Dagblaðið - 23.08.1976, Síða 11

DACBLAÐIÐ. MAXUDACUli 23. AGUST 1976.
r
11
\
Gegn skerðingu verkfallsréttarins
Eftir helmings skeröingu á
kaupmætti daglauna verka-
fólks frá því í febrúarsamning-
unum ’74, eftir aö kreppu auð-
valdsþjóðfélagsins hefur verið
velt svo rækilega yfir á axlir
• verkalýðsins, að bruðl auð-
valdsins og fjármálasukk er nú
í hámarki, á nú að láta kné
fylgja kviði og leggja til atlögu
gegn rétti verkalýðsins til
vinnustöðvunar. Já, fyrst hægt
var að rýra kaupmátt launa um
helming án teljandi mótspyrnu,
því þá ekki að láta reyna á,
hvort ekki sé hægt að svipta
verkalýðinn verkfallsréttinum.
Leyniplagg
Seint í vetur er leið lét ríkis-
stjórnin frá sér fara frumvarp
að nýrri vinnulöggjöf, eða eins
og það heitir: „Frumvarp til
laga um stéttarfélög og vinnu-
deilur”. Félagsmálaráðuneytið
sendi þetta frumv. til forystu
ASÍ og atvinnurekendasam-
bandsins. Á frumvarpsuppkast-
inu var stimpillinn „trúnaðar-
mál“. Trúnaðurinn hefur verið
haldinn af þessum aðilum, og
kemur það engum á óvart hvað
varðar atvinnurekendur, þar
sem frumvarpið er þeirra hags-
munir. Hins vegar sætir þessi
trúnaður furðu, hvað snertir
ASÍ, þar sem hér er vegið að
verkafólki. Nánar um þögn ASÍ
síðar.
Fljótlega tók að kvisast um
innihald þessa plaggs, en einu
aðilarnir, sem sinnt hafa því að
vekja athygli á innihaldinu og
hvetja til baráttu gegn því eru
pólitískir smáhópar á vinstri
kantinum, sem gefa út blöð,
sem hafa tiltölulega litla út-
breiðslu (þess má geta, að út-
varpsráð bannaði nýverið
lestur úr leiðurum þessara
blaða). Önnur blöð en þessi
hafa þagað. Ekki er því þó til að
dreifa,. að þau hafi þetta plagg
ekki til umráða nú, eða geti
hæglega komist yfir það. í
síðasta tölublaði Néista, mál-
gagns Fylkingarinnar, eru
birtar orðréttar margar greinar
úr plagginu, pg þar að auki
lýsir Neisti sig reiðubúinn til að
láta hverjum, sem hafa vill.í té
afrit af leyniplagginu í heild,
en Neisti komst nýlega yfir ein-
tak af frumvarpinu.
Frumvarp til laga
í þessum greinarstúfi mínum
eru ekki tök á að birta langar
klausur úr frumvarpinu. Eg vil
þó benda á nokkur atriði, sem
eru einkennandi fyrir plaggið.
I fyrsta lagi er í frumvarpinu
kveðið á um, hvernig verkalýðs-
félög skuli fjalla um kröfugerð
og verkfallsboðun og gengur
frumvarpið þannig þvert á
sjálfstæði verkalýðsfélaganna.
1 öðru lagi eru þarna fjöl-
mörg ákvæði, sem gefa sátta-
semjara ríkisvaldsins og félags-
málaráðherra rétt til að fresta í
allt að 60 daga ákveðnum
vinnustöðvunum og banna
aðrar algerlega. Þannig má
samúðarvinnustöðvun ekki
hefjast fyrr en 14 sólarhringum
eftir að sú vinnustöðvun hófst,
sem stuðningi er lýst við. Þetta
ákvæði er auðvitað sett í þeirri
von.að búið sé að kæfa vinnu-
stöðvun eins aðila áður en
annað verkafólk getur veitt
raunhæfa aðstoð. Félagsmála-
ráðherra er heimilt að fresta í
allt að 2 mánuði vinnustöðvun,
sem tekur til 100 félagsbund-
inna launþega. Þetta þýðir t.d.
að verkafólki i langflestum
fyrirtækjum landsins væri í
raun bannað með lögum að
svara ákveðinni árás atvinnu-
rekandans með verkfalli. Þá er
vinnustöðvun t.d. algerlega
óheimil, ef tilgangur hennar er
„að þvinga stjórnvöld til að
framkvæma aðgerðir, sem þeim
lögum samkvæmt ekki ber að
framkvæma..." Þetta akvæði er
sett til að reyna að koma í veg
fyrir, að verkfólk hindri
framkv. kjaraskerðingarlaga
eins og t.d. laga um afnám um-
saminna verðlagsbóta. En af
slíkri lagasetningu hefur verka-
fólk bitra reynslu. Mörg fleiri
frestunar- og bannákvæði eru
þarna.
í þriðja lagi eru í frum-
varpinu mörg háskaleg ákvæði
um framkvæmd samningavið-
ræðna og aukinn rétt sáttasemj-
ara ríkisvaldsins til að troða í
gegn svonefndum miðlunartil-
lögum. Hægt er að banna, að
skýrt sé frá því, sem gerist á
samningafundum. Þetta er aug-
ljóslega gert til að hindra að
hinn almenni verkamaður viti
nokkuð hvað er í bígerð, en
slíkt er auðvitað besta ráðið til
að gera hann óvirkan og ómeð-
vitaðan í baráttunni. Eftir að
búið er með slíku leynimakki
að gera margt verkafólk ómeð-
vitað og óvirkt í baráttunni,
getur sáttasemjari krafist þess,
að miðlunartillaga hans sé
borin upp í verkalýðsfélaginu
og skoðast hún þá m.a. sam-
þykkt ef færri en 25 prósent
félagsmanna taka þátt í at-
kvæðagreiðslunni, jafnvel þótt
hver einasti þeirra væri á móti.
Þannig gæti allt að 1000 manna
fundur i Dagsbrún ekki fellt
slíka miðlunartillögu, þótt allir
greiddu atkvæði gegn. Þetta
getur sáttasemjari leikið trekk
í trekk með sömu miðlunartil-
löguna. Ef sáttasemjara tekst
nú ekki að koma miðlunartil-
lögu í gegn með þessu móti á
hann enn ráð. Hann getur
skellt saman atkvæðagreiðslum
í mörgum félögum. Ef Dags-
brúnarmenn t.d. væru mjög
virkiri að fella miðlunartillögu
og mættu allir vígreifir í hverja
atkvæðagreiðslu. þá getur
sáttasemjari bara tekið önnur
félög inn í atkvæðatalninguna.
þar sem áhuginn væri minni, og
fengið þannig út, að Dags-
brúnarmenn yrðu neyddir til
að hætta vinnustöðvun, vegna
þess eins, að áhuginn til að taka
þátt í atkvæðagreiðslunni væri
lítill í hinum félögunum.
Eg vona, að það sem hér er
talið, nægi sem hvatning til að
menn kynni sér betur hið nýja
frumvarp rikisstjórnarinnar
um vinnumálalöggjöfina. Þetta
frumvarp er í heild sinni árás á
verkfallsréttinn, á vérka-
lýðsstéttina, og þessari árás
verður verkafólk að hrinda.
Verkfallsrétturinn
Frá upphafi verkalýðs-
stéttarinnar hefur grund-
völlurinn að sérhverjum sigri
verkalýðsins falist í yfirráðum
yfir eigin vinnuafli, formlegum
sjálfsákvörðunarrétti um það
hvort hann selur þetta vinnuafl
eða eljki, Að vísu hefur verka-
maðurinn alltaf neyðst til að
selja vinnuafl sitt fyrr eða
síðar, jafnvel þótt söluverðið
hafi löngum verið lágt, hann
var neyddur til þess til að geta
skrimt. Með vaxandi samtaka-
mætti hefur verkalýðnum þó
tekist að gera þennan formlega
rétt sinn að hinu þýðingar-
mesta baráttutæki, sem nægt
hefur til að greiða auðvaldinu
þung högg í vörn og sökn Þar
sem verkalýðurinn hefur náð
lengst, hefur hann beitt þessu
vopni sinu út frá því sjónar-
miði, að geta veitt andstæðipgi
sínum sem þyngst högg og
óvæntust með sem minnstum
fórnum fyrir sig sjálfan. Slík
bardagaaðferð krefst stöðugrar
virkrar þátttöku og árvekni
sérhvers verkamanns, virkrar
þátttöku, sem byggist á
nákvæmri þekkingu á stöðu
baráttunnar á hverju augna-
bliki. Gegn þessu öllu beinist
Kjallarinn
Ragnar Stefónsson
frumvarpið nýja um vinnu-
málalöggjöf.
Vissulega býr verka-
lýðsstéttin í dag við vinnulög-
gjöf, sem beinist gegn baráttu
hennar. Vissulega má barátta
verkalýðsstéttarinnar aldrei
takmarkast af neinum slíkum
lagasetningum.Markmið allrar
verkalýðsbaráttu er ekki bara
að takmarka arðránið heldur að
afnema það. Markmið frelsis-
baráttu verkalýðsins er ekki
bara formleg yfirráð, heldur
raunveruleg yfirráð yfir afli
handa sinna og anda. Slíkum
markmiðum verður ekki náð
nema með því að kollvarpa
auðvaldsskipulaginu, og þar
með sérhverjum þeim lögum,
sem ríkisvaldið hefur sett til
höfuðs verkalyðnum. En hvað
sem þessu líður, þá er hitt víst,
að leyfi verkalýðsstéttin, að
þessi nýja vinnulöggjöf taki
gildi, þá er hún að færa stöðu
sína áratugi aftur í tímann,
gera að engu fórnfúsa baráttu
fjölda verkafólks um langa
hríð.
Þögn forystunnar
En hvers vegna hefur ASl
forystan ekki blásið til
hatrammrar baráttu gegn
þessari árás auðvaldsins, hvers
vegna afhjúpar hún ekki
frammi fyrir umbjóðendum
sínum, hvað hér er á seyði? Hví
lætur hún binda sig af
trúnaðarmálsstimpli ríkis-
valdsins, þegar ríkisvaldið
leggur á þennan hátt til atlögu
við verkalýðinn? Hvernig sem
við eða ASÍ forystan svara
þessum spurningum þá er hitt
víst, að forystan lætur
ríkisvaldið liasla sér baráttu-
grundvöll með því að
samþykkja að leyna plagginu
fyrir verkalýðnum. Styrkur
verkalýðsins í átökum við
auðvaldið felst nefnilega i
virkni mikils fjölda í baráttu og
stefnumótun, og slík
fjöldavirkni byggist á þekkingu
á því máli sem tekist er á um.
Hér er ég einmitt kominn að
einni af grundvallarorsökum
fjölmargra ósigra
verkalýðssamtakanna í átökum
við auðvaldið í seinni tíð.
Verkalýðnum er haldið óvirk-
um og ómeðvituðum um það
sem er að ske, foringjarnir
verða eins og hverjir aðrir fjar-
lægir máttvana guðir, í mesta
lagi færir um einhver hrossa-
kaup á sinu háa plani. Síðast,
þegar allt er um garð gengið
birtast þeir á himin-
hvelfingunni, segjandi:
„Verkalýðurinn gat ekki meira,
vildi ekki meira.” í sjálfu sér
gat ver'ið eitthvað til í þessu hjá
þeim. En þeir foringjar sjálfir
geta ekki firrt sig ábyrgð á
getuleysinu, því þeir tóku þátt í
því, meðvitað eða ómeðvitað, að
slæva virkni stéttarinnar.
Það er einmitt þetta sem
ástæða er til að óttast. að gæti
gerst nú við árás ríkisvaldsins
á verkfallsréttinn. Það er þetta
sem gerir nauðsynlegt
frumkvæði neðan frá nú þegar
til skipulagningar baráttu gegn
hinu nýja vinnumálafrumvarpi
íslensku burgeisastéttarinnar.
Ragnar Stefánsson
jarðskjálftafræðingur'
/
Aukum gróðann — meiri verðbólgu
Varla finnst sá maður í þessu
verðbólguþjóðfélagi okkar sem
er svo skyni skroppinn að hafa
ekki vit á því að taka eins mikil
lán og framast er mögulegt. Er
nú svo komið að það er meiri
hagnaður af því að láta verð-
bólguna vinna fyrir sig en vera
að strita sjálfur í sveita sins
andlits.
Hjá flestum kemur
hagnaðurinn af verðbólgunni
fram i eignatilfærslum. Verð-
bólgan síðastliðin tvö ár hefur
verið um og yfir 50% hvort ár
og vart að treysta því að hún
verði umtalsvert minni í ár þótt
hagspekingar geri ráð fyrir því
á veikum forsendum.
Við þessar aðferðir verða
allir fjárfestingarreikningar
tóm vitieysa ef notaðar eru
viðurkenndar hagfræðilegar
aðferðir sem. okkur eru
kenndar í skólum, svo sem:
Payoff núgildis reikningar,
innri-rentu eða annúitets-
aðferðir. Við getum í raun
fengið þá útkomu sem okkur
sýnist út úr slíkum dæmum.
allt eftir því hvaða vaxtafót við
notum til viðmiðunar. Sá sem
fjárfestir verður að reikna
verðbólguna inn í dæmið,
annars er voðinn vís.
v—
Til að sýna hvernig m.vnda
megi sér nokkra hugmynd um
hver sé raunverulegur
hagnaður af fjárfestingu er rétt
að taka hér eitt lítið dæmi:
Maður, sem tekur milljón
króna lán með 18% vöxtum til
eins árs, kaupir hlut sem
heldur verðgildi sínu — það er
hækkar með verðlaginu — t.d.
hluta í húseign.
Verðbólgan er 50%. Eftir eitt
ár þarf hann að greiða kr.
1.180.000, þ.e. lánið að viðbætt-
um vöxtúm. Verðgildi hverrar
milljónar lækkar niður í 1/1,5 á
ári við 50% verðbólgu. Þetta
hefur i för með sér að 1.180.000
verða að verðgildi 786.000 ef
laun hækka jafn mikið og verð-
lag, en það hafa þau einmitt
gert allt frá árinu 1957.
Sé borið saman verðgildi
þess sem fengið er að láni, kr.
ein milljón, og verðgildi þess
sem greitt er ári síðar, kr.
786.000. sést að hagnaðurinn
verður 214.000 kr. eða 21,4%.
Sá sem tekur lán í verðbólgu-
báli eins og nú geisar er því
verðlaunaður með því að fá
greidda 20—30% vexti með lán-
inu. Skyldi þvi engan furða
þótt lánsfjárhungur ríki hér á
landi.
Öll kurl eru ekki komin til
grafar þótt búið sé að reikna út
hagnaðinn af negatífum vöxt-
um bankans. Eftir er að taka
tillit til skattanna.
Vaxtagreiðslur af einni millj-
ón verða eins og áður segir
180.000 kr. Framtaldar tekjur
til tekjuskatts lækka því um
180.000 og miðað við hæsta
skattaflokk. 40% skatt. lækka
þá skattar um kr. 72.000 að
'minnsta kostt Þetta er einnig
beinn hagnaður og ber því að
reikna hann inn í dæmið.
Raunverulegt verðgildi
eignarinnar sem keypt var er
auðvitað áfram ein milljón, en í
krónum talið er það 1,5 millj-
ónir. Beinn heildarhagnaður er
því 286.000 kr. eða 28,6%, að
viðbættu því að verðgildi
eignarinnar, sem keypt var,
helzt óbreytt.
Með því að greiða milljón
króna lánið að ári liðnu með því
að taka nýtt lán að upphæð
1.180.000 með sömu vöxtum og
skilmálum og fyrra lánið má
leika sama leikinn á ný. Eftir
nokkur ár er eignatilfærslan
fullkomnuð án þess að ein
króna sé raunverulega greidd
af þeim sem fjárfestir.
Kjallarinn
Reynir Hugason
Með þvi að taka nógu rnikil
lán getur maður sýnt lágar
tekjur á skattframtali. Hagnað-
urinn er augljós og því um að
gera að auka skuldasöfnunina
ár frá ári.
Atvinnurekandinn hefur
sama hag af verðbólgunni og
einstaklingurinn í þjóðfélag-
inu. Verðbólgan hjálpar honum
að eignast atvinnutækin á mun
skemmri tíma en eðlilegt getur
talizt. Bókhaldslegur hagnaður
af atvinnufyrirtæki er ekki tal-
inn vera eftirsóknarverður
hlutur hér á landi. Atvinnurek-
andi, er skilaði bókhaldslegum
hagnaði af rekstri sínum, væri
talinn fremur vitgrannur og lít-
ill peningamaður.
Flestum er sennilega ljóst
að áíramhaldandi verðbólga
stefnir þjóðarbúinu í gjaldþrot.
Þar sem íslendingar eru miklir
einstaklingshyggjumenn og
hugsa fyrst um eigin hag áður
en þeir hugsa um þjóðarhag þá
hefur enginn raunverulegan
áhuga á að stöðva verðbólguna,
einfaldlega vegna þess að það
kemur mönnum sjálfum illa.
Mikil og vaxandi verðbólga
er það hjarta sem slær í brjósti
þjóðarlíkamans, og einstakl-
ingshyggjan er sá lífsandi sem
honum er í brjóst blásinn.
Tökunt því höndum saman,
mögnum verðbólguna og
aukum gróðann unz yfir lýkur!
Re.vnir Hugason
verkfræðingur

✓