Frjáls verslun - 01.06.1958, Blaðsíða 16

íiækkunina. Raunhæft verðmæti hvers einstaks
bréfs hefur því lækkað.
I rauninni er þó elcki öruggt, að kauphallargengi
lilutabréfanna lækki í beinu hlutfalli við fjölg-
un þeirra. Þetta getur stafað af því, að reikn-
að sé með á hlutabréfamarkaðinum, að heildar-
arðsúthlutunin muni aukast, sem og oft er
reyndin.
I íslenzkri og einnig danskri og norskri skatta-
löggjöf er útgáfa slíkra hlutabréfa látin jafn-
gilda arðsúthlutun til hluthafa, sem því verða
að greiða tekjuskatt af þessum lilutabréfum. I
Svíþjóð er slík tilfærsla hins vegar ekki talin hlut-
höfum til tekna, og er því ekki lagður á
hana skattur. Frá rekstrarhagfræðilegu sjónar-
miði verður einnig að teljast rangt að telja slík
hlutabréf til tekna, því að þau færa hluthöfun-
um ekkert raunhæft verðmæti. Fái hluthafinn
hærri úthlutun á hlutabréf sín en áður, verður
hann að greiða skatt af hækkuninni. Það getur
ekki verið sanngjarnt að innheimta auk þess
skatt af nýju bréfunum, sem fela ekki í sér neina
verðmætisaukningu til hluthafans.
8. Frádráttur taps frá ágóða
Islenzk skattalöggjöf heimilar að draga tap
hvers árs frá ágóða næstu tveggja ára. Æskilegt
virðist að víkka þessa heimild til að gilda um
lengri tíma, t. d. 10 ár.
Einnig kæmi til greina að draga mætti tap
eins árs frá ágóða fyrri ára, en slík heimild
hefur a. m. k. í Svíþjóð verið úlitin mjög flókin
í framkvæmd.
9. Samræmdar skattareglur fyrir fyrirtæki með
mismunandi rekstrarform
Það virðist æskilegt, að sem mest samræmi
gildi um skattlagningu hlutafélaga, samvinnu-
félaga og annarra félaga, og fyrirtækja ríkis og
sveitarfélaga, svo að skattlagningin hafi, óháð
eignarformi, sem minnst áhrif á samkeppnisað-
stöðu.
10. Framtalseftirlitið
Hér að framan er mælt með samræmingu
á skattareglum ríkis og sveitarfélaga. Ef slík
samræming kæmi til framkvæmda, getur einnig
starfið við niðurjöfnunina orðið haganlegra, með
því að sömu niðurjöfnunarnefndir gætu lagt á
bæði skatta ríkisins og sveitarfélaga.
Ólafur Björnsson prófessor gaf þær upplýsing-
ar í umræðum í alþingi um frumvarpið, sem
nefnt er í kafla F, að 20—25% af skattskyldum
tekjum muni sennilega vera dregið undan skatti.
Skerpt framtalseftirlit ætti að líkindum að geta
minnkað þennan undandrátt um að minnsta
kosti helming. Þau útgjöld, sem skerpt fram-
talseftirlit hefði í för með sér, ættu, hvernig
sem á er litið, að vera vel ráðstafað fé.
Æskilegt er fyrst og fremst, að framtalseftir-
litinu sé á einn eða annan hátt komið á sem
fæstar hendur, sem ég tel mig ekki geta sagt
nákvæmlega til um, hvernig skuli gert. Varðandi
stærstu fyrirtækin mætti hugsa sér svipað fyrir-
komulag og verið hefur í Svíþjóð frá því 1942,
þ. e. að niðurjöfnunin sé í höndum tiltölulega
fárra nefnda eða jafnvel einnar skattstofu, sem
gæti annazt niðurjöfnun á þessi fyrirtæki alls
staðar á landinu. Með því að ráða mætti á
slíkar skattstofur bókhaldsfróða starfsmenn,
mundi niðurjöfnunin áreiðanlega, eins og reynsl-
an varð í Svíþjóð, verða bæði öruggari og síður
háð ágizkunum, sem hlýtur að vera atvinnu-
vegunum til mikils hagræðis.
Niðurjöfnun á aðra skattþegna mætti einnig
safna á færri hendur. Umfram íillt væri æski-
legt að safna framtölum smákaupmanna, liand-
iðnaðarmanna og frjálsra atvinnurekenda til úr-
vinnslu hjá sérstökum nefndum, en í því efni er
þó væntanlega ekki unnt að ganga eins langt
og varðandi stórfyrirtækin.
Skattayfirvöldin þurfa að fá aðstöðu til víð-
tækari rannsókna en nú er unnt að framkvæma
á bókhaldi atvinnurekenda og bókhaldsfylgi-
skjölum. Þetta á einnig við um smáfyrirtæki og
frjálsa atvinnurekendur, sem æskilegt er að
fengju víðtækari bókhaldsskyldu.
Ársreikrxingar hlutafélaga ættu eins og í mörg-
um öðrum löndum að vera opinber gögn, og setja
ber í lögin um hlutafélög ákvæði um, hvernig gera
skuli upp reikninga. Setja ber lagafyrirmæli a.
m. k. um stór fyrirtæki, að einn endurskoðenda
skuli vera löggiltur endurskoðandi.
Reykjavík 9. maí 1958
Nils Vásthagen
sign.
16
FRJÁLS VERZLUN