Dagblaðið - 04.04.1978, Page 14

14
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1978.
Garðyrkja Garðyrkja Garðyrkja Garðyrkja Garðyrkja
Moldin erekki eitt-
hvað til að ganga á!
Það er engu líkara en sumir áliti að
moldin sé aðeins eitthvað til (tess að
ganga á og skeyta því engu hvort verið
sé að reyna að rækta eitthvað í henni.
Reynt er að afsaka þessa afstöðu með
því að Íslendingar séu óvanir ræktun en
ég veit ekki betur en bóndanum sé mjög
sárt um að gengiö sé yfir óslegið tún
hans.
Þeir eru að minnsta kosti fáir sem
veigra sér við að stíga í moldarbeð, þar
sem ekki sést í plöntur. Sumir vaða
heldur upp i ökkla en að taka á sig smá-
krók, þótt augljóst sé að bletturinn verði
fyrir stórskemmdum.
En takið eftir mismuninum á beði sem
stungið hefur verið upp um haust og
varið fyrir ágangi vetur og vor og hinu.
sem troðið hefur verið á eins og hverju
öðru hlöðugólfi. Hið fyrra má nærri þvi
nýta með þvi að raka yfir það með garð-
hrífu, en hitt getur verið erfitt að stinga
upp með gaffli og moldin verður aldrei
eins lifandi.
Ef beð eru það breið að ekki er hægt
að hlúa að plöntunum án þess að stiga út
i moldina ætti að hafa stiklur til þess að
ganga á. Það geta verið steyptar hellur
eða hellubrot, lágir steinar eða hraun
hellur. Stiklurnar koma i veg fyrir að
moldin troðist þegar verið er að gróður-
setja plöntur eða hreinsa burtu illgresi.
binda upp og hvaðeina sem gera þarf í
blómabeði. Ef ekki er fyrir hendi efni
sem nota má í stiklur má nota lausa fjöl
eða fjalir sem síðan má fjarlægja að af-
loknu verki og geyma þangað til næst
þarf á þeim að halda. Þið munið fljótlega
komast að raun um að það er mikill
munur að vinna í beði sem er ótroðið.
Jurtirnar taka fæðu sina með rótun-
um úr moldinni og þvi ættu allir garð-
ræktendur að láta sig miklu varða hvað
gerist undir yfirborði jarðar.
Moldin er móðir allra og heilsa barna
hennar fer eftir heilsu hennar sjálfrar.
Fylgist vel með moldinni í garði ykkar
og haldið henni hraustri. Kynnið ykkur
hvað er að gerast i kringum rætur
plantnanna og hvort áburðargjöf eða
ásigkomulag moldarinnar er í lagi. Ef
moldin er of sendin eða of leirborin
verður að bæta úr því.
Efsta jarðvegslagið mætti nefna frjó-
mold, andstætt þvi lagi sem neðar er og
væri hægt aö kalla dauða mold. Þar er
um að ræða ófrjótt leir- eða sandlag.
Frjómoldarlagið er langt frá því að
vera lífvana. Það er morandi af örsmá-
um lifverum, gerlum, en hlutverk þeirra
er að breyta jarðvegsefnum i uppleysan-
legt form sem jurtirnar geta hagnýtt sér í
gegnum rætur sínar.
Loft þarf að geta komizt að moldinni
til þess að hún geti varðveitt frjósemi
sína, eins og t.d. þegar stungið er upp.
Eins þarf árlega að bæta i moldina
nokkru magni af jurta- eða dýraleifum.
Þannig berum við í hana safnhaugamold
eða húsdýraáburð til þess að næra mold-
ina, þar sem tilbúni áburðurinn nærir
aðeins jurtirnar.
Undir hinu tiltöluiega grunna lagi af
frjómold er dauði jarðvegurinn sem
venjulega er þéttur. Skorturinn á lifræn-
um efnum sýnir sig með ljósari lit. Var-
ast skal að færa dauða jarðveginn upp á
yfirborðið nema það sé beinlínis gert i
þeim tilgangi að bæta hann. Það er auð-
vitað hægt að gera með því að láta hann
veðrast og bera i hann lifræn efni eins og
mómold, safnhaugamold eða húsdýra-
áburð. Bezt er að halda dauða jarðvegin-
um kyrrum á sínum stað en bæta frjó-
moldarlagið.
Margir húsbyggjendur fara illa að
ráði sínu með því að hræra saman þess-
um óskyldu jarðvegstegundum. Auk
þess bæta þeir oft saman við moldina
sementsafgöngum, spýtum, plasti og
öðru rusli. Liggur i augum uppi að slikt
er ekki heppilegur safnhaugur.
Þegar talað er um djúpa mold er átt
við að moldin hafi verið ræktuð djúpt,
annaðhvort frá náttúrunnar hendi eða
af manna völdum, vel framræst, laus við
steina og önnur aðskotaefni.
Skipulagning
erveigamesta
atriðið
Uildirstöðuatriði aö velheppnuðum
garði er jarðvegurinn, einkum efsta
moldarlagið sem tré og jurtir eiga að
vaxa i.
Þessu veigamikla atriði er þvi miður
alltof lítill gaumur gefinn. Hið verð-
mikla efsta moldarlag er oft vandlega
grafiö undir haug af sandi eða leir sem
stórvirkar vélar hafa ýtt til eða mokaö
upp. Saman vifíþetta hrærast svo steypu-
afgangar, naglar og spýtnabrak. Það
liggur i augum uppi að slikur jarðvegur
er ekki heppilegur til ræktunar.
Að visu er ekki alls staðar góð mold
fyrir enda má sjá að hundruðum moldar-
bila er ekið í garða viðs vegar um bæinn.
Þó er stundum verr farið en heima setið.
Sums staðar hefur borizt illgresi í garða
með aðkeyrðri mold. En mjög erfitt er
að uppræta fjölært illgresi eins og njóla
og húsapunt.
Þegar byggð eru hús fer ekki hjá þvi
að jarðvegurinn treðst saman af stór-
virkum vinnuvélum.
Ef sæmilegur jarðvegur er i nýju
lóðinni ber að varðveita hann með þvi
að ýta honum upp í hrúgu þar sem hann
Hermann Lundholm garðy rkjustjóri.
verður ekki fyrir þegar byggingin hefst.
Eftir að búið er að hreinsa til, jafna og
losa jarðveginn er moldarhrúgunni
dreift um lóðina þar sem hennar er þörf.
Ef moldin sem fyrir er er mjög sendin
eða leirborin er bezt að bera i hana
mómold, helzt veðraða. Hrein mómold
er ekki heppileg. Hún þornar illa á
sumrum en verður óþægilega gljúp í
bleytutíð. Til þess að hún verði góð ætti
að bera í hana grófan sand.
Nauðsynlegt er að fjarlægja allt grjót
úr lóöinni áður en sáð er eða plantað. öll
jarðvinnsla verður til muna auðveldari i
grjótlausum beðum. Það er lika hætt við
að steinar komi upp, jafnvel úr grasblett-
um i frosti. Steinar geta einnig gert flöt-
ina óslétta.
í grasblettum og blómabeðum er 25
cm moldarlag æskilegt en tré og runnar
þurfa a.m.k. 50—60 cm þykka mold.
Þegar búið er að ganga frá jarðvegin-
um er sjálfsagt að taka jarðvegssýni
og láta greina það hjá rannsóknarstofu
landbúnaðarins að Keldnaholti. Þeir
gefa upp hvaða efni vanti í jarðveginn.
Þá fyrst er komiö svo langt að hægt
sé að fara að hugsa um skipulag garðs-
ins. Staðsetning hússins er ekki alltaf
heppileg með tilliti til hentugs fyrir-
komulags á lóðinni.
Það er engu likara en að arkitektar
hugsi sjaldnast út í úr hvaða átt sólin
skíni. Oft er það algjör eyðilegging. sér-
staklega ef um litla lóð er að ræða, ef
húsið er staðsett sem næst á miðri lóð-
inni. Bezt er að það sé i norðausturhorni
lóðarinnar til þess að garðurinn visi sem
bezt móti sól og verði þægilegur dvalar-
staður.
Skynsamleg staðsetning bílskúrs getur
komið að góðu gagni við að mynda
skjólgott horn. Eins sýnist óþarfi að
eyða stóru landrými undir innkeyrslu að
bilskúr i fjærsta horni lóðarinnar þegar
miklu hentugara er að staðsetja bílskúr-
inn viðgötuna.
Oftast nær eru þessir hlutir fast-
mótaöir af heildarskipulaginu en það
borgar sig að gefa þeim gaum.
Áður en hafizt er handa borgar sig aö
gera teikningu eða riss af lóðinni.
Gleymið ekki hinum ýmsu smáatriðum
sem nauðsynleg eru i hverjum garði en
vilja oft gleymast: staðsetning sorpiláts,
útivatnskrani, þvottasnúrur og fána-
stöng. Svo getur komið sér vel að hafa
ákveðinn stað fyrir börnin með sand-
kassa, rólu og þess háttar. Og ekki má
gleyma safnhaugnum.
Það er auðveldast að nota rúðustrik-
aðan pappir þar sem hver reitur á
pappimum jafngildir 1 m i garðinum.
Teiknið fyrst grunnlínur hússins inn á
blaðið með tilheyrandi innkeyrslu og
gangstéttum.
Neðst kemur svo skjólbelti og trjá-
plöntur. Munið að áætla nægilegt
vaxtarrými frá girðingum og húsum.
Limgerði þurfa, ef ekki er samstaða um
Séð á hlið á sama húsinu, sem er á myndinni fyrir ofan.
Lóð i miklum halla. Framlóð opin að götu, dvalarsvæði ofar á lóðinni. Brekkur
þaktar með garðarós.
Allar skipulagshugmyndirnar eru eftir Jón H. Björnsson skrúðgarðaarkitekt.
( Verzlun Verzlun Verzlun ]
og rósaviður. Mikil myndgæði + R C A myndlampi. Georg Ámundason & Co Suðurlandsbraut 10 R. Simi 81180. DRÁTTARBEIZLI — KERRUR Vorum afl taka upp 10" tommu hjolastell fyrir Combi Camp og fleiri tjaldvagna. Höfum á lager allr r staarflir af hjólastellum og alla hluti í kerru r, sömuleiflis allar gerflir af kerrum og vögnu-m. ÞÓRARINN KRISTINSSON Klapparstíg 8. Sími 28616 (Heima 72087) Ferguson litsjónvarps- tækin. Amerískir inn- línumyndlampar. Amer- ískir transistorar og díóður. ORRI HJALTASON Hagamel 8, simi 16139.
Húsbyggjendur, byggingaverktakar: Eigum á lager milliveggjaplötur úr gjalli. Stærð 50 x 50 cm. Athugið verð og greiðslu- skilmála. Loftorka sfi| Dalshrauni8Hafnarfirði, simi 50877. Tilvalinn stóll til fermingargjafa. 1 j Framleiðandi: * 1 Stðliðjan Kópavogi -r>;' ; KRÓM HÚSGÖGN w Smifljuvegi 5. Köpavogi. Simi 43211 G.G. Innrömmun Grensásvegi 50, simi 35163, opið fró kl. 11-6. Áður Njólsgötu 106. Tökum allt til innrömmunar og aðstoðum við ramma- val. Strekkjum á blindramma. Gott úrval af útlendum og innlendum rammalistum. Höfum einnig matt gler og glært gler. Póstsendum um land allt.