Dagblaðið - 31.05.1980, Blaðsíða 9

Harold Lloyd gcrði meira en 70 kvik-
myndir með Lonesome Luke, eftir að
hafa unnið með Mack Sennett og Key-
stone-löggunum, en sneri scr síðan að
náunganum með gleraugun.
þó þurfi stöku sinnum að ná þvi út
meðtöng.
Ofurhuginn Lloyd
Ári síðar gerir Lloyd eina af merk-
ustu myndum sínum, „Safety Lasl”
en í þeirri mynd er atriðið þar sem
hann prílar upp eftir háhýsinu. Eftir
þá mynd varð hann ótvíræður kon-
ungur Ofurhuga-gamanmyndanna.
Eftir þennan ágæta árangur kom
hver myndin á fætur annarri: „Why
Worry” (1923), sem sýnd var fyrir
skömmu i isl. sjónvarpinu með
norska risanum Johan Aasen í einu
aðalhlutverkanna, „Girl Shy” (1924)
og „Hot Water” (1924) og „The
Freshman” (1925), en í þeirri mynd
deilir Lloyd á lífið í bandarískum há-
skólum. Þessi mynd er bráðskemmti-
leg og vakti á sinum tíma menn til
umhugsunar, auk þess sem hún varð
geysivinsæl. Lloyd gerði þrjár
myndir til viðbótar áður en tími
þöglu myndanna rann sitt skeið á
enda: „For Heavens Sake” (1926),
,,The Kid Brother” (1927) og
„Speedy” (1928), sem er lofsöngur
Lloyds til New York-borgar; sú kvik-
Hér getur að lita svipmynd úr langfrægasta kvikmyndaatriði Harold Lloyd:
Húsið kliflð I kvikmyndinni Safety Last. Meö þvi varð Lloyd óumdeilanlegur kon-
ungur ofurhuga gamanmyndanna.
mynd er dálítil tilraun til að varðveita
einhver brot af rómantískri fortíð
borgarinnar.
Hin nýja tækni
Tilkoma hljóðtækni kvikmynd-
anna varð upphafið að endalokum
velgengni Lloyds, ásamt kreppunni.
Lloyd tókst ekki jafnvel og mörgum
starfssystkina hans að höndla hina
nýj'u tækni (þó hann hefði sjálfur
verið sannfærður um að svo væri),
og náunginn með gleraugun, hinn
ákveðni og framagjarni maður þriðja
áratugarins átti ekki heima með þvi
fólki sem hrærðist í vonbrigðum og
vonleysi fjórða áratugarins. Engu að
síður gerði Lloyd sjö hljóðmyndir,
sem eru þó engu að síður áhugaverð-
ar nútímafólki.
En hljóðmyndir Lloyds voru að
meira eða minna leyti mislukkaðar,
iðulega endurtekningar á atriðum,
sem höfðu áður þótt heppnast og
stuðlað að frægð hans — sem dæmi
að nefna: ofurhugaatriðið, þar sem
Lloyd klifrar upp eftir háhýsinu. Þó
er seinasta mynd hans, „Mad
Wednesday” (hét áður „The Sin of
Harold Diddlebock” 1947) sæmandi
svanasöngur gamanmyndameistar-
ans. Þar er að finna háhýsagöngu
Lloyds enn einu sinni, og söguþráð-
urinn segir frá framaferli Lloyds
sjálfs í ágætlega skrifuðu handriti
leikstjórans.
Harold Lloyd með Aggie Herring í myndinni Among Those Present, en það var ein af siðustu stuttu myndum hans ásamt Dr.
Jack, en þar reynir hann að lækna Mildred Davis. Eric Mavne fylgist vandlega með. (Þessar rnvndir eru gerðar 1921 og
1922). Mildred Davis varð síðar eiginkona Lloyds.
Kvik
myndir
Hræðslan við
áhorfendur
En hvernig skyldi standa á þvi að
Lloyd hefur fallið í gleymskunnar dá
að mestu leyti? (Ef undan er skilið
visubrotið: „Mamma, fár jeg lov att
gá i bio att se pá Harold Lloyd og
Valentino . . .?”) Harold Lloyd hélt
sjálfur sýningarrétti á myndum
sínum, andstætt við flesta aðra
Hollywood-leikara, nema Charlie
Chaplin.
Lloyd var sömuleiðis tiltölulega
vel stæður alla ævi, og þurfti því ekki
á því að halda að myndir hans væru
sýndar opinberlega. Hann hafði enda
áhyggjur af því, hvernig nýir áhorf-
endahópar myndu taka gömlu þöglu
myndunum hans. Hann þreifaði lítið
eitt fyrir sér á fimmta og sjötta ára-
tugnum og lét nokkrar mynda sinnaá
markað — en eins og hann hafði
grunað, tók fólk þeim sem gömlum
lummum. Hann lokaði myndir sínar
því inni allt til dauða síns 1971.
Núna hefur þó Time-Life Films
tekið að sér flestar myndir Lloyds og
glefsur úr löngum myndum hans
ásamt nokkrum styttri mynda hans
sem hafa verið sýndar viða um jarðir.
Auk þess hafa lengri myndir hans
víða farið.
Sérstök
Óskarsverðlaun
Árið 1952 fékk Lloyd sérstök Ósk-
arsverðlaun með árituninni: „Til
Harold Lloyd: meistara gamanmynd-
anna oggóðssamfélagsþegns”. Þetta
var greinilega sneið til Charles
Chaplin, sem hafði þá nýverið fiutt
til Evrópu í sjálfviljuga útlegð vegna
hins alræmda McCarthy-tímabils í
Bandaríkjunum, þegar listamenn
ásamt með öðrum voru kallaðir til
yfirheyrslu, ásakaðir fyrir stjórn-
málaskoðanir og þeim jafnvel
meinað að vinna við list sina.
Ný kynslóð er nú óðum að kynnast
Harold Lloyd, og vonandi verður
framhald á þvi að sjónvarpið taki
myndir hans til sýninga. Harold
Lloyd var á sínum tíma tákn frama
og framtiðar — á ánægjutímum
þriðja áratugarins. Og ánægjulegustu
stundir þess áratugar getum við svo
sannarlega átt með Harold I.loyd.
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 31. MAÍ 1980.
Statisti
hjá Edison
Harold Lloyd fæddist í Nebraska
1893. Faðir hans hafði ekki fasta
vinnu, og það gerði að verkum að
fjölskyldan var mikið á faraldsfæti.
Lloyd varð bitinn af leikhúsbakterí-
unni og reyndi hvað hann gat til að fá
að stíga á fjalirnar. Á endanum varð
hann statisti hjá Edison Company
1913, í kvikmyndinni „The old
Monk’s Tale” sem kvikmynduð var í
Kaliforníu. Lloyd vann síðan fyrir sér
næstu árin sem statisti hjá Universal
Studios og hitti þar annan statista,
Hal Roach, en Roach varð síðar
kvikmyndaframleiðandi. Hann leit-
aði til Lloyd og spurði, hvort hann
væri til í að leika í nokkrum gaman-
myndum. Og Lloyd var til í það.
IMáunginn
með gleraugun
Harold Lloyd skapaði náunga sem
hann nefndi Lonesome Luke (Ein-
mana Láki), sem var töluvert i ætt
við litla fiækinginn hans Chaplins.
Kvikmyndirnar með Luke urðu yfir
70 talsins, en Lloyd var þá orðinn
þreyttur á þessari Chaplin-eftirhermu
og vildi búa til nýja kvikmyndahetju.
Og náunginn með gleraugun, eins og
Lloyd nefndi hann sjálfur, varð fyrst
til í kvikmyndinni „Over the Fence”
1917. En Luke hafði náð töluverðum
vinsældum meðal almennings, svo
Lloyd varð að leggja hart að sér að
vinna náunganum með gleraugun
fylgis. Það tókst, frægðin og framinn
varð að veruleika nokkrum árum
isiðar og kvikmyndir Lloyds voru
Iseldar á háu verði.
Harold Lloyd gerði rúmlega 90
kvikmyndir sem náunginn með gler-
augun. Reyndar voru gleraugun hið
eina, sem hægt var að þekkja þennan
náunga á, og hann varð smám saman
eftir því sem hann þróaðist „maður-
inn-á-götunni”, ameríski meðaljón-
inn, sem sérhver bíógestur gat sam-
samað sig með. Þetta varð vitaskuld
til að stuðla að vinsældum hans, og
áhorfendur hrifust með í atburðarás-
inni um leið og alls kyns fáránlegir og
ótrúlegir atburðir gerðust. Harold
Lloyd varð þú og ég — eða nágrann-
inn — sem lentu stöðugt í alls kyns
uppákomum, og auðvitað alveg
óvart.
Ameríski
draumurinn
Þessi samsömun áhorfenda með
L.loyd stafaði ekki siður af því, að i
helstu myndum hans, sem framleidd-
ar eru á þriðja áratugnum, er að
finna drauminn um frama, frægð og
hamingju — og þetta átti vel við á
þessum áratug, þegar allir virtust eiga
jafna möguleika á að verða ríkir og
hamingjusamir. Flækingur Chaplins,
steinandlit Keatons og barnsandlit
Harry Langdons vöktu kátínu og
hlátur hjá áhorfendum, en þeim tókst
ekki að samsama sig þessum persón-
um, þó þeir hefðu ef til vill samúð
með þeim.
Á þessu tímabili (1921 — 1928)
gerði Harold Lloyd 11 langar kvik-
myndir. Hinar fyrstu áttu upphaflega
að verða aðeins stuttar myndir, en
urðu þegar til kom iengri en ætlað
var. Meðal þeirra mynda eru „A
Sailor-Made Man” (1921), sem segir
frá slæpingja sem vill sanna það fyrir
kærustunni sinni að hann sé karl í
krapinu, „Grandma’s Boy” (1922)
þar sem segir frá feimnum ungum
manni sem uppgötvar að lokum að
þor kemur aðeins frá manni sjálfum,
Að undanförnu hefur sjónvarpið
tekið til sýninga nokkrar myndir
gamanleikarans Harold Lloyd. Það
er vissulega vel til fundið, því myndir
hans eru perlur, sem hafa fallið í
gleymskunnar dá — vel að merkja,
mest fyrir tilstilli hans sjálfs. En
vegna þess er ekki úr vegi að rifja upp
söguna um Harold Lloyd, einn dáð-
asta gamanleikara ailra tíma.
Á þriðja áratugnum voru Chaplin,
Lloyd og Buster Keaton konungar
gamanmyndanna. Chaplin var þeirra
langfremstur — um það efast enginn
— og Lloyd skaust smám saman
fram fyrir Keaton, bæði að mati
áhorfenda, en myndir Lloyds löðuðu
æ fleiri þeirra að sér, en ekki síður
meðal gagnrýnenda.