Dagblaðið - 28.04.1979, Side 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 28. APRÍL 1979.
MMBIAÐIÐ
]frfálst, úháð dagblað
Útgefandk Dagttlaöið hf.
framkvœmdast^óri: Svainn R. Eyjótfsson. Rttsljóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jór. Btrglr Pétursson. Rttstjómarfultiól: Haukur Halgason. Skrifstofustjórí ritstjómar
Jóhannas RaykdaL Iþróttin HaMur Bfmonarson. Aðstoðarfréttastjórar AtJI Btsinarsson og Ómar Valdi-
marsson. Mennkigarmál: Aðalstsinn Ingótfsson. Handrit Asgrimur Pálsson.
Blaðamann: Anna Bjamason, Asgsir Tómasson, Bragl Blgurösson, Dóra Stafánsdóttir, Qissur Sigurðs-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, HaMur HaHsson, Halgl Pétursson, Jónas Haraldsson, ólafur Qairsson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir Ami Pifl Jóhannsson, Bjamlslfur Bjamlatfsson, Httrður Vflhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Svainn Þormóösson.
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjótfsson. Gjaldkari: Þrálnn Þoriatfsson. Sttkistjórt Ingvar Svsinsson. Dralfing-
arstjóri: Már E.M. Haldórsson.
Rttstjóm SUumúla 12. Afgraiösla, áskrtftadaild, augtýslngar og skrifstofur ÞvarhoM 11.
Aöalsfml blaðsins ar 27022 (10 Nnuri. Askrtft 3000 kr. á mánuði Innanlands. i lausasttlu 150 kr. ekUaklð.
Satning og umbrot Dagblaöið hf. Siöumúla 12. Mynda- og pltttugerð: HHmk hf. Sfðumúla 12. Prantun:
Arvakur hf. Skatfunni 10.
Steingrímur í klafa
Eggjasöluleyfi eru sá óskadraumur
landbúnaðareinokunar, sem nú skal
knýja fram. Steingrímur Hermannsson
landbúnaðarráðherra gengur um með
frumvarp í sextíu greinum í tösku sinni,
þar sem í hverri grein eru ákvæði um
einokun Framleiðsluráðs og nýrrar ----------------
kjaranefndar landbúnaðarins yfir búskap í landinu.
Framleiðsluráði er ætlað að drottna yfir öllu, sem
landbúnað má kalla, frá eggjum og blómum út í
loðdýrarækt.
í 42. grein frumvarps Steingríms segir svo: „Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins hefur á hendi yfirumsjón
með sölu og dreifingu eggja í landinu. Það skal stuðla
að nægu framboði á eggjum og að markaðurinn
nýtist sem bezt, þannig að fullnægt verði sanngjörnum
óskum framleiðenda og neytenda.” Og i 43. grein:
„Framleiðsluráð getur viðurkennt Samband eggja-
framleiðenda sem heildsöluaðila eggja í landinu, enda
sé það opið öllum framleiðendum og meirihlutasam-
þykki innan samtakanna liggi að baki ósk þeirra um
slíka viðurkenningu.” Þá segir: „Eggjasölusamlagi,
sem viðurkennt hefur verið samanber 43. grein, er
heimilt að halda eftir allt að 10% af skráðu heildsölu-
verði til að mæta kostnaði við flokkun, mat á eggjum,
dreifingu þeirra og markaðsöflun.”
Ákvæðin um éggjasöluna eru aðeins eitt af mörgum
dæmum um einokunartilraunirnar, sem frumvarp
Steingríms felur í sér. Allt skal sett undir ofurvald
nokkurra forkólfa landbúnaðarkerfisins. Sumar
nýlegar tillögur Steingríms Hermannssonar um sam-
drátt í landbúnaðarframleiðslu hafa verið örlitið og
alltof lítið spor í rétta átt. Jafnvel þeim smáa árangri,
sem þar hefur komið fram, eyðir ráðherrann jafnóðum
með öðrum, óheillavænlegum tillögum.
Þannig felur þessi síðasta frumvarpssmíð í sér, að
bændum verði selt nokkurs konar sjálfdæmi um
ákvörðun niðurgreiðslna. Framleiðsluráð og kjara-
nefnd eiga samkvæmt frumvarpinu að fá slíkt vald um
niðurgreiðslur, að þessár stofnanir mundu í fram-
kvæmd ráða niðurgreiðslunum nema í því ólíklega til-
viki, að landbúnaðarráðherra og ríkisstjórn legðu
mikið kapp á að eyða áhrifum þessara landbúnaðar-
stofnana.
Með kjaranefndinni yrði upp tekið það, sem kallað
hefur verið beinir samningar bænda og ríkisvalds um
verðlagningu landbúnaðarafurða með 3 fulltrúum frá
hvorum. Hætt yrði að þykjast hafa fulltrúa neytenda
með í ráðum um þau mál. Forkólfar bændasam-
takanna fengju með því enn aukið vald um
verðlagningu. -
Nefndin tæki ákvarðanir ekki einungis um verðlagn-
ingu landbúnaðarafurða heldur einnig um kjaramál
bændastéttarinnar almennt.
Þá eru í frumvarpinu ákvæði, sem veita nokkrar
heimildir til greiðslu uppbóta, eftir að því fimm ára
tímabili lýkur, sem landbúnaðarráðherra hefur mjög
auglýst, að ætti að verða endalok útflutningsuppbóta.
Jafnframt þessari frumvarpsgerð heldur ráðherrann
áfram tilraunum til að smygla 3,5 milljörðum í út-
flutningsuppbótum, fram hjá fjárlögum þessa árs með
sérstakri lántöku, sem greiða skal á fimm árum.
Um þessi mál stendur slagur í ríkisstjórninni, sem gera
má ráð fyrir, að fari enn vaxandi.
Síðustu tillögur landbúnaðarráðherra sanna, hversu
fjarri hann er enn að átta sig á nauðsynlegu fráhvarfi
frá ríkjandi landbúnaðarstefnu. Hann er í klafa land-
búnaðarforkólfanna, sem allir vita, bændur jafnt og
aðrir landsmenn, að hafa unnið mikið ógagn um langt
árabil.
Heimastjóm á Grænlandi:
Fertugur prestur
verður forseti
landsstjómarinnar
Það er ekki hvað minnst stórum
persónulegum sigri að þakka að
trúlega verður fertugur prestur frá
Julianeháb á Grænlandi fyrsti for-
maður landsstjórnarinnar þar. Hann
heitir Jonathan Motzfeldt og er for-
maður Siumuts-flokksins.
Meirihluti Siumuts-flokksins á
nýja grænlenzka landsþinginu þýðir
ennfremur vissa sveiflu í stjórn-
málum þar í landi því að þar hefur
hinn hægfara flokkur Atassut haft
meirihluta til þessa.
Jonathan Motzfeldt vann mikinn
persónulegan sigur í kosningunum,
fékk meira en 50% greiddra atkvæða
í heimabyggð sinni og flokkurinn í
heild vann þrjá af fjórum fulltrúum
syðri-byggðarinnar í kosningunum.
Moztfeldt er einn af hugmynda-
fræðingunum að baki þreifingum
um heimastjórn í Grænlandi.
Felldur sem
formaður
í átta ár hefur Jonathan Motzfeldt
verið varaformaður í landstjórn
Grænlands og hann er talinn í hópi
hægfara manna í Siumuts.Á þingi
flokksins í fyrra var hann af þessum
sökum felldur sem formaður af
stuðningsmönnum Lars Emil Johans-
sen sem talinn hefur verið mun lengra
til vinstri og á sæti á þjóðþingi Dana í
Kaupmannahöfn. Meginorsök þessa
voru nokkrar jákvæðar yfirlýsingar í
garð Efnahagsbandalagsins. Samt
varð niðurstaða þessara átaka sú að
Jonathan var settur í embætti for-
manns á ný af ótta við klofning í
flokknum.
Þetta hafði Jonathan að segja um
niðurstöður kosninganna:
„Meirihluti flokksins á lands-
þinginu gefur Siumut svigrúm til þess
að setjast niður í rólegheitum og
undirbúa áætlun um stefnu Græn-
lands undir heimastjórn.”
Chemnitz sópaði
að sér atkvæðum
Þó að Atassut-flokkurinn hafi
tapað í kosningunum voru kosning-
arnar persónulegur sigur fyrir lands-
stjórnarmanninn Lars Chemnitz og
formann flokksins. Hann hlaut
hvorki meira né minna en 37% allra
atkvæða í Godtháb og varð þar með
til þess að tryggja flokknum þrjá af
fimm fulltrúum miðbyggðarinnar.
Chemnitz viðurkennir ósigur
Atassut og hefur hvatt til þess, að
flokkurinn sýni virka stjórnarand-
stöðu gegn Siumut.

NYTING
AUÐLINDA
SJÁVARINS
Ekki er ofmælt þótt sagt sé að
þorskurinn sé bæði lífæð og fjöregg
íslensku þjóðarinnar. Hlutdeild
þorsksins í heildarvöruútflutningi
landsmanna hefur verið um eða yfir
50% á undanförnum árum. Því
miður verður ekki með sama sanni
sagt að þjóðinni hafi auðnast að læra
að virða og meta þennan lífgjafa sinn
í samræmi við mikilvægi hans fyrir
þjóðarbúið.
Vegna aukinnar sóknar og meiri og
betri veiðiskipa og veiðitækni á
síðustu árum, ekki einungis hér við
land heldur um allan heim, hafa
forsendur fyrir því að unnt sé að líta
á auðlindir hafsins sem allt að því
ótæmandi gjörbreyst.
Fiskstofnar eru ofveiddir um heim
allan og veiðigeta fiskveiðiflotans er
víða' mun meiri en afrakstursgeta
stofnanna leyfir. Slikt ástand getur
ekki endað nema á einn veg, nefni-
lega með skelfingu, verði ekki
blaðinu snúið við hið bráðasta og
farið inn á þá braut að beita áhrifa-
ríkum aðgerðum til þess að stjórna
því, að stærð fiskiskipaflotans verði í
samræmi við afrakstursgetu stofn-
anna og jafnframt unnið að því að
byggja upp hina ofveiddu fiskistofna
til hámarksarðgjafar.
Okkur Islendingum verður að
lærast það, sem og öðrum þjóðum,
fyrr en siðar að lita á auðlindir hafs-
ins sem endanlegar og endurnýjanleg-
ar.
Einnig verðum við að átta okkur
á því að því óskynsamlegar sem við
nýtum þessar auðlindir, þeim mun
minni arð færa þær þjóðarbúinu og.
þar með fylgi óhjákvæmilega að lífs-
kjörin í landinu verði lægri.
Mikill misbrestur er á því að hinn
almenni borgari haft handbærar þær
grundvallarupplýsingar, sem honum
eru nauðsynlegar til þess að geta
tekið ábyrga afstöðu til þessara mála
sem honum eru þó svo mikilvæg.
Mikil þörf er á því að almenningi
verði vandlega kynntar allar stað-
reyndir varðandi nýtingu sjávarauð-
lindanna, bæði að því er varðar
veiðar og vinnslu.
Augljóst virðist að eigi að takast að
stjórna fiskveiðum og koma á skyn-
samlegri nýtingu fiskauðlindanna er
mikil þörf á því að einmitt þeim sem
málið er skyldast, þ.e. sjómönnum,
útgerðarmönnum, fiskverkendum og
starfsfólki i fiskiðnaði, verði kynnt
ástand stofnanna og horfurnar um
nýtingu þeirra á næstu árum.
Einungis með því að þessir hópar séu
vel upplýstir um allar staðreyndir
málsins er unnt að búast við árangri
af stjórnunaraðgerðum.
Sterkir, fjárhags-
legir hagsmunir
Þvi miður hefur fiskveiðiflotinn,
einkum sá hluti hans sem getur stund-
að þorskveiðar, vaxið töluvert síðan
hinar alvarlegu aðvaranir um tak-
markað veiðiþol þorskstofnsins
komu fram seint áárinu 1975.
Stjórnvöld reyndu þá þegar að
spyrna við fótum og stöðva frekari
skipakaup, en sú viðleitni hefur tak-
markaðan árangur borið, m.a. vegna
þeirra óhemju sterku fjárhagslegu
hagsmuna sem að baki skipakaupun-
um hafa legið, en ekki síður vegna
þess að umtalsverðan tíma hefur
tekið fyrir þjóðina að átta sig á því
hver alvara er að baki aðvarananna
um takmarkað veiðiþol fiskstofn-
anna og að taka fullt tillit til þeirra í
gerðum sínum.
Hin nýju viðhorf í sjávarútvegi
krefjast nýrra viðbragða af hálfu
þjóðarinnar. Fyrir 2—3 áratugum
voru réttu viðbrögðin til þess að auka.
aflann og arðsemi veiðanna að kaupa
ný skip og taka upp nýja og betri
veiðitækni.
Sams konar aðgerðir nú gefa alls
ekki sama árangur, a.m.k. ekki að
þvi er varðar þorskstofninn. Aukin
sókn og fjölgun veiðiskipa hefur ekki
lengur í för með sér aukinn heildar-
afla. Aukin sókn hefur aðeins í för
með sér minni arðsemi veiðanna og
minni afla á hverja sóknareiningu.
Bætt veiðitækni hefur i för með sér
að færri fiskar sleppa við að vera
veiddir timabundið á meðan nýtt
jafnvægi er að nást milli stofnsins og
hinnar nýju veiðitækni. Ef viðkom-
andi stofn er ofveiddur má einnig líta
á bætta veiðitækni sem nýja ógnun
við stofnir.n og hættan á útrýmingu
vex að sama skapi.
Hin nýju viðhorf gera og kröfu til
þess að þjóðin hætti að lita á auðlind-
ir hafsins sem nokkurs konar al-
menning sem hver og einn hafi ótak-
markaðan og óskoraðan rétt til að
nýta að vild sinni og getu. Framvegis
verða borgararnir að gera með sér
samkomulag í einu eða öðru formi
um nýtingu auðlindanna, sem ekki
stofnar auðlindunum í hættu og felur
jafnframt i sér aukningu á arðsemi
$ „Aukin sókn hefur aðeins í för með sérj
minni arðsemi veiðanna og minni afla á
hverja sóknareiningu.”