Dagblaðið - 05.11.1975, Blaðsíða 8

8
Pagblaðið. Miðvikudagur 5. nóvember 1975
MMBIABIB
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn H. Eyjólfsson
Hitstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Hitstjórnarfulltrúi: Ilaukur Helgason
iþróttir: Hallur Simonarson
Hönnun: Jóhannes Heykdal
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Asgeir Tómasson, Atli Steinarsson,
Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingólfsdóttir, Ilallur Hallsson, Helgi
'Pétursson, Ólafur Jónsson, ómar Valdimarsson.
Handrit: Asgrimur Pálsson, Hildur Gunnlaugsdóttir, Inga
Guðmannsdóttir, Maria Ölafsdóttir.
I.jósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson
Gjaidkeri: Þráinn Þorleifsson
Auglýsingastjóri: Asgeir Ilannes Eiriksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent bf.
Kitstjórn Siðumúla 12, simi 83322, auglýsingar, áskriftir og af-
greiðsla Þverholti 2, simi 27022.
Hvað ætti að gera?
Þjóð, sem leyfir verðbólgunni að
geysast áfram um 50 af hundraði á
ári tvö ár i röð, treystir á glópalán. í
bágindum okkar megum við hrósa
happi, að ekki er verr komið. Þau
riki, sem hafa haft slika verðbólgu,
hafa undantekningarlaust rambað á
barmi glötunar. Þetta eru einkum
riki i Suður-Ameriku, og menn minnast einnig
Þýzkalands á árunum 1918—1923. Menn héldu þar,
að unnt væri að skrimta við óðaverðbólgu, en raunin
varð önnur. Þýzkt lýðræði hrundi fyrir vikið, þótt
nokkur ár liðu, áður en það varð ljóst.
Verðbólgan varð i Þýzkalandi að ófreskju, sem
eng n bönd fengu haldið. í orðinu óðaverðbólga felst
þetta. Farþegi með sporvagni greiddi 0,10 mörk
fyrir farið 1. janúar 1918. 1 mai varverðið komið i
0,15 og 0,20 i september 1919.
Þetta þykir okkur ekki mikið. Verðlag hér hefur
hækkað miklu hraðar. Enda var sagan rétt að hefj-
ast. í april 1920 fór sporvagnsmiðinn i 0,50 mörk, i 1
mark i april næsta ár og 1,50 i april 1922. í október
1922 var hann kominn i 10 mörk og 20 mörk i nóvem-
ber. 1 september 1923 var miðinn kominn i 600 þús-
und mörk og i 150 þúsund milljónir marka i növem-
ber það ár.
Þetta var hrun þýzka lýðræðisins.
Það er að tefla á tæpasta vað að láta reka á reið-
anum við 50 prósent verðbólgu ár eftir ár. Rikis-
stjórnin bar i fyrra ekki gæfu til aðgerða. Fjárlög-
um var ekki nægilega i hóf stillt. Þvert á móti hélt
rikisstjórnin áfram stefnuleysi fyrri stjórnar. Verð-
bólgunni var i alltof rikum mæli leyft að rása, og
rikið var einna fremst á sprettinum.
Rikisstjórnin lagði kapp á að halda fullri atvinnu,
sem hefur tekizt. Það er rétt, að full atvinna skiptir
mestu, en við höfum fórnað alltof miklu fyrir þetta
markmið með þvi að láta verðbólguna rása. Enda
hefur rikisstjórnin snúið við blaðinu með siðasta
fjárlagafrumvarpi, sem gerir ráð fyrir mun minni
hækkun frá siðasta ári en verðbólgunni nemur.
En hættan er enn mikil.
Hvaða leiðir koma til greina við lausn efnahags-
vandans við minnkandi þjóðartekjur og óðaverð-
bólgu? Uppbótaleið getur ekki orðið að gagni. Við
höfum einfaldlega ekki úr neinu að spila.
Gengið er of hátt skráð, en gengisfelling þýddi, að
oliu væri hellt á verðbólgubálið. Hér þarf óvenjuleg-
ar aðgerðir. Niðurfærsluleið væri raunhæfasta
framhaldið, en hún er mjög erfið i framkvæmd.
Hún er hins vegar það eina, sem verulega dugir
við núverandi aðstæður.
Samhliða niðurfærslu kaupgjalds og verðlags
þyrfti að bæta hag hinna lægst launuðu, sem er
mjög illa komið. Jafnframt þyrfti að tryggja, að
gengi krónunnar sé rétt skráð en ekki of hátt. Ella
fengju útflutningsatvinnuvegirnir ekki staðizt.—HH

Nú rofnar þögnin
um ouðœfi Francos
Með dauða Francisco Franc-
os — sem heimspressan hefur
nú nokkurn veginn afgreitt sem
dauðan mann — fær spænska
þjóðin endanlega tækifæri til að
gægjast á bak við dyr fádæma
spillingar og óvenjulegra við-
skipta.
í tið einræðis Francos hafa
peningarnir streymt i kistur
fjölskyldu hershöfðingjans.
Þessir peningar skipta hundr-
uðum milljarða. Þeir hafa feng-
izt með kúgunum. Þeir hafa
fengizt með dularfullum dauðs-
föllum og sjálfsmorðum...
Þannig hefst grein sem tveir
blaðamanna Aftonbladets
sænska skrifuðu frá Spáni i blað
sitt á sunnudaginn. Staffan
Heimerson og Lars Weiss hafa
verið á Spáni að undanförnu.
Sænska pressan fer yfirleitt
ekki hlýjum orðum um ástand
og gang mála þar suður frá og
rétt þykir að hafa þar eigin
menn.
Segja þeir félagar i grein sinni
að allar upplýsingar þar i landi
um viðskipti Franco-fjölskyld-
unnar séu viðlika „heitar” og
bráðið blý. Þeir sem viti vilji
yfirleitt ekki segja aukatekið
orð vegna eigin hagsmuna og
þeir sem ekki viti nema litið,
þeir vilji heldur ekkert segja.
Þeir óttast að brenna fingurna,
segir blaðið.
Heimerson og Weiss vörðu
rúmri viku til að ræða við alia
þá sem mögulega gátu eitthvað
vitað um málið. Þeirra á meðai
voru kaupsýslumenn, lögfræð-
ingar, stjórnmálamenn og her-
menn. Þannig telja þeir sig hafa
komizt að ýmsu um „kamarill-
una” — klikuna — i kringum
Franco. Hún er fámenn, i
skugga ,,el Caudillo”.
Auðæfi Francos og fjölskyldu
hans eru andvirði 100 milljarða
peseta. Það eru svo mikið sem
280 milljarðar islenzkra króna,
rúmlega fimmföld islenzku
fjárlögin i ár.
En hverjir tilheyra svo kama-
rillu Francos? Aðeins nánustu
ættingjar. Almennt er talið að
Franco sjálfur hafi ekki verið
sérlega ágjarn en kona hans,
Donna Carmen, hefur verið
þeim mun útsjónarsamari.
Nicolas Franco, bróðir hers-
höfðingjans, hefur átt sinn þátt i
nærri hverjum einasta skandal
sem orðið hefur i viðskiptalifi
Nánasta fjölskylda Francos. Lengst til vinstri er dóttir hans Carmen og maki hennar, markgreifinn af
Villaverde, þá dóttir hjónanna og maður hennar, Alfonso, hertogi og prins af Cadiz og loks Franco og
kona lians, Donna Carmen.
Byssuþjóðfélagið
Aðeins örfáar konur, sem
nauðgað er, kæra til lögreglu.
Þeim er eindregið ráðlagt, i
fjölmiðlum, að sýna engan mót-
þróa, ef nauðgarinn er vopnað-
ur. Nauðgunum hefur fjölgað ó-
hugnanlega i Baridarikjunum að
undanförnu. Þær eru eitt aðal-
einkenni sjúkdómsins i byssu-
þjóðfélaginu.
Þriðjungur svertingja i
Chicago-borg gengur atvinnu-
laus. Menn hafa atvinnuleysis-
styrk, allsæmilegan i rúmt ár,
en eftir það fara þeir á opinbert
framfæri, fátækrastyrki.
Styrkir til handa fátækum eru af
ýmsu tagi, svo sem matarmiðar
til innkaupa i verzlunum. Af-
hending þessara miða hefur
verið miðuð við ákveðið tekju-
mark, en nú vill rikisstjórnin
leggja niður mikinn hluta
þeirra, sem fara til fólks, sem
talið er komast af án þeirra.
1 blöðum birtast viðtöl við
unga svertingja, sem eru að
komastaf atvinnuleysisstyrk og
fara á fátækraframfæri. Þeir
segjast ekki vita, hvað þeir eigi
að gera. Blaðamaður spyr,
hvort þeir ætli kannski að hefja
rán. ,,Rán eiga nú ekki við okk-
ur,” er svarið. Hins vegar sýnir
þetta viðhorfin i byssuþjóðfé-
laginu, að blaðamaður skuli
beina þeirri spurningu til þess,
sem hann ræðir við. Það þykir
vist koma sterklega til greina,
að hinir fátæku gripi til rána til
að afla ser lifsviðurværis.
Auglýst eftir 2000,
einn kom
Fyrir nokkru var auglýst
eftir tvö þúsund leigubflstjórum
i Chicago. Reiknað hafði verið
út, að þennan fjölda þyrfti i
borginni, ef sómasamlega ætti
að vera séð fyrir þörfinni. Dag-
inn eftir hafði aðeins einn gefið
sig fram, og það i borg, þar sem
atvinnuleysingjar eru hátt á
ánnan tug prósenta.
Það er nefnilega stórhættu-
legt að vera leigubilstjóri i
Chicago, svo hættulegt, að
menn, sem hæglega gætu tekið
starfið að sér, vilja heldur lifa
við sultog seyru en aka leigubil.
Margt er reynt til að gera at-
vinnuöryggi Ieigubilstjóra
skárra, svo sem að hafa skothelt
gler milli bilstjóra og farþega.
En skothelt gler dugir skammt,
þegar glimt er við vopnaðan
ræningja. Hann finnur leiðir,
segja menn.
Nokkrar konur hafa tekið að
sér akstur strætisvagna i borg-
inni. Einni þeirra var nauðgað
fyrir skömmu. Einn farþegi
hafði verið eftir i vagninum á-
samt konunni. Hann dró fram
byssu og fór með konuna á af-
vikinn stað i skuggalegri götu.
Eftir nauðgunina kærði hún,
sem er sjaldgæft. Raunin hefur
orðið, að lögreglunni er ógerlegt
aðhafa uppi á nauðgurunum að
nokkru marki. Auk þess kemur
til sú gamla hræðsla kvenna við
að láta slik mál fréttast, og vilja
margarheldurbera harm sinn i
hljóði.
Börn við lögregluvernd
„Þarna hefur tveimur telpum
verið nauðgað,” var blaða-
manni Dagblaðsins sagt við hús
eitt, sem var i niðurniðslu og
átti að'rifa. Svo mjög hafði hús-