Dagblaðið - 26.09.1975, Blaðsíða 9

DagblaðiO. Föstudagur 26. september 1975.
ingarfélag fékk hina mjög eftir-
sóttu lóð. Og það gerir málið
aðeins enn verra, hversu
óvenjulegum aðferðum var
beitt til þess að þröngva þvi i
gegn að félagið fengi lóðina.
Skipulagi var sérstaklega
breytt, félagið skipulagði sjálft
lóðina, sem er einstætt (og þvi
skal bætt við, að persónulega
virðist mér það og húsaskipun
eitthvert það ljótasta og hörmu-
• legasta sem ég hef séð og er illa
viðunandi fyrir þá sem búa i
nágrenninu að fá þetta kraðak
yfir sig). Og loks var svo beitt
alveg óvenjulegum aðferðum til
að þröngva þessu i gegnum
borgarkerfið, farið á bak við
sjálfan borgarstjóra.
Nú vil ég setja hér fram mjög
alvarleg orð. Þessi atvikaröð,
sem hér hefur verið lýst, er svo
alvarleg, að i hverju venjulegu
siðmenntuðu þjóðfélagi myndi
forustumaður i þessari stöðu
láta af öllum opinberum
störfum. Það eitt nægir að sama
höndin taki við slikri stórgjöf og
úthluti siðan stórfelldri ivilnun.
Það eitt myndi að visu ekki
nægja til að dómstóll dæmdi
menn i tugthús fyrir mútur og
misferli, þvi að sterkari sann-
anir þarf áður en refsilögum
verði beitt. En slik óbein
orsakatengsl væru i öllum sið-
menntuðum löndum talin nægja
til þess að viðeigandi forustu-
maður gæti ekki lengur notið
trausts samborgaranna.
En þá kemur aðeins upp
spurningin á hvaða siðferðis-
stigi við sjálfir stöndum, fyrst i
flokki okkar og siðan sem þjóð.
Tökum við einir gildar afsak-
anir nixonanna, að það sé alveg
„öruggt” og alveg „vist”, að
engin tengsl séu þar á milli.
Munu kannski stjórnir sjálf-
stæðisfélaganna standa við
bakið á Alberti i gegnum
púður og reyk, verða allar
ábendingar úthrópaðar sem
rógur og persónulegar árásir.
Munu forustumennirnir
„standa eins og klettar” og
standa af sér i einhverjum
hetjulegum anda öll áföll?
Munu þeir lyfta Alberti til ennþá
hærri metorða, fjölga áhrifa-
stöðum hans, mynda I kringum
hann heilar baráttusveitir og
fullyrða athugunar- og rök-
semdalaust um „óvefengjan-
legan heiðarleika”? Verður
kannski þessi grein min for-
dæmd sem rógur og persónuleg
árás? Verður mér kannski vikið
úr Sjálfstæðisflokknum fyrir að
leyfa mér að blaka vonum
minum og þrá fyrir þvi að sá
flokkur, sem ég hef fylgt svo að
segja frá blautu barnsbeini,
reyni að halda skildi sinum
hreinum og taka forustu sem
stærsta stjórnmá1aaf1
þjóðarinnar um að reyna að
bæta mannlifið og setja stolt sitt
i að halda i a.m.k. lágmarks-
kröfur siðgæðis.
Allt þetta mun væntanlega
skýrast á næstunni og það
verður vissulega fróðlegt að sjá,
hvaða siðferðisgrundvöll gamli
flokkurinn og félög hans hasla
sér i þessu, eða hvort hann hefur
engan siðferðisgrundvöll, er
botnlaus, og aðeins sprettur út
úr þessu i stað skirnar, persónu-
leg hatursbarátta og flokka-
drættir. Er það kannski aðeins
undanfari að þeim átökum um
persónur, völd, áhrif, peninga,
að i siðustu viku, meðan brenn-
andi spurning um milljón krón-
urnar frá Armannsfelli lá i
loftinu, að Albert Guðmundsson
beitti sér fyrir þvi af miklum
krafti, sem honum er lagið, að
safna i einu vetfangi annarri
milljón króna meöal forustuliðs
Sjálfstæðisflokksins til að gefa
öldruðum flokksforingja i
afmælisgjöf. Heiður sé afmælis-
barninu, en skyldi þvi ekki hafa
verið hugsað til annarrar
milljónar, sem þá var að svifa i
hugarfylgsnum okkar allra? Og
óneitanlega er óhugnanlegt,
hvernig swingað er milljónum i
flokksstörfum gegnum sömu
hönd, og æ eru þeirri færðar
þakkir og heiður fyrir vináttu,
heiðarleika og hið swingandi
örlæti.
Fyrir okkur borgarana af
öllum flokkum væri svo fróðlegt
að fá að vita nánar um þá nýju
stjórnunarhætti borgarinnar,
sem birtust i frásögn borgar-
stjóra, þar sem svo virðist að
nýr aukaborgarstjóri hafi tekið
þar völd, án þess að nokkur
hefði hugmynd um og stjórní
þar stofnunum á bak við hinn
rétt kjörna borgarstjóra. Fróð-
legt að vita, hvort slikum bak-
tjaldastjórnunaraðferðum sé
beitt þar á fleiri sviðum.
Kannski eigum við borgararnir
ekki lengur að snúa okkur til
hins raunverulega borgarstjóra
um lausn vandamála okkar,
heldur til annars aukaborgar-
stjóra, sem raunverulega
ræður?
Ég hef hér sagt, hvað gert
væri i öðrum löndum i sliku til-
felli, en þó skömm sé frá að
segja veit ég ekki, hvað verður
gert hér. Ég veit ekki hvar við
stöndum, hvort þjóðin og flokk-
urinn eru heiðarleg, eða ekki.
Eins og við ritun fyrri greinar
er ég við þessi óvenjul. skil-
yrði óviss um siðferðisgrundvöll
okkar, ég feta mig áfram i
óvissu og þoku, Að visu liggja nú
fyrir nokkru ákveðnari upplýs-
ingar, en maður veit ekki enn
hverju verður svarað og myndin
kann enn að breytast. Maður er
hikandi og veit ekki nema
maður sé að útbreiða ósannan
óhróður og róg sem læðist um
klikuviðjar samfélags okkar.
En hvernig sem myndin á enn
eftir að breytast og hvernig sem
siðferðisgrundvöllurinn er, og
þó svo verði komist að niður-
stöðu að allt mitt tal sé tómur
rógur og þvættingur þá getur
hvort sem er rógurinn eða spill-
ingin átt upptök sin i óeðlilegri
aðstöðu, þar sem sami
maðurinn situr i tveimur lykil-
pólum, stendur á sama tima
fyrir mikilli fjársöfnun til flokks-
byggingar og virðist vera mesti
áhrifamaður i borgarráði. Það
sér hver maður, að þó að
maðurinn væri heiðarlegur og
engilhreinn, þá er þessi staða
hættuleg og óhæfa að sami
maðurinn sitji við báða þessa
háspenntu póla. Kannski ætlaði
hann aldrei neitt slæmt, i eðli
sinu góður og drengilegur
iþróttamaður, en það hafi
aðeins orðið skammhlaup.
Skipulagið er ljótt
hermir að endurnýjun vega-
bréfsáritunar Lennons sé á-
hugamál þriggja nafngreindra
manna, þar á meðal fyrrum yf-
irmanns INS i dómsmálaráðu-
neytinu og fulltrúadeildarþing-
mannsins Binghams i New
York.
Siðari orðsendingin i skjala-
skáp INS var langhundur mikill,
óundirritaður, en merktur
„John Lennon”.
Þar var upptalning á nokkr-
um hljómleikum, sem Lennon
hafði komið fram á til stuðnings
ákveðnum stjórnmála- og and-
ófshópum og bætt siðan við, að
nokkrir þekktir vinstrimenn i
Bandarikjunum, þeirra á með-
al Rennie Davis og Jerry Rubin
(jipparnir úr „Chicago-7”-
hóphum) og David Sinclair,
bróðir Johns Sinclair, sem var
forsprakki rokkhljómsveitar-
innar MC5og áhrifamaður mik-
ill innan vinstrihreyfingarinnar
i Bandarikjunum: meira að
segja svo mikill að hann var
dæmdur i 10 ára fangelsi fyrir
að hafa undir höndum tvær
marijuanasfgarettur.
„Þessi hópur,” sagði i þessari
orðsendingu, „hefur verið
hávaðasamur i baráttunni gegn
Richard Nixon og átti stóran
þátt i þeim óeirðum sem urðu
við flokksþing demókrata i Chi-
cago 1968. Áætlun þessa hóps er
að halda rokkhljómleika í hin-
um ýmsú fylkjum, þar sem for-
kosningar fara fram, i eftirfar-
andi tilangi: Að komast i sam-
bönd i háskólum: að hvetja 18
ára kjósendur til að láta skrá
sig: að krefjast lögleiðingar
marijuana: aðfjármagna starf-
semi sina: og að safna liði til að
koma til San Diego á flokksþing
repúblikana i ágúst 1972.... Hóp-
urinn hyggst nota Lennon til að
tryggja aðsókn á hljómleikana.
Heimildarmaður okkar er þess
fullviss, að þessar aðgerðir
muni afla geysilegs fjár i hirzlur
vinstrihreyfingarinnar og leiði
óhjákvæmilega til átaka á milli
múgs, sem þessi hópur stjórnar,
og löggæzlumanna i San Diego.
Heimildarmaður okkar er
þeirrar skoðunar að ef vega-
bréfsáritun Lennons er numin
úr gildi, væri það sterkur mót-
leikur. Hann benti einnig á að
taka yrði varlega á málinu með
tilliti til mögulegrar einangrun-
ar 18 ára kjósenda ef Lennon
yrði visað úr landi.”
Næst gerðist það að 4. febrúar
1972 skrifaði Strom Thurmond
dómsmálaráðherranum John
Mitchell og lét aðra af nefnd-
um orðsendingum fylgja með.
„Mér viröist hér vera um mikil-
vægt mál aö ræða,” skrifaði
þingmaðurinn, „og ég held að
vel færi á að tekið yrði tillit til
þess á æðstu stöðum. Eftir þvi,
sem ég fæ bezt séð, væri hægt að
komast hjá töluveröum höfuð-
verk ef viöeigandi aögerðum er
beitt.”
„Neðst á bréfið til dómsmála-
ráðherrans hafði Tðurmond
skrifað: „Ég sendi lika Bill
Timmons (ráðgjafi i Hvita hús-
inu) eintak af orðsendingunni.”
Mitchell sendi málið frá sér til
aðstoðardómsmálaráðherra
sins, Richard Kleindiests, sem
brást við 14. febrúar og skrifaði
eftirfarandi orðsendingu til
Reymonds Farrells, yfirmanns
INS: „Ray, hringdu i mig út af
þessu máli. Hvenær kemur
hann? Getum við — ef við kjós-
um svo — staðið á þvi að neit'a
beiðni hans?”
Og nú er svo komið að vegna
þeirra uppljóstrana, sem að
framan hafa verið raktar, hefur
verið ákveðið að rannsaka mál-
ið aftur og að enginn þeirra
embættismanna, sem áttu hlut
að fyrri rannsókn, komi þar
nærri.
Lennon hefur sjálfur sem
minnst viljað segja um málið á
hinum ýmsu stigum þess, en
eins og Dagblaðið hefur áður
skýrt frá hefur honum. borizt
stuðningur úr ýmsum áttum.
Nú viröist sá stuðningur að
bera árangur — og John Ono
Lennon — sem raunar varð 35
ára 10. september siöastliðinn —
getur þá dvalizt i Bandarikjun-
um eins lengi og honum sýnist.
(Aðalheimild: Rolling Stone.)
um synmgu
Jens Urup Jensens
í Norrœna húsinu
Það er ekki hægt að neita þvi
að Norræna húsið hefur unnið
með afbrigðum gott starf þau
fáu ár sem það hefur verið i
gangi. Samt hef ég saknað þess
að sjá þar ekki sýningar á verk-
um fleiri úrvalslistamanna frá
Norðurlöndunum heldur en ver-
ið hefur. En þessa umkvörtun
verð ég nú að draga að ein-
hverju leyti til baka þvi i Nor-
ræna húsinu sýnir nú danski
listamaðurinn Jens Urup Jen-
sen 43 verk af ýmsu tagi. Urup
Jensen mun íslendingum mörg-
um að góðu kunnur, þar eð hann
er tengdur landinu gegnum
konu sina og hafa þau hjónin
einnig gert myndir fyrir tvær is-
lenskar kirkjur, Sauðárkróks-
kirkju og Miklabæjarkirkju i
Skagafirði. Urup Jensen er með
eindæmum fjölhæfur listamað-
ur og sýnir hér úrval af verkum
sinum, málverkum, serigrafi-
um, collage, gvass og teikning-
um fyrir glermyndir og vefnað,
auk þess sem litskyggnur af
helstu kirkjuverkum lista-
mannsins eru sifellt i gangi.
Fjölhæfur
Er það athyglisvert hversu
langt Urup Jensen hefur náð i
hverju þvi sem hann hefur tek-
ið sér fyrir hendur án þess að
kasta fyrir borð óforbetranleg-
um lýriskum persónuleika sin-
um og óskeikanlegri tilfinningu
fyrir lit. Elsta verk Urup Jen-
senshér er frá 1956, formynd af
veggmynd um „vélina”, heldur
vélrænt I anda Légers og Her-
bins, þót? hinir djúpu litir þess
komi að visu upp um tilhneig-
ingu listamannsins. Siðan fýlgj*
ast nokkur stíf afstraktverk frá
1964, sterkt uppbyggð og þykkt
máluð, en tilfinning Urup Jen-
sens fyrir áferð og samræmi lita
bendir til þess að hann muni
einbeita sér að frjálsara mál-
verki. I þessum harða geó-
metríska stil eru svo skissurnar
af þrihyrndu gluggunum þrem i
Esbjergkirkjunni, en þá má sjá
„in situ” á litskyggnum. Þar er
greinilegt að listamaðurinn hef-
ur þegar náð miklu valdi yfir
þessum erfiða miðli sem gler-
myndin er. Fleiri aðilar hafa
séð hversu vel Urup Jensen
Nr. 18 „Dæmonisk billede”
Myndlist
vinnur með „umhverfi” og "í
veggteppi hans fyrir skipið
„Winston Churchill” (lit-
skyggnur) sjáum við hann
teygja sig eftir fleti I frjálsum
straumum lita og lifrænni
hrynjandi, án þess að rim tepp-
isins og salarins gleymist að
neinu leyti.
Lýriska leiðin
Um það leyti er Urup Jensen
kominn inn á lýriska málverkið
að fullu og öllu, en sú leið virðist
honum eðlislægust og happa-
drýst. Eins og til að halda upp á
þá ákvörðun málar hann hið
griðarstóra „I det grönne” 1969,
lýriskt málverk meö nær hetju-
Nr. 33 „Rytme”
lega umsvifamiklum brag, — af
svipuðum toga og „Vatnsliljur”
meistara Monets.
Hér gengur áhorfandi
ekki smátt og smátt inn i mynd-
ina eftir hefðbundnum leiðum,
heldur reikar hann inn i hana
eins og frumskóg eftir þeim
leiðum sem pensill listamanns-
ins ryður.
Siðan heldur Urup Jensen á-
fram þessa leið, alveg fram til
dagsins i dag, og verða gler-
myndir hans og veggteppi jafn-
framt frjálsari i sniðum. Stund-
um erii það djúplituð, lifræn
form, sem mjaka sér eftir
myndfletinum, og stund-
um eru ekki eftir nema útlinur
þeirra sem dansa um flötinn
eins og leifar af gamalli
kúbiskri mynd eða af sumum
timamótamyndum Kandinskys.
Þessi vinnubrögð Urup Jensens
leiða hann á timabili i átt til
nokkuð persónulegs
„tassisma”, eins og i „Rytme”
myndum hans frá þvi i fyrra, —
sannfærandi verk þar sem
handbragðið allt, notalegir litir
og eins konar danskur „joie de
vivre” bera listamanninum fag-
urt vitni. Ekki má svo gleyma
smámyndum Urup Jensens i
gvass, serigrafiu og collage,
sem allar eru gerðar meðsömu
óskeikulu tilfinningunni fyrir
formi, lit og hrynjandi.
Nýjustu málverk Urup Jen-
sens benda siðan til þess að
hann muni ekki gefa hina hreinu
lýrisku afstraksjón upp á bátinn
i bráð og væntanlega fáum við
að sjá verk hans sem fyrst aft-
ur, en þessi sýning er opin til 30.
september.
,DÖNSK LÝRIK'