Frjáls verslun - 01.04.1939, Blaðsíða 8

Ol íukonungur Evrópu
Sir Henry Delerding
Það munu langflestir hafa oft heyrt getið um
Rockefeller gamla, sem var kallaður olíukóngur
og auðugasti maður heims, en hann var aðal-
stjórnandi olíufirmans Standard Oil. Hinir
munu vera miklu færri, sem nokkuð þekkja til
Deterding og þó hafði félag hans 6 milljörðum
króna meira hlutafé en Rockefeller nokkurntíma
réði yfir.
Deterding fór ekkert í felur, þó hann yrði
aldrei jafn víðfrægur og keppinautur hans í
Standard Oil. Það voru engir dimmir eða óljósir
kaflar í æfibraut hans. Og það var ekki örðugt
að ná til hans. Blaðamenn gátu svo að segja
gengið rakleiðis inn á skrifstofu hans og í blöð-
in skrifaði Deterding oft rösklegar greinar.
Fyrir nokkrum árum gaf hann út æfisögu sína:
„An international oil man“, og skar þar ekki ut-
an af neinu.
Hvernig æfintýrið hófst.
Deterding var Hollendingur og var faðir
hans skipstjóri, til heimilis í Amsterdam, en
þar fæddist Deterding árið 1866. Efni voru
ekki næg tii þess að sonurinn yrði settur til
mennta, og varð hann bókhaldari í banka. Eins
og títt var um unga Hollendinga var hann send-
ur út til nýlendnanna og kynntist hann þar
Kessler nokkrum, sem var forstjóri olíu-firm-
ans Royal Dutch, sem þá var á barmi gjald-
brots. Stuttu eftir að Deterding fékk stöðu við
fyrirtækið, fór það að bera sig og nú er það
með auðugustu fyrirtækjum heims.
Það varð brátt áberandi í viðskiptastefnu
Deterdings, að keppinautar ættu fremur að
mynda bandalag en berjast. Hann hélt bví fram
og sannaði með reynslunni, að bess vegna þvrfti
verðlag ekki að hækka. Snarnaður sá, sem hægt
er að koma við í slíkum tilfellum væri svo mik-
ill, að fremur mætti lækka verðlagið. Svipuð
hugsun var ríkiandi hiá Rockefeller gamla. En
hann notaði aðrar aðferðir. Með hlífðarlausum
undirboðum píndi hann líftóruna úr keppinaut-
8
unum og gleypti þá á eftir eins og slanga bráð
sína. En Deterding fór rólegar að. Hann fór
samningaleiðina og gerði keppinautana að þátt-
takendum og samstarfsmönnum. Þess vegna
voru fáir hans óvinir.
Olíu-öldin hefst.
Deterding knýtti saman ensk, frönsk og hol-
lensk olíufélög og náði valdi yfir Austur-Asíu
markaðinum. (Það var á tíma olíulampanna).
Rockefeller hafði með háði og spotti neitað að
eiga viðskipti við „litla Hollendinginn" en nú kom
annað hljóð í strokkinn. Ameríkumenn héldu
að þeir með hinum miklu olíulindum í Pennsylv-
aníu hefðu fengið einskonar einkasölu á olíu og
FRJÁLS VERZLUN