Dagblaðið - 03.11.1979, Síða 15

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 3. NÓVEMBER 1979.
15
\
AÐ NYTA STOLNAR STUNDIR
Margt æxlast öðruvísi hér á landi
en annars staðar. Ef ég ætti t.d. að
skipta íslenskum listamönnum í tvo
hópa samkvæmt gamalgróinni vest-
rænni hefð, þ.e. í atvinnumenn og
föndrara, þá er ég hræddur um að ég
stæði á gati. Á íslandi má telja á
fingrum sér þá menn sem lifað geta af
list sinni — en hins vegar er sú list í
mörgum tilfellum þess eðlis, að
erlendis mundi hún umsvifalaust
falla undir föndur og fnstundadútl.
En sjálfir „atvinnumennirnir”,
okkar virtustu listamenn, þeir eru í
raun hinir einu sönnu frístundamenn
sem nýta hverja stolna stund frá
öðrum störfum eða baráttu við
verðbólguna til að vinna að list sinni.
Og í framhaldi af því held ég að
heimilt sé að spyrja: Er hægt að
Tvær eða
þrjár víddir
En það kom fyrir að uggur
læddist að listamanninum — hraðinn
og vélvæðingin var kannski ekki
ákjósanleg þegar öllu var á botninn
hvolft — og hreyfingar fólksins
urðu ýktar, krampakenndar. En
hvort sem um fólk á ferð eða fjöl-
lega stöðvað eðlilega þróun í mynd-
list hans. Hvað mig snertir er hann
enn í sömu sporum og hann var fyrir
8—9 árum, ef marka má sýningu
hans fyrir þrem árum og þá sem nú
stendur yfir. Ekki svo að leikninni
hafi hrakað, mikil ósköp. Öllu er
fyrir komið á striganum af fádæma
öryggi og litur er borinn á með glæsi-
brag. Það'hafa líka orðið breytingár
á stíl Einars og nú ber meira á til-
tölulega heillegum mannverum í
náttúrulegu rými (nr. 4, 11, 14, 21,24
o.fl. o.fl.), meira að segja nákvæmt
raunsæi í einni mynd (Feðgar), sem
sýnir glöggt hve hin ýmsu stílbrögð
leika í höndum listamannsins. En
eins og áður er eins og allir ibúar i
myndveröld Einars hafi nær engar
tilfinningar til að bera og lista-
maðurinn hafi engar taugar til þeirra.
Leit að nýju
viðhorfi
Hreyfingar eru frosnar og stclling-
ar án þokka. Þetta er kannski mest á-
berandi í þeim myndum, sem ættu að
vera persónulegs eðlis, t.d. í Voga-
Myndlist
AÐALSTEINN
INGÖLFSSON
seli, sem sýnir heímkynni málarans
og fjölskyldu samankomna. En þar
er hver einstaklingur einangraður í
stífri stöðu, engin tengsl eru látin
uppi og Einar lætur sem hann þekki
ekki þetta fólk.
Nú má vera að margar þessar
myndir eigi að vera táknræns eðlis,
svipmyndir af mannlífi án þess að
kafað sér djúpt ofan i sálarlíf eins
eða neins. Þannig séð má segja að
þessar myndir lifni við um stundar-
sakir. En til þess að listaverk hafi
varanlegl gildi, hvort sem það er
táknrænt eða rattnsætl (eða hvort
tveggja -annað eins hefur nú gerst i.
þá þart uð vera nl staðai n>t
skilriingur hstamanns á mannlegum
samskiptum, eða sannfærandi per-
sónulegt viðhorf, og skilningur á því
hvernig slíkt viðhorf verði best túlkað
i reyndinni.
Stflæfingar
En nýr skilningur þarfnast umþótt-
unartíma, og sá tími hefur verið af
skornum skammii hjá Einari eins og
svo mörgum sem standa i sömu
sporum. Helftin af þeim verkum sem
hann nú sýnir, þ.e. þau sem eiga að
teljast ný, verða því að kallast stil-
æfingar — ef áhorfandinn gefur sér
ofangreindar forscndur. En hins
vegar eru þessar myndir mikilvægt
framlag á sviði þar sem ég hygg að
Einar hafi ekki ætlað sér mikla land-
vinninga í bili, þ.e. í skreytilist eða
veggmyndagerð. Mynd eins og
Konan i garðinum er hrein perla af
þvi tagi. En þar eru litir lika
mcðhöndlaðir af nærgætni. En
sjálfur þarf Einar líklega að fara að
gera upp við sig hvert stefna skuli i
myndlistinni.
Konan í garðinum.
Feðgar.
-Al.

4
ætlast til eðlilegrar þróunar í mynd-
list manna sem í fyrsta lagi eru að
byggja sér hús og í öðru lagi sinna á-
byrgðarmiklum og erilsömum störf-
um?
Sem stormsveipur
Þessi spurning er ekki alveg út í
loftið, heldur snertir hún náið
sýningu Einars Hákonarsonar að
Kjarvalsstöðum. Ég held ennfremur
að sýningin svari henni neitandi — og
er hún reyndar ekki eini vitnis-
burðurinn um slíka kreppu meðal
listamanna hér á norðurhveli.
Ég held að óhætt sé að segja að
Einar hafi fyrir röskum áratug
komið inn í íslenska myndlist eins og
stormsveipur. Hann hleypti nýju lífi i
íslcnska grafik, bæði sem kennari og
grafíker og virtist líklegur til að gera
slikt hið sama fyrir málaralist. Þá
höfðu léreftsmenn flestir stundað
annað hvort, afstraktið eða landslag,
um langt skeið. Einar, m.a. undir
áhrifum frá nokkrum fígúratífum
popplistamönnum (t.a.m. Hockney
og Wesselmann), tók til við að finna
manninum stað i málverki á ný. í
höndum hans urðu þetta stíliseraðar
manneskjur, gjarnan á ferð og flugi
og þá stafaði af þeim mikilli bjartsýni
og lífsorku.
skyldur var að ræða, þá voru þessar
mannverur Einars fyrst og fremst
„silhouettur” eða klippimyndir að
formi og þær gátu tekið ótal
breytingum frá málverki til málverks.
Frá fyrstu tíð var gaman að sjá hve
haganlega þeim var komið fyrir á
fletinum hverju sinni. Og ekki spillti
fyrir hin hreina og klára teikning í út-
linum og smáatriðum. En það var
tvennt sem stakk í augun. Annars
vegar var það að þetta myndafólk
Einars virtist æði oft skorta þriðju
víddina í öðrum skilningi en
formlegum - þ.e. sálrænt inntak eða
skaphöfn, og því var það sem
leiksoppar eða statislar i drama þar
sem litur og lína léku aðalhlutverk.
Og hins vegar urðu litirnir oftsinnis
skerandi og glannalegir. En þetta
hélt maður að mundi eldast af korn-
ungum málaranum og með aukinni
lífsreynslu kæmi skilningur á sálarlífi
og meiri leikni í túlkun þess i
málverki.
Leikandi iétt
Satt að segja veit ég ekki hvað
hefur skeð. En eins og ég ýja að hér í
upphafi, þá finnst mér ekki ólíklegt
að annir Einars siðustu ár hafi hrein-
VERZLUNARHÚSNÆÐI
TIL LEIGU
í miðborginni. Tilboð sendist auglýsingadeild
Dagblaðsins Þverholti 11 fyrir þriðjudagskvöld
merkt „Miðborg verzlun”.
Kvenfélag Fríkirkjusafnaðarins í Reykjavík
heldur sinn árlega basar mánudaginn 5. nóvem-
ber kl. 2 í Iðnó uppi.
Komið oggerið
góð kaup
iWTilLK' j [/[ [1J 1 z [/ j í j [/
\ tj ií M íTm [ 1//} f/M
1 m(f W
TwmuI: jWu HIÍÉ wl