Frjáls verslun - 01.04.1939, Blaðsíða 31

Heimspólitík og viðsúipti frh. af bls. 15.
verjar hafa verið sakaðir um að kaupa upp
rúsínur í Tyrklandi og tóbak í Grikklandi og
selja þessar vörur síðan aftur úr landi fyrir
lægra veró, til þess að fá frjálsan gjaldeyri.
Þannig eru þeir sagðir hafa eyðilagt fyrir
Tyrkjum og Grikkjum hinn frjálsa markað fyr-
ir þessar vörur, en samtímis hafa þeir neytt þá
til að auka kaup sín í Þýzkalandi til þess
að jöfnuður yrði á „clearingnum"! í viðskipta-
samningum sínum við Rúmena hafa Þjóðverjar
reiknað sérstakt gengi á ríkismarkinu,/iæ/cfcað
gengið, svo að Rúmenar hafa fengið fyrir olíu-
útflutning sinn til Þýzkalands allt að 20 % hærra
verð en fengizt hefir á heimsmarkaðinum. Dæmi
þessi eru tekin úr bók Paul Einzigs, hag-
fræðings: „Bloodless Invasion“. Hann bætir við:
Einu sinni fengu Þjóðverjar Grikki til þess að
taka við stórri sendingu af munnhörpum í
skiptum fyrir tóbak. Þjóðverjar sögðu, að næg-
ur markaður myndi verða fyrir munnhörpurn-
ar í Ameríku fyrir jólin. En þegar Grikkir ætl-
uðu að selja í Ameríku kom í ljós, að þýzkir út-
flytjendur höfðu mettað markaðinn þar; það er
sagt, að tvo Armeníumenn þurfi til að leika á
Gyðing, tvo Gyðinga til að leika á Grikki, og að
tveir Grikkir gætu leikið á sjálfan fjandann.
„Það var þess vegna ekki svo lítið afrek, sem
Þjóðverjar unnu með því, að leika á heilt land
fullt af Grikkjum“.
★ * ★
Taka Ausutrríkis efldi mjög aðstöðu Þjóð-
verja til þess að hafa áhrif á viðskinti þjóð-
anna í Suðaustur-Evrópu. Þjóðverjar fengu
landamæri að þrem nýjum löndum, Ungverja-
landi, Júgóslavíu og Ítalíu. Þeir náðu um leið
yfirráðum yfir mörgum mikilvægum samgöngu-
leiðum. Nú hefir aðstaða þeirra eflst enn, með
töku Tékkóslóvakíu. I fyrra voru viðskipti þess-
ara þjóða við Þýzkaland orðin um og yfir 50% af
heildarviðskiptum (inn- og útflutningi) þeirra,
gegn aðeins 15—20% árin 1931—1932. (í síð-
asta hefti gerðum vér grein fyrir sundurliðun
þessara viðskipta. Þessi viðskiptaframsókn hef-
ir orðið aðallega á kostnað Breta. En síðastliðið
haust ákváðu Bretar að taka upp hanzkann og
hefja gagnsókn. Þeir höfðu að vísu aldrei átt
nema 10—20% af viðskiptunum við þessar þjóð-
ir. En nú ákvað brezka þingið að heimila rik-
irtryggingu á lánsviðskiptum við þær (og raun-
ar við aðrar þjóðir), sem nemi allt að 85 milj-
ónum sterlingspundum. Áður hafði þessi heim-
ild numið aðeins 35 miljónum stpd. Eu samtímis
því, að heimildin var aukin, var gefið í skyn,
að hún kynni enn að verða aukin, ef þörf gerð-
FRJÁLS VERZLUN
ist. Með baktryggingu ríkisins munu brezkir út-
flytjendur geta gert viðskipti við hinar fátæku
þjóðir í Suð-Austur-Evrópu, sem þeir myndu
ekki hafa getað ella. Þannig hafa Bretar lánað
Tyrkjum 10 milj. £, til þess að endurbæta flota
sinn, gegn því að brezk firmu fengju að sitja að
viðskiptunum, sem sköpuðust af þessu láni.
Bretar hafa síðustu mánuðina sent viðskipta-
nefndir til Balkanríkjanna, og nú er ein slík
nefnd á leiðinni til Rúmeníu.
Bretar hafa nú vopn í höndum, til þess
að mæta jafnvirðiskaupaboði Þjóðverja. Þjóð-
verjar hafa að vísu svarað Bretum með því líka
fyrir sitt leyti, að heita 80 milj. £ útflutnings-
tryggingu. En bæði er að Bretar eiga stærri
varasjóð í auðlindum sínum, en Þjóðverjar, og
svo fá viðskiptamenn Breta frjálsan gjaldeyri,
sem þeir fá ekki hjá Þjóðverjum.
★ * ★
Ummælum Hitlers í ræðu þeirri, sem hann
flutti 30. janúar síðastliðinn: „Vér verðum að
flytja út, eða deyja ella“, var beint til Breta,
og hinnar brezk-þýzku samkeppni í Suðaustur-
Evrópu. Þannig sjá menn, ef fortjaldinu er lyft
frá hinum geigvænlegu pólitísku átökum, sem nú
eiga sér stað í álfunni, hvern þátt viðskiptamál-
in eiga í þeim. Viðskipamálin geta þánnig orðið
örlög þjóða. En, eins og að ofan getur, í Suð-
austur-Evrópu ráða jafnt viðskiptaleg sem
hernaðarleg sjónarmið. Ef Þjóðverjum tekst að
ná pólitískum yfirráðum í Donárríkjunum og á
Balkan-skaganum, verða þeir ósigrandi.
Sir Henry Deterding, frh. af 9. síSu.
ingarvitið“. Hann keypti upp eyðimerkur í
Egyptalandi og víðar gegn ráðum allra sér-
fræðinga, í þeirri trú, að olía leyndist í jörðu.
Síðan reyndist það þó svo, að gnægð góðrar
olíu var þar. En Deterding gerði alltaf þann
fyrirvara, að „sjötta skilningarvitið“ dyggði lít-
ið, ef ekki fælist á bak við það skynsemi.
Olían hefir skapað einhverja þá mestu við-
skiptaárekstra, sem sögur fara af. Þetta dýr-
mæta efni hefir leynzt í jörðu hver veit hve
lengi. En fyrir aðeins örskömmu lærðist mönn-
um að hagnýta það. Sumir ætla, og það með
nokkrum rökum, að ekki líði á mjög löngu þar
til olíuforðinn er eyddur. En fari svo, munu
nöfn Rockefellers og Deterding verða hin minn-
isstæðustu úr sögu þess óhófs, sem afmáði að
fullu einn dýrmætasta fjársjóð, sem móðir nátt-
úra gaf mönnunum þeim til framfara.
81