Dagblaðið - 05.10.1978, Blaðsíða 10

.10
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5.0KTÓBER 1978.
Útgefandi: Dagblaöiö hf.
Framkvœmdastjón: Sveinn R. Eyjóifsson. Rrtstjóri: Jónas Krístjónsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Rrtstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rítstjómar Jó-
hannes Roykdal. íþróttir Hallur Simonarson. Aðstoöarfróttastjórar Atii Steinarsson og ómar ValdÉ
marsson. Monningarmól: Aöalsteinn Ingólfsson. Handrit: Ásgrímur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjamason, Asgeir Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefónsdóttir, ENn Alberts-
dóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson,
ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson. Hönnun: Guöjón H. Pólsson.
Ljósmyndir Ari Krístínsson, Ámi Páll Jóhannsson, Bjamloifur Bjamleifsson, Höröur Vilhjálmsson,
Ragnar Th. Sigurösson, Sveinn Pormóðsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. GjakJkeri: Þráinn Þoríeifsson. Sökistjórí: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverhohi 11.
Aöabimi blaösins er 27022 (10 linur). Áskrift 2400 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 120 kr. eintakiö.
Setning og umbrot DagblaðiÖ hf. SÍÖumúla 12. Mynda- og plötugerö: Hilmir hf. SWJumúla 12. Prentun:
Árvakur hf, Skeifunni 10.
Bandamenn
í umræðum dagblaða um misjafna
hækkun þeirra um síðustu mánaðamót
hafa sézt gagnrýniverðar fullyrðingar.
Alvarlegust eru röng ummæli Harðar
Einarssonar, stjórnarformanns Vísis, um,.
að ríkið kaupi „ákveðinn blaðafjölda” af
Dagblaðinu eins og af öðrum dagblöðum.
Á fjárlögum hvers árs er sérstakur liður: „Til blaða”,
sem notaður er til kaupa á „ákveðnum blaðafjölda” af
hinum flokkspólitísku dagblöðum, til dreifingar í sjúkra-
hús og ýmsar aðrar stofnanir.
Blaðafjöldinn, sem keyptur er með þessum hætti,
hefur sveiflazt frá 200 eintökum upp í 450 af hverju
flokksblaði. Ekki er ljóst, hve mikill þessi eintakafjöldi
verður í ár, því að hann hefur oft verið hækkaður í árs-
lok.
Það eru Alþýðublaðið, Morgunblaðið, Tíminn, Vísir
og Þjóðviljinn, sem borguð eru af þessu fé. Aldrei hefur
eitt einasta eintak af Dagblaðinu verið keypt með
þessum kerfisbundna hætti.
Hitt er svo annað mál, að Dagblaðið er keypt á
óskipulegan hátt á ýmsum stöðum í kerfinu, af því að
embættismenn þurfa á blaðinu að halda til að fylgjast
með. Það eru kaup á hinum frjálsa markaði.
Enda segir Einar Karl Haraldsson, fréttastjóri
Þjóðviljans, um hin skipulögðu kaup á flokksblöðum:
„Með því að ákveða blaðakaup á fjárlögum er reynt að
koma í veg fyrir, að forstöðumenn stofnana mismuni
dagblöðunum eins og greinilega hefur orðið vart.”
Ef embættismenn mættu sjálfir ráða, mundu þeir
kaupa „sitt” blað og Dagblaðið. Nú fá þeir hins vegar
skæðadrífu af dagblöðum, sem þeir kæra sig ekki um.
Þannig kaupir ríkið eintök af Alþýðublaðinu,
Morgunblaðinu, Tímanum, Vísi og Þjóðviljanum, sem
annars mundu ekki seljast á frjálsum markaði.
Þessi ríkisstyrkur fer því algerlega framhjá Dag-
blaðinu eins og aðrar tegundir ríkisstyrkja til flokks-
pólitískra dagblaða. Þess vegna lifir Dagblaðið eingöngu
á hinum frjálsa markaði og þarf á hverjum tíma að vera
verðlagt í samræmi við verðbólguna. Hin blöðin geta að
meira eða minna leyti bætt sér upp bann við hækkunum
eða skattpeningum úr ríkissjóði.
Annað atriði, sem getur reynzt málstað Dagblaðsins
hættulegt, er stuðningur Morgunblaðsins í orði. Margir
gætu haldið, að þetta sé merki þess, að málstaðurinn sé
rangur. En þeir mega ekki gleyma að í verki styður
Morgunblaðið málstað Svavars Gestssonar viðskipta-
ráðherra.
Kjarni málsins er sá, að viðskiptaráðherra
Alþýðubandalagsins vill láta hið opinbera ná betri
tökum á dagblöðunum, eins og það hefur nú þegar á út-
varpi og sjónvarpi. Það gerir hann með því að banna
eðlilegar hækkanir vegna verðbólgu og veifa um leið
hugmyndum um margvíslega ríkisstyrki framan í
aðstandendur dagblaðanna.
Þegar ráðherrann gerir tvennt í senn; að knýja fram
taprekstur á dagblöðum og að undirbúa stórfellda
aukningu ríkisstyrkja til dagblaða, er hann auðvitað að
berjast gegn prentfrelsi í landinu.
Frjáls pressa á við slíkar aðstæður um tvennt að velja.
Annað hvort gengur hún í náðarfaðm samtryggingar
stjórnmálaflokkanna. Eða þá að hún brýzt undan
verðkyrkingu viðskiptaráðherra í þeirri von, að
dómstólar hafi ekki alveg gleymt grundvallaratriðum
lýðræðisríkja.
Dagblaðið hefur valið síðari leiðina.
IEIGIN SMIÐJU 0G
ANNAPDA UmsýninguSigur^órs
H M lm ImH Jakobssonar í Norræna húsinu
Þaö hefur tekiö Sigurþór Jakobsson
talsvert langan tíma að gera upp við
sig að frjáls myndlist væri það sem
best ætti við hann. Að þeirri niður-
stöðu komst hann eftir langt nám í
prentiðn og auglýsingagerð, en að
hinu síðarnefnda vinnur Sigurþór
hvunndagslega. En það er langt frá þvi
að þeirri menntun hafi verið kastað á
glæ í myndlistinni — um það vitna
vönduð vinnubrögð hans.
Höfuðverkur Sigurþórs hefur hingað
til verið það sem nefna mætti „epígóna-
komplex", þ.e. diúpstæð þörf fyrir
sterkan læriföður i listinni. Áður var
það Karl Kvaran og fáguð afslraksjón
hans, en á sýningu þeirri sem Sigurþór
nú heldur i Norræna húsinu, virðist
hann vera að gera hvorutveggja í
senn: leita að nýjum lærifeðrum og
losa sig alveg við þá. Þetta hljómar
eflaust eins og þverstæða, en sýningin
ereinmitt þverstæðukennd í útliti.
Mismunandi
efniviður
Á henni eru reyndar þrjár hliðar.
talsvert ólíkar og ganga tvær þeirra
upp en ein ekki. Mismunandi
efniviður hefur einnig mikið að segja.
Vaxkritarmyndir Sigurþórs eru af
fingrum fram, hratt reiknaðar og er
freistandi ,i fyrstu að nefna þá Svavar
Guðnason og Kristján Davíðsson sem
áhrifavalda. En við nánari skoðun
þeirra kemur í ljós að önnur hrynjandi
sem ekki er ættuð frá ofangreindum
listamönnum og viröist að mestu
einkarleg og fyrirboði einhverra
umbrota i verkum Sigurþórs. Siðan
eru það klippimyndirnar sem eru
stærstur hluti sýningarinnar. Þær eldri
bera vott um nokkuð öryggisleysi og
byggjast mest á einfaldri samröðun
ferhyndra forma klipptum úr ýmsum
áttum, sem síðan drepa á dreif athygli
áhorfanda. En i þeim nýrri virðist
listamaðurinn hafa fundið sér eigin
athvarf. Bútar eru haganlega klipptir
til og límdir saman þannig að áherslur
eru mestar nálægt miðju — litir passa
Nr. 48 „Ferningar”, 77—78
Nr. 88 „Tilbrigði” 78
Vísitalan skelfur
Hvað eru lífskjör? Hvað er
kjarabarátta? Þessar spurningar eru
ekki nýjar eða frumlegar. Þær hafa
loðað við mannkynið frá upphafi.
Það er sagt frá þvi i mannkyrissögu
að þegar maðurinn bjó ennþá i hellum
og barðist á frumstæðan máta fyrir lifi
sínu hafi kjarabarátta verið mun
einfaldari og jafnframt misk-
unnarlausari en nú er. Þegar
veiddist gekk þetta þannig fyrir sig að
fyrst tóku þeir sterkustu og best
tenntu aðgengilegustu bitana. Síðan
komu ungar konur en afganga og bein
fengu börn og tannlaus gamalmenni
að naga.
Hefðbundin skipting kökunnar var
sem sagt nokkuð snemma á ferðinni.
Ef grannt er að gáð fer sú skipting
fram á svipaðan hátt enn þann dag í
dag þó að ytri aðstæður hafi nokkuð
breyst.
Lifskjörum fólks má skipta i tvo
meginþætti. Annars vegar er um
frumþarfir manna að ræða. Hins veg-
ar þá hlið sem snýr að fullnægingu
andlegra og félagslegra þarfa.
I nútíma „velferðarþjóðfélagi" ættu
hinar andlegu þarfir að skipa öndvegi.
Þar liggja möguleikar mannsins sem
vitsmunaveru og sú menningararfleifð
sem þjóðir heims hafa 'safnað er
óendanleg uppspretta fyrir nýjar
kynslóðir að bæta við og sækja i lifs-
fyllingu og gleði.
En vegna þess að maðurinn hefur
afskræmt fullnægingu frumþarfanna
þá hefur það aukaatriöi i nútíma lífi
orðið að aðalatriði. Orsakir þessa eru
svo margflóknar að ekki verður drepið
á þær hér. Um þessa þætti mannlegrar
hegðunar hafa verið skrifuð heil
bókasöfn. Hagfræðingar, heimspek-
ingar og þjóðfélagsfræðingar hafa velt
málinu fyrir sér um aldaraðir.
Eitthvað í mannlegu eðli hefur,
orðið þess valdandi að alltaf hefur
verið greiður aðgangur að
manneskjunni þegar um hefur verið
að ræða innihaldslausar gerviþarfir til
viðbótar frumþörfunum.
Ekkí er hægt að sakast um þetta
einhliða við hinn almenna mann. Hér
er við ofurefli að etja. Stærsti hluti af
fjármagni hins vestræna heims er i dag
bundinn i framleiðslu og auglýsingu
gerviþarfa. Blóminn af forustu-
mönnum í listum og visindum eru á
mála hjá þeim aðilum sem framleiöa
og viðhalda gerviþörfum. Þessi
martröð er orðin svo víðtæk og
djúpstæö að efnahagslíf vesturlanda
myndi hrynja í rúst ef þessi iönaður
legðist niður nema þá að um langa og
skipulega þróun yrði að ræða.
Þegar litast er um i þeim helli þar
sem veiðibráð okkar islendinga er
skipt kemur í ljós að þar rikir ekki
ósvipað lögmál og i hellum
frummannanna.
Munurinn er þó sá að voldugustu
aðilar i þjóðfélaginu skipta hér gæðun-
urh. Þar er verkalýðshreyfingin
númer eitt. Hún er sterkasta aflið og
hún hefur mesta valdið ef hún vildi
beita þvi.
Undanfarin ár og áratugi hefur
verkalýðshreyfingin rekið ákaflega
grunnfærna pólitík við þessa
skiptingu.
Frá síðari heimsstyrjöld hafa
þjóðartekjur islendinga verið yfrið
nægar til þess að hægt hefði verið að
fullnægja öllum frumþörfum manna
og auk þess skapa möguleika til þess
að sinna andlegum og félagslegum
þörfum. Vegna skammsýni og
þröngsýni verkalýðshreyfingarinnar
hefur þessi æskilega skipting lifs-
gæðanna verið úr tengslum við allan
raunsæjan veruleika og skynsemi.
Verkalýðshreyfingin hefur aldrei
komist út úr þeim krepputíma þegar
þjóðfélagið var svo einfalt að at-
vinnurekendur sátu á peninga-
seðlunum og baráttan stóð um að ná í
þessa seðla þangað.
Verkalýðshreyfingin hefur rekið
nær einhliða krónutölupólitik og i þau
fáu skipti sem út af þvi hefur verið
brugðið hafa ekki verið hnýttir þeir
pólitísku hnútar sem héldu. Fram á
þennan dag hefur það verið ríkjandi
skoðun í verkalýðshreyfingunni að
pólitisk og fagleg barátta eigi að vera
aðskilin baráttuform. Þessi kórvilla
hefur orðið þess valdandi að þegar upp
er staðið eftir mesta góðæri sögunnar
standa meðlimir verkalýðshreyfing-
arinnar að stórum hluta sem öreigar
og eiga ekki til hnifs og skeiðar.
Áður en lengra er haldið er rétt að
reyna að rökstyðja aðeins þessa stóru
fullyrðingu. I mjög grófum dráttum
lítur dæmið þannig út.
Almennir meðlimir og skjól-
stæðingar verkalýðshreyfingarinnar
liggja nú niður undir hungur-
mörkunum.