Dagblaðið - 02.04.1977, Blaðsíða 2

2
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 2. APRÍL 1977.
' ' 11 ' —*
ff
Það er laugardagur
Það er laugardagur og langir
skuggar miðsvetrarsólarinnar
laumast eftir frostbitinni
jörðinni. Þeir eru bláir, grænir
og rauðir. Þeir eru reyndar í
öllum hugsanlegum litum,
nema kannski svörtum. Skugg-
arnir taka lit af þeim flötum
sem þeir falla á og svartir fletir
eru fáir í náttúrunnar ríki.
Á sínum tíma voru
impressjónistarnir frönsku á-
litnir geggjaðir þegar þeir
máluðu skugga í öllum litum
nema svörtum en með tímanum
komust þeir upp með þann
ósóma og nú er löngu viður-
kennt að þeir hafi haft rétt
fyrir sér.
Esjan er blá þennan laugar-
dag, himinninn ljósblárri en
skýin hvít. Og sjórinn er dökk-
blár, næstum svarblár. Akra-
fjall er blátt og Skarðsheiðin
líka, og földuð mjallhvítum
snjófönnum.
Það er laugardagur á miðjum
vétri og sólin teygir arma sína
svo langt upp á himinhvelið
sem hún nær á þessum tíma árs
og nú fer það að lengjast dag
frá degi. Sjórinn er svarblár, en
hvítur þar sem hann freyðir um
stefni Akraborgar, sem nú
snýr skuti í höfuðborgina og
stefnir til heimahafnar sinnar,
Akraness.
Þú situr hátt í þessu skipi og
lætur fara vel um þig. Skipið er
iðið við að ferja fólk og farm
milli þeirra bæja sem mega
teljast útverðir Hvalfjarðar.
Þrátt fyrir þægindi farþegasal-
ar gengur þú út í veðurblíðuna
á afturþiljunum og nýtur út-
sýnisins. Leiðarbaujurnar
vagga mjúklega 1 undiröldunni
og hneigja sig fyrir þér ljós-
krónum skrýddar í toppinn.
Augu þín staðnæmast við
Gröttuvitann og þú undrast hve
reisulegt mannvirki hann er,
héðan séð, þar sem hann trónir
yzt á því lága nesi, sem kennt er
við Seltjörn. Sumir segja að
hún fyrirfinnist ekki lengur.
Þér flýgur í hug magnþrungið
kvæði meistara Þórbergs, hvar

í eru þessar ljóðlínur: „Við
Gróttu svarrar sjórinn, við
sorfin þarasker“. Þú rennir
augum frá vitanum í átt til
borgarinnar og enn ertu undr-
andi. Þér finnst furðu gegna
hversu stór hún Reykjavík er
orðin, varla komin á fermingar-
aldurinn. Byggðin farin að
teygja sig upp um hæðir og
hóla, þar sem enginn taldi
byggilegt fyrir fáum árum, ekki
slegið þar tjaldi nema í neyð.
Og áfram rennir þú sjónum í
átt til sveitarinnar, sem sumir
segja að ekki sé lengur sveit.
En fjöllin eru söm við sig, þar
sem þau rísa yfir þéttbýlinu,
Ulfarsfell, Lágafell, Helgafell
og Mosfell og Esjan. Þú lætur
staðar numið i hringsjánni við
drottningu þeirra fjalla sem
kringja sjónhring íbúa
höfuðborgarsvæðisins og
nágrenni þess.

En Akraborgin siglir sinn sjó
og breytir stöðugt, með ferð
sinni, sjónarhorni þfnu. Fjöllin
taka á sig nýjan svip. Og þó.
Réttara væri að segja að þau
tækju á sig annan svip, þvi svip-
mót þeirra er það sama. Það ert
þú sem sérð þau í nýju ljósi.
Ef þú hefur aldrei farið sjó-
leiðina frá Reykjavik til Akra-
ness áður, vekur það furðu þína
hve Akrafjall gjörbreytir svip-
móti sínu. Þvi. nær sem Akra-
nesi dregur er engu líkara en
fjallið opni faðm sinn fyrir þér,
likt og það vilji taka þér opnum
örmum.
Áður en þig varir er
sjóferðinni lokið og ferjan lögzt
að bryggju á Skipaskaga. Þú
gengur á land i skini þeirra
sömu sólar og alltaf áður, tekur
hús á vinum i frændgarði og
ætlaðir aldrei að festa frásögn á
blað.
Andskotans kven-
semin í köllunum
Vfsur og
vísnaspjall
Jón Gunnar Jónsson
Fyrir skömmu birti ég nokkrar vísur
eftir skagfirska hagyrðinginn Jónas Jón-
asson frá Hofdölum. Hann var búfræð-
ingur frá Hólum. Hóf búskap að Grund-
arkoti í Blönduhlíð rétt eftir aldamótin
og sat fleiri jarðir þar um slóðir. Frá
1936 til daugadags 1965 var hann búsett-
ur á Sauðárkróki. Hér koma nokkrar
stökur til viðbótar og ein endurprentuð
vegna villu.
Hvessir grár og gamall halur
gusti móti augun hörð.
Einn hann situr, eins og valur
yfir bráð sem heldur vörð.
Ekki hræðist hriðarskessu
hlýjum klæddur stakki þors.
Hann við sumarsólarmessu
safnaði yl til næsta vors.
Karlagrobb nefnir hann þessa vísu.
Þó ég hafi hárið misst,
horfinn af besta skeiði;
óði slungna orðsins list
yfir skallan breiði.
Framtal á kreppuárum.
Eignin min er smærri en smá,
smygluð staup og hálfgleymd kvæði.
Tekjuhliðin lægri en lág,
lítið kaup og sultarfæði.
Vanhöld eru, veikluð trú,
viljans stálið sundur brotið.
Þctta er næsluni þrutahu,
það hefur vonum lcngur fiotið.
Þessi vísa á að vera sjálfslýsing.
Að öðrum þræði er ég barn,
ekki um dægurmálin skeyti.
En uppreisnar og efagjarn
er ég svona að hinu leyti.
Ort á heimaslóðum.
Fjölbreytileg er hún fóstran mín kær,
en flest eru skiptin með tignarbrag.
Heiðbláum möttli sig hjúpaði í gær,
en hríðarúlpunni klæddist í dag.
Svona lýsti hann manni einum.
Höfuðlagið er heldur kúft,
hörund sá ég ei grárra. —
Ytra borðið er alltsaman hrjúft
en — ætli hitt sé þá skárra?
Fyrirfram samin eftirmæli.
Móhúsa-Jón fékk mörgum stærri
minning, þá út var hafinn.
En þú ert í löstunum þeim mun smærri,
að þegjandi verðurðu grafinn.
Jónas leit yfir f arinn veg og orti:
Oft var braut mín brött og hál,
bráðum fer að vetra,
gat þó stundum trega og tái
tætt í annað betra.
Og öðru sinni.
Lúinn skrokkur, löruð sál,
ijóðin utangátta.
Það er orðið meir en mál
mér að fara að hátta.
Og sólarvísan er rétt svona.
Gulina hárið greiðir sói,
geisia-bárur himin lauga.
Döggin gljár á grund og hól —
gleðitár í rósarauga.
Hjálmar Þorsteinsson frá Hofi er enn
á lifi, kominn á tíræðisaldur. Eftir hann
hafa komið út nokkur vfsnasöfn. Mun ég
minnast hans seinna í þessum þáttum.
Ein af kunnustu visum hans er svona:
Þó ég ekki hafi hitt
haidið rétt á taumnum,
ef þú velur vaðið mitt,
þá varaðu þig á straumnum.
Hér er það bóndamaður sem talar, sá
er fara þarf á hesti yfir hættuleg vatns-
föll en um leið er hann að iýsa með
augnabliksmynd lífsferli sínum og biðja
um skilning á kjörum sínum og réttiátan
dóm.
Þessari visu hliðstæð er ein af stökum
Jóns S. Bergmanns:
Kiónni slaka eg aldrei á
undan blaki af hrinu,
þótt mig hrakið hafi frá
hæsta takmarkinu.
Það er gaman að virða fyrir sér líking-
una með þessum tveimur visum alþýðu-
skáldanna. Jón var mikinn hluta ævi
sinnar sjómaður, ósjálfrátt sækir hann
likingu sína til hafsins. Báðir leggja lífs-
sögu sina undir almenningsdóm, báðir
láta uppi sitt eigið álit og eru óklökkir.
Hér eru tvær aðrar vísur eftir Jón.
Hann þótti nokkuð ölkær. Hér lýsir hann
vistinni í höll Bakkusar.
Þar er gestum greitt til máls,
glöggt er hvað þeir meina,
því að gleðigyðj an frj áls /
gengur þar um beina.
Svo er það aftur sjómaður sem talar:
Eg hef marga öldu séð
ægilega rísa,
síðast brýtur siglutréð
sú — er ég á vísa.
Fólk var nýlega að hlusta á sjónvarp í
húsi einu á Akureyri. Komu þá gestir í
heimsókn og ekki strax skrúfað fyrir
skemmtilegt efni. Gamall maður var að
segja frá barneignum sínum og kvenna-
gengi. Þóttist hann ekki dauður úr öllum
æðum enn þótt kominn væri fast að
nfræðu. Andskotans kvensemin í körlun-
um, sagði aðkomukonan. Upp úr spjalli
um þetta Hjálpuðust húsbændurnir að
við að hnoða saman eftirfarandi vísu.
Morgunn sem kvöld og um miðjan dag
mér finnst ekkert jafn svalandi.
Og allt kemst þá líka annað í lag
og ekki um talandi.
Jón Gunnar Jónsson
S. 41046