Dagblaðið - 26.09.1975, Blaðsíða 4

DagblaðiB.
en þrýstinn barmur
Föstudagur 26. september 1975.
Stofna
jazzklúbb í
Háskólabló. Skytturnar 4 (The 4
musketeers) + + + + +
Brezk, frönsk, þýzk, itölsk,
spönsk, gerð 1975, Panavision,
Technicolour.
Leikstjóri: Richard Lester.
Richelieu, Milady de Winter
og Rochefort hefur ekki tekizt
aö klekkja á Onnu drottningu.
Milady og Rochefort ákveða að
hefna sin á d’Artagnan og
saumakonu drottningar sem
komu i veg fyrir klæki þeirra.
Meðan franski herinn situr um
La Rochelle sendir kardinálinn
Milady til Englands til að fá
hertogann af Buckingham til að
hætta stuðningi við uppreisnar-
mennina. Bregðist það á Milady
að drepa hann. 1 staðinn á hún
að fá lif d Artagnans. Honum og
félögum hans skilst þó fljótt
hvað er á seyði og bjarga mál-
unum á sinn sérstæða hátt.
Eftir að Dick Lester hafði gert
Help með Bitlunum fékk hann
ekkert að gera i nokkur ár sök-
um þess að Help hafði ekki gefið
þann gróða sem fram-
leiðendurnir höfðu vonað. Þvi
ánægjulegra er að sjá mynd eft-
ir hann sem svo sannarlega tek-
ur af öll tvimæli um hæfileika
hans til kvikmyndagerðar.
Astæðan fyrir þvi að hann var
fenginn til að gera Skytturnar er
Cristofer Lee (Rochefort) og Michael York (d’ Artagnan)
Kvik
myndir
sú, svo vitnað sé I hans eigin
orð, að ,,ég var sá ódýrasti sem
þeir gátu fengið á þessum
tima.” Framleiðandi myndar-
innar má þvi vel við una þvi
Lester hefur tekizt mjög vel
upp. Að minum dómi hefur hann
valið hárrétta leið til að lýsa
þessum sögupersónum Dumas.
Það er óneitanlega sennilegra
að skytturnar hafi I raun og
hefur verið eitthvaö I likingu við
það, sem lýst er i myndinni,
heldur en einhverjir glans-
mynda súperkarlar sem allt
geta og aldrei mistekst, fyrir nú
utan það að verða aldrei drull-
ugir. Auk þess er töluverður
húmor i sögunni hans Dumas
semkemur vel fram i myndinni.
Það hefur áreiðanlega ekki ver-
ið auðvelt að fá leikara eins og
Charlton Heston og Raquel
Welch til að vinna með svona
„smástirnum.” enda var það
einna erfiðasta atriðið i samn-
ingum þessara tveggja leikara,
hvar nafnið þeirra ætti að
standa i titlum. En öll svona
vandamál hefur Lester leyst
með stórgóðum árangri eins og
bezt sést á tjaldinu.
Skytturnar 4 eru að ýmsu leyti
betri en fyrri hlutinn, skytt-
umar 3. Fyrir það fyrsta er
hraðinn meiri og meira um leik-
ræn tilþrif. AB visu gefur seinni
helmingurinn betra tilefni til
slikrar tjáingar. Hér eru grin-
atriðin auk þess dempaðri og
minna lagt upp úr þeim sem
slikum. Nú má enginn skilja
þetta þannig að myndin sé
minna fyndin, þvi það er hún
svo sannarlega ekki. Það þarf
engum að leiðast i Háskólabiói
þessa dagana.
Þegar svona margir góðir
leikarar eru samankomnir er
alltaf vafasamt að tina úr einn
og einn og tiunda frammistöðu
þeirra. En ég get ekki látið hjá
liða að minnast á Raquel Welch.
Það er ánægjulegt að sjá að hún
getur leikið. Ég hef séð hana i
nokkrum myndum og hún kom
sannarlegaá óvart i Skyttunum.
Hún virðist hafa fleira til brunns
að bera en þrýstinn barm, kon-
an sú. En yfirhöfuð er leikurinn
i myndinni fyrir ofan meðallag.
Hafnarfirði
Jazzklúbbur verður stofnaður i
Hafnarfirði kl. 14 á laugardaginn.
„Við teljum okkur ekki annað
fært, ekkert gerist i jazzmálum i
Reykjavik,” sagði Guðmundur
Steingrimsson trommuleikari, en
hann stendur að stofnun
klúbbsins ásamt þeim Ólafi
Stephensen og Hermanni Þórðar-
syni. Allir eru þeir þekktir
jazzistar, fullir áhuga. Má búast
við liflegu starfi Jazzklúbbs
Hafnarfjarðar i framtiðinni.
,,Það hefur hreinlega ekkert
gerzt i jazzi hér siðan Þráinn
Kristjánsson fór til Kanada fyrir
nokkrum árum,” sagði
Guðmundur i spjalli við frétta-
mann DAGBLAÐSINS i vikunni.
,,Nú viljum við láta til skarar
skriða. Við stefnum að þvi að fara
af stað strax i næsta mánuði og
reyna að halda okkur við fimmtu-
dagskvöldin i vetur.”
Guðmundur kvaðst ekki hafa
áhyggjur af þvi, þótt jazzleikarar
hérlendis væru ekki margir. „Það
er allavega til i tvær eða
þrjár „grúppur”, sagðihann. „og
svo er alltaf til i dæminu að fá
jazzleikara utanlands frá. Stóra
spurningin er hvernig hægt er að
fjármagna slika hluti og við erum
farnir að vinna i þvi.”
Allir eru velkomnir á stofnfund
Jazzklúbbs Hafnarfjarðar i
Skiphóli á laugardaginn.
Leó M. Jónsson tœknifrœðingur
Hin kúgaða stétt
öðru hvoru birtast i dagblöð-
um frásagnir fólks af slæmum
viðskiptum þess við bifreiða-
verkstæði. 1 flestum tilvikum
hefur bileigandinn farið halloka
og orðið að bera tjón sitt bóta-
laust. 1 nokkrum tilvikum hefur
verið greitt fyrir vinnu og vara-
hluti, sem ekki voru látin af
hendi, — sem sagt hrein svik.
Oruggt má telja að einungis
litill hluti þeirra bileigenda,
sem prettaðir hafa verið, skrifi
um viðskiptin i blöðin. Að
minnsta kosti sumir reyna ekki
að fá leiðréttingu mála sinna
hjá viökomandi verkstæðum,
vegna fenginnar reynslu.
Þær frásagnir, sem iðulega
heyrast á mannamótum um
hrakfarir bileigenda gegn verk-
stæðum, eru oft svo lygilegar,
að fólk veit ekki hvernig á að
taka þeim.
Tilefni þessara skrifa er bréf
sem „argur druslueigandi”
skrifaði Alþýðublaðinu og birt-
ist þar 11. september sl. 1 þessu
bréfi er sagt frá þvi að bileig-
andi hafi greitt fyrir nýja
kveikju og ný kerti, sem honum
var sagt aö nauðsynlegt hefði
reynzt að skipta um, en var
aldrei skipt um. Auk þess var
hann ginntur til aö sleppa þvi að
fá nótu gegn þvi að fá afslátt og
niðurfelldan söluskatt.
Þegar billinn neitaði að fara i
gang morguninn eftir'var farið
með hann á annað verkstæði og
þar með flett ofan af svikunum.
Það er einu sinni svo að hér-
lendis eru ekki skýr mörk á þvi,
hvað er þjófnaður og hvað eru
svik, en þó er augljóst að i þessu
tilviki hefur sölusk. verið stol-
ið af rikissjóði — nema ef sú
gloppa er I lögunum að glæpa-
starfsemi af þessu tagi sé ekki
söluskattsskyld, þegar grannt
er skoðað.
En þótt það sé nú annað mál
þá ætti fólk að hugleiða að sá,
sem kaupir vöru og gengst inn á
það að sleppa kvittun og sölu-
skatti um leið, er óneitanlega
meðsekur i þvi að hafa fé af rik-
issjóði.
Skemmdarverk
Til eru dæmi um bein
skemmdarverk sem greitt hefur
veriö fyrir samkvæmt hæsta
leyfilega taxta, og jafnvel verið
bætt við sérstöku „tvistgjaldi”.
í þessu tilviki fór maður með
bilinn sinn á verkstæði og vildi
fá skipt um framhjólslegur og
pakkdósir. Það skal tekið fram
að nokkurt slit var i gömlu leg-
unum, án þess að það fyndist við
akstur. Eigandinn taldi það
sjálfsagt öryggisins vegna, að
skipt væri um þessa hluti, enda
ekki mjög dýr stykki. Nokkrum
dögum eftir þessa viðgerð losn-
ar annað framhjólið með braki
og brestum. Legan maskbrotin,
nafið kengbogið og spindillinn
allur sennilega ónýtur. Fyrir
einskæra heppni varð ekki slys i
þessu tilviki, en hægt er að rekja
þetta atvik til vitaverðs gáleysis
og skorts á þekkingu þess, sem
verkið vann, svo ekki orkar tvi-
mælis.
Þeir, sem eitthvað þekkja til
bilaviðgerða, vita hver hætta
getur af því skapazt ef fram-
hjólslegur gefa sig. Enda er það
eitt af þvi sem Bifreiðaeftirlit
rikisins tekur sérstaklega fyrir
við skoðun, hvort los er á fram-
hjólslegum.
Hver er ábyrgð
verkstæða?
Það þarf enginn að fara i
grafgötur um að fúsk af þessu
tagi gæti orsakað slys og jafnvel
dauða. Nú er það staðreynd að
til þess að reka bilaverkstæði
þarf meistararéttindi. 1 þvi
sambandi hlýtur sú spurning að
vakna hvort þvi fylgi ekki á-
byrgð að lögum.
I refsilögum nr. 19/1940, 18.
kafla 164. grein, segir: „Fang-
elsi skal sá sæta, sem bakar
öðrum tjón á lifi, likama eða
eignum, með þvi að valda
sprengingu, útbreiðslu skað-
legra lofttegunda, vatnsflóði,
skipreika, járnbrautar-, bifreið-
ar- eða loftfarsslysi eða óförum
annarra slikra farar- eða flutn-
ingatækja”.
Og siöar I sömu lögum, 167.
grein:
„Ef brot, sem i 164. eða 165.
grein getur, er framið af gá-
leysi, þá varðar það sektum,
varðhaldi eða fangelsi allt að 3
árum”.
Og einnig i sömu lögum 187.
gr. segir:
„Hafi maður fengið opinbert
leyfi til einhverrar einkastarf-
semi eða atvinnurekstrar, sem
ekki er heimilt að stunda án
sliks leyfis, og hann brýtur sið-
an gegn skyldum gagnvart hinu
opinbera, sem sliku leyfi eru
samfara, þá skal hann sæta
sektum eða varðhaldi, ef ekki er
ákveðin sérstök refsing við
brotinu i öðrum lögum.”
Kúgaðir neytendur
eða naut?
Bileigendur eru án efa þeir
neytendur á tslandi sem greiða
mest i rikissjóð i formi neyzlu-
skatta. Bileigendur verða að
þola sifelldar hækkanir á
rekstrarvörum og þjónustu.
Auk þess þurfa þeir að þola si-
aukin gjöld og skatta til rikis-
sjóðs án þess að fá nokkuð i
staðinn. Gjöld, sem rikið leggur
á rekstrarvörur undir þvi yfir-
skini að fjármagna endurbætur
á vegakerfi landsins, eru iðu-
lega notuð til annarra þarfa rik-
isins, án þess að bileigendur séu
spurðir.
Tryggingafélög komast upp
með þaö ár eftir ár að hækka ið-
gjöld án þess að bileigendur
mögli. Bileigendur láta bjóða
sér það að tryggingafélögin
starfi eftir úreltum reglum ár-
um saman, þannig að iðgjöld
eru miskunnarlaust hækkuð á
bíleigendum sem ekki hafa bak-
að félögunum nokkurt tjón i
áratugi. Og þeir láta hafa sig i
að greiða hluta af þeirri hækkun
sem tiltölulega fámennur hópur
bileigenda skapar með kunn-
áttuleysi, glannaskap og vita-
verðu gáleysi. Þetta eru menn,
sem valda hverju tjóninu á fæt-
ur öðru, og i stað þess að þeir
beri iðgjöld i samræmi við á-
hættu, komast tryggingafélögin
upp með það að jafna þessum
tjónum yfir á meirihlutann sem
ekkert hefur til saka unnið ann-
að en keyra gætilega.
Varahlutaþjónusta er einn af
höfuðverkjum bileigandans.
Dæmi eru um það að nýr bill
hafi staðið i 8 mánuði vegna
skorts á varahlutum og um-
boðsmenn logiö hverri sögunni á
fætur annarri, þetta sé komið i
toll, eigi einungis eftir aö leysa
út o.s.frv. Og vist er að þetta er
ekkert einsdæmi, enda láta bil-
eigendur bjóða sér allt.
Bifreiðaeftirlit rikisins er gott
dæmi um þá þjónustu sem rikið
býður þessum kúgaða hluta
þegna sinna sem endurgjald
fyrir þá rányrkju sem þeir
mega þola.
Það er ekki nóg með að að-
staða þessarar stofnunar sé til
háborinnar skammar, heldur er
þetta aðstöðuleysi þvi valdandi,
að skoðun bifreiða er engin
trygging fyrir öryggi þeirra og
alls ekki hægt að ætlast til að
starfsmenn þessarar stofnunar
geti rækt starf sitt til nokkurrar
hlitar. Fyrir bragðið eru slysa-
valdar og rúllandi likkistur á
ferð og flugi um götur og þjóð-
vegi.
Langlundargeð bileigenda er
slikt að ár eftir ár komast ráð-
herrar upp með að lýsa þvi yfir
hundapurkulegir að fjárveiting
til bifreiðaeftirlits hafi verið
skorin niöur við trog eða alls
ekki komizt inn á fjárlög.
Bileigendur eiga heimtingu á
þvi aö árlega sé framkvæmd
ströng skoðun á öryggisbúnaði
bila og þannig tryggt að slysa-
valdar séu tafarlaust teknir úr
umferð. Til þess þarf aðstöðu
undir þaki og fullkomin próf-
unartæki, eins og gerist á öllum
öðrum Norðurlöndum.
Slik stofnun væri um leið fær
um að meta og benda á illa unna
verkstæðisvinnu og vera þannig
bileigendum hlutlaus aðstoð i að
ná rétti slnum.
Eitthvaö verður
aö gera
Það er alveg makalaust
hvernig hægt er að pretta og
kúga bileigendur án þess að
jafnvel félagasamtök geti þar
rönd við reist. F.Í.B. er meira
og minna máttlaust, bæði gagn-
vart rikinu og öðrum þjónustu-
okrurum.
Neytendasamtökin eru nú
einu sinni spegilmynd af hinum
réttlausa islenzka neytanda og
mega ekkert róttækt gera fyrr
en lögum hefur verið breytt,
hvenær sem það verður nú.
Bilgreinasambandið er mátt-
laust apparat á þessum vett-
vangi og svarar kvörtunum
jafnvel á þá leið að viðkomandi
verkstæði hafi verið vikið úr
sambandinu og þvi ekkert hægt
að gera. Enda virðist það engu
breyta fyrir verkstæði hvort það
er i Bilgreinasambandinu eða
ekki.
Nei, bileigendur eiga að taka
sig saman og stofna stéttarfélag
sem byrjaði á þvi að standa uppi
i hárinu á rikisvaldinu með
kröftugum mótmælaaðgerðum.
Siðan þarf að taka verkstæðis-
mafiuna fyrir með skipulögðum
aðgerðum. Það þarf að byrja á
þvi að safna og skrá sem flest
vafasöm viðskipti, sem fólk tel-
ur sig hafa átt við þjónustufyrir-
tæki, þannig að einhver heildar-
mynd fáist. Sú mynd verður
ekki fögur en hún gæti sennilega
fengið fólk til að rumska og
vakna upp af neytendasvefnin-
um. S