIvis! sem byggð er á sögu Maríu Gripe verður sýnd í Norræna húsinu á sunnudaginn kl. 14.00. Myndin er full af hlýju og kímni og fjallar um Elvis sem er sex ára og mikill Presley-aðdáandi. Ljósmyndasafn Reykjavíkur- borgar gengst fyrir sýningu nokk- urra ljósmynda á Mokkakaffi um þessar mundir. Myndimar sýna Helgar 14 blaðið Reykvíkinga við ýms störf, svo sem netahnýtingu, skósmíði, straujun á þvotti og margt fleira. M-hátíð er nú haldin á Suður- nesjum með fjölbreyttu efnisvali. Þriðja sýning Þjóðleikhússins á Ríta gengur menntaveginn verður í kvöld, föstudag, í Stapa í Njarðvík kl. 20.30 og annað kvöld í Glað- heimum Vogum á sama tíma. Fimmtudaginn 9. apríl verða ljóða- tónleikar Hlínar Pétursdóttur við undirleik Kristynu Cortes í Sæborg í Garðinum, svo að eitthvað sé nefnt. Á laugardag opnar Jón Gunnars- son málverkasýningu i Hafnarborg í Hafnarfirði. Hann sýnir olíumál- verk og vatnslitamyndir sem flest- ar em unnar á síðustu þremur ár- um. Sýningin stendur til 20. apríl. álminn í höndum Islendinga Hinn víðkunni norski kvikmynda- höfundur Hrafn Gunnlaugsson Það var fremur krumpaður og þreytulegur Friðrik Þór sem stóð á sviðinu í stærsta kvikmyndasal Rúðuborgar með Sigríði Hagalín í rauð- um lqól sér við hlið til að taka - tvívegis - við verð- launum fyrír kvikmyndina „Böm náttúrunnar“. Senni- lega er það heldur ekld tekið út með sældinni einni að þurfa að stika fram og aftur um hálfan hnöttinn milli þeirra staða þar sem kvik- myndin hefur verið valin í keppni og allra augu beinast að henni og höfundinum, og Friðrik Þór var nýkominn allar götur frá Los Angeles, þvert yfír ótal tímabelti. „Gerist það ofl á Islandi að menn gufa svona upp?“ spurði kynnirinn. „AllofL“ svaraði Friðrik Þór, og er ólíklegt að nokkur sá maður hafi verið í öllum salnum sem trúði hon- um ekki. Það var að sjálfsögðu nokkuð á sig leggjandi að vera á þcssum stað, hvort sem maður var í salnum eða á sviðinu, því þetta var söguleg stund: á þessari kvikmyndahálíð Rúðuborgar, sem nú var haldin í fimmta sinn, var íslensk kvik- myndagerð í miðpunkti og það svo um munaði, og að lokum slóðu ís- lenskir kvikmyndahöfundar mcð pálmann í höndunum, þótt ekki fengju þeir aðalverðlaunin. íslenska framlagið I þeirri samkeppni sam var kjami hátíðarinnar eins og jafnan áður voru tvær kvikmyndir (af tíu) sýnd- ar undir íslenskum fána: „Böm náttúrunnar“ og svo „Ryð“ efiir Láms Ými Oskarsson. Ekki veitti reyndar af því að Islcndingar væru fjölmennir því búast mátti við liarð- vítugri samkeppni milli frændanna á Norðurlöndum og í kringum Eystrasaltið, og buðu Norðmcnn t.d. fram myndina „Dcn hvite vik- ing“ eftir hinn víðkunna norska kvikmyndahöfund Hrafn Gunn- laugsson (svo vilnað sé í dagblað í héraðinu). Við hliðina á samkeppninni var sérstök dagskrá helguð íslcnskri kvikmyndagerð og vom þar sýndar sjö myndir: „Skyttumar" eftir Frið- rik Þór, „Óðal feðranna" og „í skugga hrafnsins“ eftir Hrafn Gunnlaugsson, sem skipti hér um þjóðemi, „Land og synir“ og „Út- Iaginn“ eftir Ágúst Guðmundsson, „Skilaboð til Söndrú' eftir Kristínu Pálsdóttur og síðast en ekki síst „Hadda Padda“ eflir Guðmund Kamban frá 1923. Auk þess var sýnd ein stutt mynd, „Vestmanna- eyjaf“ eftir Sólveigu Ansbach. Ýmsar af þessum myndum höfðu verið sýndar áður á hátíðum í Rúðuborg, en áhugi manna virtist ekkert hafa dofnað við það. Þannig var „Útlaginn“ sýndur þrisvar við góðar undirtektir- þótt sú mynd hefði bæði verið sýnd í Rúðuborg 1988 og síðan í franska sjónvarpinu - og var nánast húsfyllir á einni sýningunni þcgar Ágúst mætti sjálf- ur og stóð fyrir svömm. inni, hlut- vcrk seiðskrattans og greftmnarsiði. Ekki cr ólíklegt að þessi dagskrá hafi stuðlað að því að auka skiln- inginn á þeim myndum sem vom í samkeppninni, enda fóm þær raddir fljótlega að heyrast sem sögðu að í þetta skipli myndi íslcnsk kvik- mynd fá verðlaun og jókst sá orð- rómur smám saman. Svo fór að lok- um að þessi spá rættist, cn samt var greinilcgt að úrslitin komu mörgum á óvart og er nokkuð alhyglisvcrt að rýna í einstök atriði þeirra. Sérstætt val Verðlaunavcitingu var hagað á þann hátt að sjö mismunandi verð- laun voru vcilt og af þeim úthlutaði dómnefnd þrcnnum. Niðurstaðan varð sú aö lslendingar fcngu engin þcirra: það var danska myndin „Dcn storc badcdag" cflir Slellan Olsson scm fékk aðalvcrðlaunin, en aðallcikararnir í sænsku myndinni „Gott kvöld, hr. Wallcnberg" cftir Kjcll Gredc og cistnesku myndinni „Áðcins fyrir gcðveika“ cftir Arvo Iho voru valdir bcsti lcikarinn og bcsta lcikkonan. Aðrir aöilar á há- tíðinni, áhorfcndur, gagnrýncndur blaöa og samtök kvikmyndahús- stjóra og annarra slíkra, veiltu síðan fem vcrðlaun, og brá þá svo við að þrenn þeirra féllu Islcndingum í Einar Már Jónsson skaut. „Börn náttúrunnar" fengu verðlaun áhorfcnda, sem veitt voru mcð atkvæðagrciðslu þeirra sem höfðu áskriftarkort á hátíðina, og cinnig fékk myndin verðlaun sam- taka dreifingaraðilanna. Þcssar við- tökur áhorfcnda lofuðu vitanlega góðu fyrir feril myndarinnar i Frakklandi, cn verðlaun dreifingar- aðila skiptu ekki síður máli vegna þess að þcim fylgir að myndin vcrður tckin til sýningar í mörgum kvikmyndahúsum í vesturhluta Frakklands. Loks fékk „Ryð“ verð- laun ungra áhorfenda, sem svo voru kölluð, cn þau veitti dómnefnd menntaskólaunglinga. Gagnrýnend- ur blaða veittu hins vegar ,yombie“ eflir Mika Kaurismaki verðlaun sín. Þessi munur á vali dómnefndar- innar og hinna aðilanna, sem ég held að hafi ekki verið eins áber- andi á fyrri hátíðum, er forvitnileg- ur. Þær myndir sem voru í sam- keppninni voru harla mismunandi og verður að segja að íslensku myndimar sómdu sér mjög vel. Af öðrum myndum fannst mér „Gott kvöld, hr. Wallenberg" einna at- hyglisverðust. Hún er byggð á sannsögulegum atburðum sam margir munu kannast við: hetjulegri baráttu sænska verslunarmannsins og diplómatans Wallenbergs við að bjarga gyðingum úr klóm nasista í Búdapcst árið 1944. Myndin var sérstaklega vel gerð og harla tíma- bær á þessum breytinga- og endur- skoðunartímum sem nú eru að ganga yfir, og hefði hún átt skilið að fá eitthvað mcira en verðlaun fyrir besta leikarann (Stellan Skarsgárd í hlutverki Wallenbergs). Hún var alla vega langskæðasti kcppinautur íslensku myndanna að mínum dómi. Kvikmyndin „Vinir, félagar" eflir finnska leikstjórann Rauni Mol- berg, sem varð víðfrægur á sínum tíma fyrir myndina „Jörðin er synd- ugur söngur“, var mikið og brogað sjónarspil um feril iðjuhölds sem rekur nikkelnámur í Norður-Finn- landi á striðsárunum og hikar ekki við að selja öllum stríðsaðilum þennan mikilvæga málm og þiggja orður jafnt frá nasistum sem komm- únistum. Babdagurinn Danska myndin „Den store bade- dag“ sem fékk aðalverðlaunin var í nokkuð öðrum flokki. Ekki vantaði að cfnið virkaði forvitnilegt: sagði þar frá ungum dreng scm var að al- ast upp í Kaupmannahöfn árið 1935 og dáði nijög föður sinn, verka- manninn Axcl, sem vissi allt og gat allt og hafði lent í miklum ævintýr- um á gresjum Suður-Ameríku. En svo ákveður faðirinn að gangast fyrir því að íbúamir í blokkinni fari niöur að ströndinni að baða sig, og við það tækifæri uppgötvar dreng- urinn að ekki crallt sem sýnist og foðurimyndin hrynur. En gallinn var sá að faðirinn var gerður svo skelfilega ómerkilegur að hann hætti smáin saman að vera sannfær- andi cða áhugaverður:. Eflir stóð nokkuð haglcga gerð gamanmynd í grófasta kantinum, sem menn gátu lilegið að, þ.e.a.s. efþeir voru þá ekki búnir að fá nóg af búkhljóða- húmomum áður en yfir lauk. Svo virtist sem áhorfendur tækju dönsku myndinni nokkuð vel, en eftir að úrslitin í keppninni höfðu verið birt, varð ég hvarvetna var við mikla undrun yfir því að hún skyldi hafa fengið vcrðlaun og einkum að hún skyldi hafa verið tekin fram yf- ir „Böm náttúrunnar". Grein sem birtist í dagblaðinu „Libération" eftir að hátíðinni lauk en bar með sér að hafa verið skrifuð áður cn verðlaunaafhending fór fram, gaf nokkuð vel til kynna væntingar áhorfenda: „Böm náttúrunnar" vom þar langefst á blaði og miklu lofs- orði lokið á myndina, Greinarhöfundur eignaði Islend- ingum þrjár myndir í keppninni, því að hann setti Hrafn í búð með Mör- löndum. Þetta lofar ekki góðu. Kannske eiga Norðmcnn og íslend- ingar eftir að deila hart um þjóðemi Hrafns Gunnlaugssonar, eins og þeir em búnir að dcila um Snorra Sturluson og Leif heppna. Á íslandsmiðum Sagt er að þcgar munur sé á vali dómnefndar og áhorfenda sé hann gjaman á þá leið, að áhorfendur kjósi gamanmyndir en dómnefndir alvarlegri og þyngri verk. Að þessu sinni virðist reglan hafa snúist við. Ekki cr ólíklegt að þessi hátíð í Rúðuborg verði upphafið að því að íslenskar myndir komist til áhorf- enda í Frakklandi. Margt fleira var á boðstólum þessa tólf daga sem kvikmyndahá- tíðin stóð yfir og verður sérstaklega að nefna eitt sem ætti að snerta ís- lendinga nokkuð: 1 sambandi við kynninguna á íslenskum myndum vom nefnilega sýndar þær tvær kvikmyndir scm Frakkar hafagert eftir skáldsögunni víðfrægu „Á Is- landsmiðum" ef'tir Pierre Loti. Önn- ur þeirra var eftir Pierre Guerlais og gcrð árið 1933. Hún var fremur slöpp og einfeldningsleg og háði það henni sérstaklega að leikaramir léku enn á mjög ýktan hátt og yfir- drifinn eins og í þöglum myndum, þannig að átakanlegustu atriðin urðu drephlægileg. En hin útgáfan, sem Jacques de Baroncelli gerði ár- ið 1924 með Charles Vanel í aðal- hlutverki, var hins vegar meistara- verk með ákaflega tæmm línum og skörpum svipmyndum frá Bretaníu- skaga og frá jífi brctónsku fiski- mannanna á íslandsmiðum. Eftir cina sýninguna á þessum tveimur myndum svaraði Elín Pálmadóttir spumingum áhorfenda og sagði frá rannsóknum sínum á þessum þætti Frakklands- og Islandssögunnar. Enn var haldið áfram að kynna kvikmyndagerð í Eystrasaltslönd- unum, og eftir eistnesku myndimar, sem vöktu svo mikla athygli fyrir tveimur ámm, og litháísku mynd- imar í fyrra var nú röðin komin að lettneskum myndum. En því fór fjarri að þær væm eins áhugaverðar og það sem áður hafði verið sýnl frá þessum löndum. Svo virtist sem Lettar hefðu farið miklu verr út úr forrússun landsins en nágrannar þeirra í norðri og suðri, og eftir þeim mynduin að dæma sem ég sá kom það fram í því að kvikmynda- höfundar forðuðust að koma nokk- uð nálægt vandamálunum og lögðu á flótta yfir í einhveija bændafortíð eða steingeldan fagurkerahátt. Það var beinlínis dapurlegt að sjá enda- lausar nærmyndir af ketti við arin, trjágreinum svignandi undan snjó, dögg á grasi og svo póstkortalands- lag af væmnasta tagi, meðan konu- rödd byrjaði að kyija þjóðvísu í 111. sinn, og muna efíir því að þeg- ar þessar „listrænu" myndir vom teknar (hér er verið að vitna í myndina „Drenginn" frá 1977) var enn ekki búið að gera upp málin eftir kerfisbundna nauðungarflutn- inga lcttneskra menntamanna og annarra til Síbiríu. „Sonur fiski- mannsins" frá 1940, sem var síðasta myndin sem Lettar gerðu áður en þeir misstu sjálfstæðið, var þá sýnu athyglisverðari: þar var blandað saman á hinn forkostulegasta hátt melódrama um óléttu, svik og sjálfsmorð og mjög svo bjartsýnni sögu um ungan fiskimann sem berst fyrir gagnlegum umbótum á veiðar- fæmm og fiskverkun og var hægt að gera sér góða dægrastyttingu með því að bera saman þessa balt- nesku fiskimenn við hina sem vom að bardúsa á lslandsmiðum. Föstudagurinn 3. apríl

x

Helgarblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarblaðið
https://timarit.is/publication/259

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.