Dagblaðið - 04.04.1978, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1978.
frjálst, úháð dagblað
Útgefandi Dagblaflið hf.
Framkvœmdastjórí: Sveinn R. Eyjólfsson. RKstjórí: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjórí: Jón Birgir Pétursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rítstjómar.
Jóhannes Reykdal. íþróttir Hallur Simonarson. Aflstoflarfréttastjórí: Adi Steinarsson. Handnt:
Ásgrímur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurfls-
son, Hallur Hallsson, Helgi Pátursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson, Ómar
Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamlorfur BjamleKsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Sveinn Pormóflsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkerí: Þráinn ÞoríeKsson. DreKingarstjóri: Már E.M. Halldórs-
son.
Ritstjóm Siflumúla 12. Afgreiflsla Þverholti 2. Áskriftir, auglýsingar og skrHstofur Þverholti 11. Aflal-
simi blaflsins 27022 (10 linur). Áskríft 1700 kr. á mánufli innanlands. í lausasöki 90 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf. Slflumúla 12.
Mynde- og plötugerfl: HHmir hf. Slflumóla 12. Prentun: Árvakur hf. SkeKunni 19.
Gulltrygging toppanna
Háttsettir embættismenn ríkisins geta
haft allt að tíföldum launum lægst-
launaðra verkamanna á mánuði. Kerfið
gulltryggir þetta misrétti. Þar er að miklu
leyti um að ræða faldar sposlur til æðstu
embættismanna. í mörgum tilvikum eru
þessi fríðindi ekki talin fram til skatts.
Með því að fela þessi fríðindi tryggir kerfið bæði að
misréttið í launamálum verður ekki augljóst og misréttið
er aukið með því að skattleggja ekki nema hluta af tekj-
um kerfisriddarans.
Einn er sá glæpur...
í öllu því flóði afbrota og misferla,
sem yfir íslenzkt þjóðfélag hefur orðið
að ganga, svo að það mætti teljast til
„menningarrikjanna” svokölluðu er
ein tegund glæpa, sem Islendingar og
fjölmiðlar í landinu hafa enn ekki
flokkað meðal þeirra, sem taka þarf
„föstum tökum”, m.a. með því að
birtanöfn hinna seku.
Á meðan nauðaómerkilegu
„finansbankamáli” er ýtt milli tann-
anna á landsmönnum, sem allir vildu
fegnir eiga aðild að, svo fremi að yfir-
völd létu kyrrt liggja, er keppzt við að
þegja í hel stærstu og viðamestu
glæpastarfsemi, sem nú hefur fest
rætur í þjóðfélaginu. — Hér er auð-
vitað átt við smygl eiturlyfja til lands-
ins, dreifingu þeirra og sölu.
Hættuleg mistúlkun
Það er oft látið að þvi liggja, þá
sjaldan að minnzt er á notkun eitur-
lyfja, að sum séu „hættuminni” en
önnur. Sumir ganga svo langt að telja
fólki trú um, að það eiturefni, sem í
Einn úrskurðaður
í gœsluvarðhald
vegno fíkniefna
Rtimlega tvitugur
tslendingur var i laug-
ardagskvöid Urskurft-
aður i allt aft 30 daga
gxslu varfthald vegna
rannsóknar fDtniefna-
máls.
Dæmigerð „frétt” um fikniefnamál.
hvað mestum mæli hefur verið dreift
hérlendis til sölu meðal unglinga sé
svo til „skaölaust, ef þess er ekki neytt
i óhófi og að staðaldri”!
Allar slikar staðhæfingar eða bolla-
leggingar eru til þess fallnar að rugla
almenning í ríminu og ýta undir lin-
kind þá, sem yfirvöld hafa sannanlega
sýnt þessum málum með því m.a. að
halda málum af þessu tagi, smygli og
dreifingu svo og sölu eiturlyfja vand-
lega aðskildum frá öðrum afbrotum og
láta ekki frá sér fara ítarlegar fréttir
um afbrot á þessu sviði eins og gert er
þegar um rán eða morð er að ræða.
Það liggur i augum uppi, að þegar
maður er handtekinn og úrskurðaður i
30 daga gæzluvarðhald vegna meints
eða staðfests gruns um dreifingu eða
sölu eiturlyfja er slikt ekki minna mál
en misferli deildarstjóra í banka og
þjóðfélagslega mun hættulegra.
Þrátt fyrir tilraunir opinberra aðila
— og fjölmiðla eða einstakra starfs-
manna þeirra, til þess að gera litið úr
þeim vanda sem dreifing eiturlyfja,
sala þeirra og neyzla hefur í för með
sér, svo sem með því t.d. að nefna
eiturlyfjamál „fikniefnamál” eða kalla
forherta glæpamenn, sem koma við
sögu þessara mála „Ungmenni” og á
annan hátt að draga fjöður yfir rann-
sókn eiturlyfjamála — verður fyrr eða
Dagblaðið hefur sagt ítarlega frá fríðindum ráðherra
og þingmanna í þessum efnum. í umræðum á Alþingi í
síðustu viku var rætt um fríðindi ýmissa annarra toppa i
kerfinu. Þar var enn drepið á, að ráðherrar fá til dæmis
eftirgefin aðflutningsgjöld af bifreiðum sínum og greidd-
an reksturskostnað þeirra. Þeir fá einnig gjafafé í formi
lána með lágum vöxtum. Bankastjórar hafa sams konar
bílafríðindi og ráðherrar, þótt þau séu ekki veitt sam-
kvæmt lögum.
Forstjórar Framkvæmdastofnunar ríkisins, oft nefnd-
ir kommissarar, hafa tekið sér sams konar bílafríðindi.
Ekki er það heldur samkvæmt lögum.
Umræðurnar á Alþingi spunnust út af þingsálykt-
unartillögu tveggja þingmanna Alþýðubandalagsins,
Stefáns Jónssonar og Jónasar Árnasonar. Tillagan
fjallar um, að því skuli beint til ríkisstjórnarinnar, að hún
láti setja reglugerð um kjör hæst launuðu embættis-
manna ríkisins og þeirra stofnana, sem ríkið á meiri-
hluta í. Þar verði kveðið á um, að allar greiðslur til
embættismannanna fyrir störf í þágu fyrirtækjanna
komi fram í launum þeirra en afnumin verði önnur fríð-
indi, þar á meðal fríðindi, er lúta að innflutningi bifreiða
og rekstri þeirra. Kostnaður embættismannanna vegna
starfs þeirra verði hins vegar ætíð greiddur samkvæmt
reikningi.
í framsöguræðu sagði Stefán Jónsson meðal annars:
„Bankastjórar og kommissarar virðast ekki telja þessi
fríðindi sín til tekna.”
Háttsettir embættismenn kerfisins hafa ekki einungis
framangreind fríðindi. Af alkunnum aukasposlum má
nefna greiðslu fyrir óunna yfirvinnu, fundarsetur og
nefndarstörf. í mörgum tilvikum er verið að greiða
embættismönnum tvisvar kaup fyrir tímann, þar sem
ýmsar aukasposlurnar eru veittar fyrir störf unnin í dag-
vinnutíma.
Þrír þingmenn úr öðrum flokkum, sem tóku til máls
um tillögu þessara alþýðubandalagsmanna, tóku henni
sæmilega vel. Hins vegar má gera ráð fyrir, að þing-
heimur hafi yfirleitt lítinn áhuga á að afnema þetta hróp-
lega misrétti. Viðgengizt hefur um langt árabil, í
stjórnartíð ríkisstjórna úr öllum flokkunum að hygla
toppmönnum kerfisins með þessum hætti. Það er mikil-
vægur þáttur í samtryggingarkerfi flokkanna.
Þingmenn eru einnig þátttakendur í þessari svika-
myllu, eins og vandlega hefur verið rakið í Dagblaðinu.
Mikil fríðindi þeirra eru ekki skattlögð. Ekki fór hjá því,
að þeir þingmenn, sem til máls tóku um framangreinda
tillögu, minntust sumir hverjir dálítið á fríðindi þing-
manna, en þó mjög takmarkað. Það kemur ekki á óvart.
Þingmenn eru sammála um að taka sjálfir þátt í gull-
tryggingu toppmanna kerfisins.
Innflutnings-
frelsið er
undirrót
efnahagsvandans
„Á árinu 1960 var mörkuð sú
stefna að gefa utanríkisverslunina
frjálsari og afnema innflutnings-
höft. Stærstur hluti innflutnings er
nú orðinn frjáls til mikilla hags-
bóta fyrir þjóðarheildina. Enn er
þó nokkur hluti innflutnings háður
leyfum, jafnvel þrátt fyrir gagn-
stæðar skuldbindingar i samning-
um okkar við aðrar þjóðir. Versl-
unarráð telur að efnahagslegur
ávinningur af frjálsum utanríkis-
viðskiptum sé óumdeilanlegur og
hvetur stjórnvöld því til að halda
áfram á markaðri braut og gefa
innflutning frjálsan á þeim vörum
sem enn eru háðar innflutnings-
leyfum.”
(Ályktun frá Verslunarráði Islands,
Mbl. 4.2. 1978).
Ályktunin hér á undan er nokkuð
dæmigerð fyrir þann „almennt viður-
kennda sannleika” að frjáls innflutn-
ingur sé þjóðinni til hagsbóta. Menn
virðast einfaldlega slá þvi föstu að svo
sé, án þess að rökstuðnings sé þörf.
Undirritaður telur þetta mál þó um-
deilanlegra en Verslunarráð vill vera
láta — og mun ég reyna að skýra
ástæðuna hér á eftir.
Um hagfræði
Ef við í fljótheitum litum á þá hag-
fræðikenningu sem notuð er til stuðn-
ings frjálsum innflutningi, ge'ngur hún
út á það að því frjálsari sem heimsvið-
skiptin séu, þeim mun meiri verði
hagnaðurinn fyrir alla aðila. Kenning-
in sér heiminn sem samansafn fyrir-
tækja sem keppa á frjálsum markaði
þar sem hver og einn reynir að bjóða
lægra.verð en keppinauturinn. Þannig
verði sá sem framleiðir með minnstum
tilkostnaði ofaná i samkeppninni og
neytendur fái þá um leið vöruna á
lægsta verði. Allar viðskiptahömlur og
tollar milli landa séu þess vegna neyt-
endum i óhag. Þetta litur ákaflega vel
út á pappirnum — og gildir raunar i
sumum tilfellum.
Kenning þessi varð til á bernsku-
skeiði iðnaðarins í Evrópu, áður en
auðhringar með nútimasniði komu til
sögunnar. Því er eðlilegt að spyrja: er
hún nothæf i dag?
Hinn heimsfrægi bandaríski hag-
fræðiprófessor John Kenneth Gal-
braith hélt gestafyrirlestur í Oslóarhá-
skóla í feb. sl. og ræddi þá þessa spurn-
ingu:
„Aðalatriðið i fyrirlestri Gal-
braiths var að hagfræðiþekking
einar kynslóðar væri ónothæf fyrir
þá næstu. Meiri hluti hagfræðinga
i hinum vestræna heimi notar lík-
an þar sem kerfið er samsett af
óháðum fyrirtækjum sem keppa
hvert við annað. Öll séu þau háð
markaðslögmálum, og að endingu
háð óskum og dómi neytenda. Gal-
braith fullyrðir að þessi mynd sé
algerlega röng, en hagfræðingar
séu þó eins og fastlímdir við hana.
Þetta er ein af ástæðunum til þess
að þeir skilja ekki ástandið i dag.
Vegna þess að hagfræðingar nota
úrelt likan skilja þeir ekki breyting-
arnar sem nú eiga sér stað i þjóð-
félaginu. Tillaga Galbraiths er að
skipta hagfræðinni í tvennt. í
Bandaríkjunum eru 60% atvinnu-
lífsins í höndum 200 fyrirtækja, en
bandarísk fyrirtæki eru í allt um
200000. Þessi stærstu mynda alveg
sérstakan þátt í efnahagslífinu, en
þau smáu starfa í samræmi við
gamlar kenningar. Það eru þau
stóru sem eru í vexti og stuðningur
ríkisins beinist að þeim. Það er
ekki hægt að láta þau verða gjald-
þrota, rikið strengir öryggisnet sitt
ef þeim mistekst.”
(Þýtt úr „DAGBLADET” (Osló) 11.2.
1978).
Með öðrum orðum: hagfræðingum
sést af einhverjum ástæðum yfir þá
staðreynd að auðhringar eru til, og
hafa i skjóli stærðar sinnar, fjölþjóða-
skipulags og valdaaðstöðu mikla yfir-
burði yfir smærri keppinauta sina.
Yfirburðirnir felast ekki bara i stórum
einingum og greiðum aðgangi að rikis-
stuðningi, heldur gerir fjölþjóðaskipu-
lagið þeim kleift að forðast skatta með
því að flytja gróða sinn til landa þar
sem skattar eru lágir (t.d. Sviss) og
mannfreka framleiðslu geta þeir stað-
sett í þeim löndum þar sem kaupgjald
er hvað lægst. Síðast en ek*ki síst eru
auðhringarnir óháðir lánsfjármagni,
þeir fjármagna sig sjálfir. Fjármagnið
gerir jjeim kleift að vinna markaði
með þvi að undirbjóða keppinauta
sina um tíma og koma þeim þannig út
af markaðnum — og það sem ekki er
siður mikilvægt: standa undir um-
fangsmikilli auglýsingastarfsemi.
1 framhaldi af þessu hljótum við að
spyrja: Hvað kemur til að hagfræðing-
um sést yfir slíkt og þvílíkt, hvernig
stendur á því að þeir halda sig enn við
hagfræðikenningar átjándu aldar?
Svarið liggur að líkindum í því að
kenningin er ákaflega heppileg fyrir
stóru fyrirtækin — auðhringana.
Margir háskólar, bæði i Bandaríkjun-