Dagblaðið - 25.04.1977, Side 10

10
WMBWm
frjálst, úhád dagblað
Útgefandi Dagblaðiö hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas kristjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoöarfrottastjóri: Atli Steinarsson. Safn: Jón'
Sævar Baldvinsson. Handrit: Ásgrímur Pólsson.
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Ema V. Ingólfsdóttir, Gissur
'Sigurösson, Hallur Hallsson, Holgi Pétursson, Jakob Magnússon, Katrin Pólsdóttir, Krístín Lýðs-
(dóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lór. Ljósmyndir: Bjarnloifur Bjamleifsson
iHörður Vilhjólmsson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þróinn 'Þorloifsson. Dreifingarstjóri: Mór E. M.
'-falldórsson.
Áskriftargjald 1100 kr. ó mónuði innanlands. I lausasölu 60 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, óskriftir og afgreiðsla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Ranglætisfrumvarpið
Almenningsálitið hefur unnið
talsverðan sigur í skattamálunum.
Þungi þess hefur hrakið fjármála-
ráðherra og ríkisstjórnina á flótta.
Nú hefur verið hætt við að keyra
skattafrumvarpið gegnum þingið
að þessu sinni.
Skattafrumvarpið var óskabarn fjármálaráð-
herra. Menn minnast þess, að óánægja almenn-
ings með skattamálin náði hámarki, eftir að
álagningarseðlar birtust á síðasta sumri. Marg-
ir létu í ljós álit sitt í f jölmiðlum, og meingallar
skattakerfisins voru afhjúpaðir. Þrýstingur al-
menningsálitsins hafði að þessu sinni nokkur
áhrif á steinhjörtu ráðamanna. Að vísu hafði
árum saman verið heitið umbótum, en þau
loforð voru gefin upp í ermina. Útkoma svokall-
aðra umbóta reyndist hert skattpíning á launa-
fólk. En á síðasta hausti virtist meiri alvara í
viðbrögðum ráðamanna. Nú skyldi svo sannar-
lega bætt úr skák og gerðar umbætur, sem máli
skiptu.
Við þessar aðstæður varð skattafrumvarp
fjármálaráðherra til. Því var lofað snemma
þings, en það varð þó ekki lagt fram fyrr en
síðustu daga fyrir jólaleyfi þingmanna. Þetta
var mikill bálkur, og þingmönnum gekk illa að
átta sig á eðli þess. Þegar menn tóku að kanna,
hvað í frumvarpinu fólst, og niðurstöður voru
birtar, lá ljóst fyrir að frumvarpiö var ekki
umbótafrumvarp. Það var í stærstu atriðum
meingallað. Víða voru skrefin stigin aftur á
bak. Þau skattalög, sem að var stefnt, reyndust
við athugun dynja á alþýðu manna. Húsbyggj-
endur, sjómenn, útivinnandi konur og einstæð-
ir foreldrar urðu sér"taklega fyrir barðinu á
skattafrumvarpinu.
Þá reis þung alda mótmæla. Dagblaðið lagði
sitt af mörkum til að sýna, hvað frumvarpið
þýddi. Á fundum kvenna og verkalýðsfélaga
var frumvarpinu andmælt, svo að dæmi séu
nefnd. Það reyndist eiga formælendur fáa.
Fjármálaráðherra lagði að þingmönnum
stjórnarflokkanna að gjalda frumvarpinu já-
yrði í meginatriðum, svo að það mætti komast í
gegn, þannig. að eftir því yrði farið við skatt-
lagningu á tekjur yfirstandandi árs. Þingmenn
stjórnarflokkanna höfnuðu þessu og kröfðust
að hafa óbundnar hendur. í viðtölum fjölmiðla
við stjórnarþingmenn kom fram mikil óánægja
með frumvarpið og vinnubrögðin, sem viðhöfð
voru við samningu þess og meðferð.
Eftir miklar vangaveltur hefur nú verið hætt
við að afgreiða frumvarpið, heldur á að salta
það til haustsins. Jafnvel þeir, sem ekki vilja
algerlega kasta því, hafa við orð að breyta því
svo verulega, að í rauninni verði úr því allt
annað frumvarp. Talað er um að falla frá þeirri
grundvallarbreytingu, að í stað frádrátta komi
afslættir. Talað er um stórhækkun barnabóta
og frádráttarbærni meðlaga. Formælendur
frumvarpsins hafa enn við orð að v'ðhalda
reglunni um helmingaskipti á tekjum hjóna.
Frumvarpið var upphaflega auglýst með þeim
orðum, að í því fælist jafnrétti kynja og sér-
sköttun. Það hefúr síðan verið rækilega hrakið.
Frumvarpið er í raun úr sögunni sem slíkt.
Frumhlaup fjármálaráðherra hefur að engu
orðið. Ranglætisfrumvarpið sofnar, en ekkert
hefur verið bætt úr misréttinu í skattamálum.

DAGBLAÐIÐ. MANUDAGUR 25. APRÍL 1977.
Sparnaöarráögjafi Carters:
UNNT AÐ LÆKKA ORKU-
NOTKUNINA UM 30% ÁN
FRAMLEIÐSLUSAMDRÁTTAR
— minni bíla — kaldari hús — betri einangranir — betri hitatæki
Fari Bandarikjamenn í einu
og öllu eftir orkusparnaðar-
tillögum Carters forseta verða
afleiðingarnar m.a. þær að þeir
munu i framtíðinni aka á minni
og léttari bílum en almennt
gerist nú og búa og vinna í
kaldari húsakynnum að vetrar-
lagi en hingað til þar sem
lækkað hitastig er meðal
tillagna. Líklegt má telja að
fjöldi smáorkuvera verði
reistur, jafnvel vindmyllur og
sðlspeglar.
Þrátt fyrir þetta telja sér-
fræðingar engar sérstakar líkur
á versnandi efnahagsát andi i
kjölfar þessa- né teljandi
breytingum á lífsháttum
Bandaríkjamanna. Þeir segja
að með þvi einu að auka
nýtingu olíu og bensins með
aðferðum, sem nú þekkjast,
muni sparast gifurlegir fjár-
munir án þess að til nokkurrar
röskunar komi á þjððháttum.
Fjölnýting hefur nú
skyndilega orðið algengt orð í
Bandaríkjunum, eða eftir ræðu
Carters forseta á miðvikudag
þegar hann kynnti sparnaðar-
áformin. Orðið þýðir einfald-
lega að nýta orku til fleiri en
einna nota í senn. Sem dæmi
má nefna að verksmiðja gæti
notað útblástursgufu eða hita
til rafmagnsframleiðslu fremur
en að sleppa þessari orku
ónýttri út i andrúmsloftið.
Vestur-Þjóðverjar eru langt
komnir á þessu sviði og í
íslenzka sjónvarpinu var fyrir
skömmu mynd, sem sýndi
hvernig dönsk stórverzlun
notaði hitann frá mótorum
kæliklefanna til þess að hita
upp miðstöðvarlögn verzlunar-
innar.
Bandarískir orkusérfræoing-
ar telja Bandaríkin vera langt á
eftir mörgum Vestur-
Evrópurikjum í þessum efnum
og telja úrbóta þörf þegar í
stað.
Doktor James Schlesinger,
en Carter réð sem yfirverk-
fræðing sparnaðaráætlananna,
segir að þessi sparnaður, sem
fyrirhugaður er, eigi ekki að
þurfa að koma niður á tekjum
eða atvinnu í landinu. Segir
hann engin föst tengsl milli
orkueyðslu og þjóðarfram-
leiðslu. Gengur hann svo langt
að segja að Bandaríkjamenn
geti sparað allt að 30% orku-
gjáfa án þess að breytta lífs-
háttum sínum.
Hér fara á eftir tvö sláandi
dæmi, sem hann hefur sett
fram: Ef unnt yrði að koma
meðaleyðslu bila niður i 11 til
12 litra á hundraðið, spöruðust
1,8 milljónir lítra af bensíni
daglega. Ef fólk lækkaði meðal-
hitun híbýla um þrjár gráður
yrði sparnaðurinn 570 þúsund
gallon á dag.
Þá bendir hann á að jafnvel
nýjustu geroir húshitunar-
tækja sendi um 40% hita-
orkunnar ónýtta upp um
reykháfanna, meirihluti allra
húshitunartækja sendi yfir
60% orkunnar út ónýtta.
Schelsinger segir að ef borin
sé saman orkunýting í banda-
rískum iðnaði og t.d. vestur-
þýzkum, komi í ljós að banda-
rískur iðnaður eigi mikil
tækifæri.ef hann nái að skera
orkukostnaðinn verulega niður
án þess að skerða fram-
leiðsluna. t vissum tilvikum,
sem athuguð hafa verið í
Þýzkalandi, og borin saman við
Bandaríkin, nota Þjóðverjar
38% minni orku við sömu fram-
leiðslu og Bandaríkjamenn og
er hlutfallið allt upp í 40%
lægra í Svíþjóð. Undantekning
er í áliðnaðinum, þar sem
svipuð orka er notuð til að
framleiða sama magn I Banda-
ríkjunum, Vestur-Þýzkalandi
og Svíþjóð.
Vélar flestra bandarískra
blla voru hannaðar á meðan
bensín kostaði helmingi minna
þar en nú og var þvl ekki tekið
tillit til bensínsparnaðar. Að
meðaltali komast bandarískir
bílar talsvert innan við 20
mllur á hverju bensíngalloni á
meðan sænskir og þýzkir kom-
ast að meðaltali um 24 mllur é
sama magni.
Það var ríkjandi skoðun I
Bandaríkjunum þar til fyrir
skömmu, eða á meðan orka var
þar mjög ódýr, að orku
sparnaður borgaði sig ekki, og
var það að vissu leyti rétt. En
nú er orkan hins vegar orðin
dýr og er auk þess þverrandi I
formi olíu.
Carter gerir að tillögu sinni
Sjaldan launar
kálfur ofeldi
Það sannast hið fornkveðna,
að sjaldan launar kálfur ofeldi,
þegar manni verður hugsað til
hinna öldnu og sjúku meðlima
þessa þjóðfélags, hinna full-
orðnu sem hafa unnið hörðum
höndum undangengna áratugi
við að afla þjóðinni tekna,
byggja upp úr eymd og volæði,
breyta úr örbirgð I velmegunar-
þjóðfélag, sem er þó svo hrapal-
lega misnotað sem raun ber
vitni um. Orðið gamall hlýtur
að vera hryllingur I íslendings-
eyrum, svo skammarlega er að
þeim búið I ellinni. Eitt
það ömurlegasta sem þeir, er
hafa náð sjötugsaldri, verða að
þola er það að vera reknir út af
hinum almenna vinnumarkaði
ekki lengur taldir nothæfur
vinnukraftur þrátt fyrir það að
þeir skili jafnvel tvöföldum af-
köstum á við margan sem yngri
er. Það vita allir. er hafa unnið
og stritað alla ævi, að vinnan er
þeim nauðsynleg. Sjómenn og
eyrarkarlar, sem ólust upp hér á
landi fyrir tyggigúmmípoppöld-
ina, voru ekki vanir að sækja
peninga í vasa foreldra sinna.
Þeir voru látnir vinna fyrir
þeim, og það vilja þeir gera
enn, þrátt fyrir það að þeir hafi
stiklað upp á áttunda tug æv-
innar.
En svo er önnur raunasaga
sem skeður I sambandi við
þessa menn. Segjum sem svo að
svo ömurlega vilji til að þeir
hafi haft þolanlegar tekjur síð-
asta árið sitt á vinnumarkaðin-
um. Þá duga hungurlaunin,
sem þeim eru skömmtuð og
nefnd eru ellilaun ekki nálægt
því upp í skattana frá árinu á
undan. Þetta teljum við þjóðar-
flokksmenn vera einhverja þá
mestu svívirðu sem hægt er að
bjóða upp á,í staðinn fyrir að
lofa þessum mönnum að vinna
svo lengi sem þeir vilja og hafa
getu til og verðlauna þá með
því að hætta að leggja á þá
skatta, þegar þeir hafa náð sjö-
tugsaldri, I stað þess að hrekja
þá út úr eðlilegum samskiptum
við athafnallfið og raunar verra
en það, því að starfsamur mað-
ur líður sálarkvalir við það að
vera rekinn eins og óbótamaður
fyrir það eitt að vera orðinn
sjötugur. Hvað bíður svo þess-
ara sjötugu manna. Jú, þeir
fara inn I Tryggingastofnun
ríkisins og sækja sér ellilifeyr-
inn, 25.000, tuttugu og fimm
þúsúnd krónur á mánuði, og á
því eiga þeir svo að lifa. Eg
efast um að ráðherrunum okk-
ar þætti það björgulegur lífeyr-
ir, jafnvel þó fólki sýnist nú svo
að þeir hafi ekki svo miklum
störfum að sinna í þingi eða í
rikisstjórn, að minnsla kosti
ekki þeir sem eru búnir að
leggja kirkjurnar undir sig
með ræðuhöldum og orgelgargi.
Þvl svo getur sýndarmennskan
orðið mikil og brjálæðisleg að
þessi skurðgoð skirrist ekki við
að trana sér fram, sem ein-
hverjum útvöldum kirkjulista-
mönnum eða réttlætanlegum
kennimönnum.semþjóðin megi
alls ekki án vera, alls ekki fara
á mis við að líta þeirra dýrlegu
ásjónu. Það vaknar hjá mörg-
'um sú spurning hvort þeir séu á
einhverjum launum hjá söfnuð-
unum, því það er allra álit
að þessir menn vinni ekkikaup-
laust, eða er þetta ef til vill
sérlaunuð tómstundaiðja ráð-
herra? Spyr sá sem ekki veit.
Þá eru það öryrkjarnir, fólk
sem hefur orðið fyrir því óláni
að missa heilsuna. Með því að
fá allar þær uppbætur, sem
hugsanlegar eru,fá þeir I dag
55.600 kr. á mánuði, þrátt fyrir
það að almennt sé talinn ógern-
ingur að lifa á lægri upphæð en
hundrað þúsund krónum á
mánuði. Hvert á ósjálfbjarga
fólk að sækja mismuninn? Það
er enginn veikur af því að hon-
um þyki gaman að því. Það
vildu allir svo gjarnan vera
heilir heilsu. Það er rausað og
þvælt um lífeyrissjóði og ör-
orkubætur. Það hlýtur að vekja
þær spurningar hjá örorkuþeg-
um hvort það séu einhverjir
leynisjóðir, sem séu einhvers
konar bitlingabætur handa
gripategund þeirri sem I snobb-
heiminum er nefnt betri borg-
arar, eða eru bara svo mikil
skrifstofubákn utan um þessa
sjóði að þeir rétt hrök'-”: *
launagreiðslur til margs;.