Alþýðublaðið - 18.09.1969, Blaðsíða 9

Alþýðublaðið 18. september 1969 9
BLIKUR á
LOFTI I
flI? AS1L; í! J
Þegar herforingjastjórn tók
við völdum í Brazilíu nú ný-
lega varð mönnum á að spyrja,
hvort þar væri eingönsu um
að ræða mannaskipti eða raun-
veruteg stjórnarskipti. Sem
kunnugt er, varð forsetinn, Ar-
turo Costa e Silva hershöfðingi,
sjúkur, og þrír helztu leiðtog-
ar hersins tóku völdin í sínar
hendur „unz forsetinn risi úr,
rekkju.“ Álengdar skoðað gat
svo virzt sem hér væri bara um
lítilsháttar frávik frá formsat-
riðum að ræða. Það var einnig
látið í veðri vaka, að Costa e
Silva yrði áfram löglegur for-
seti landsins. Ýmislegt gerir
slíka yfirlýsingu þó æði tor-
tryggilega. í fyrsta lagi tók
varaforsetinn, Pedro Alelxo öld
ungadeildarþingmaður, sem
ekki er herforingi, ekki við
völdum í forföllum forsetans,
eins og lög gera þó ráð fyrir.
Hann hefur löngum verið tal-
inn hliðhollur hernum, svo að
persónulegar ástæður geta ekki
hafa ráðið þama úrslitum. Þá
mun stjórnmálastefna lians
heldur ekki hafa verið slík, að
hún 'yrgi þeníim fjötur um
fót.
í öðru lagi hafði ný stjórnar-
?krá verið boðuð á næstunni.
Efna átti til nýrra bingkosn-
inga, afnema bráðabirgðalög
þau sem ríktu í landinu, koma
á þingbundinni konungsstjórn
o.s.frv. Svo virðist sem her-
foringjarnir hafa einmitt hrifs-
að til sín völdin til þess að
koma í veg fyrir þetta. Rade-
maker flotaforingi og hershöfð-
ingjarnir Lira Tavares og So-
uza Melo hafa sínar skoðanir
á hlutunum. Harðsoðnasta
klíkan innan brasiliska hersins
studdist um stund mjög við
Crtst.a e Siivá. en unn á síðkast-
ið hefu'r hann fjarlægzt hana
að mun. Fvrstu merki þessa
voru bráðabirgðalögin. sem sett
voru i fvrra, þegar þingið var
levst urirt og griuið til fang-
ehana og ritskoðunar. Talið er,
að Costa e Silva hafi verið
neyddur tjl þe«°ara aðgerða og
hann hafi í rauninni ekki leng-
tir n°in völd. nema að nafninu
til. Sem stondur er hann iög-
lega forfallaður, og það er mik-
ið vafamál að honum verði fal-
in forsetastörf að nýiu, er hann
kemst aftur til heilsu.
En með háttalagi sínu hafa
herfor.inftjarnir síður en svo
gert öllum til geðs innán hers-
ins. Þeir höfðu áður iosað sig/
við sósíalistana og þjóðernis-
sinnana. Og í vor var fremsta
leiðtoga endurbótasinnanna
innan hersins, Alboquerkue
Lima, sparkað. Þessi síðasta
byltingartilraun. m.un líka - á-
reiðanlega sæta andspyrnu af
hálfu þess ennþá tiltölulega
fjölmenna hóps hermanna og
herforingja, sem halda vilja
stjórnarskrána í heiðri eða m.
ö. o. eru því fýlgjandi, að her-
inn verji f r j álslyndisléga
stjórnarskipan með borgara-
legri ríkisstjórn. Einnig þessi
öfl eru á öndverðum meiði
ekki aðeins við þá fámennu
herforingjakliku, sem nú held-
ur um stjórnvölinn, heldur og
ríkjandi ástand í landinu
sj álfu.
Skilyrði þess, að ' frjálslvnt,
borgaralegt lýðræði geti þrif-
izt er friður og ró og ákveðin
„lína“ að ofan. Ekkert af þess-
um hlutum er að finna í Brasi-
líu, eins og nú standa sakir.
Mönnum hefur verið mismun-
að stjórnmálalega, og ofbeldis-
verk færast stöðugt í vöxt. —
Hvarvetna virðast blikur á
lofti. Og svo hefur raunar ver-
ið um langa hríð. Samsærið
gegn þjóðernissinnanum oj,
lýðæsingamanninum Goulart
árið 1964 bitnaði að vísu aðal-
lega á einstaklingum sem slík-
um. Hin „pólitíska vél“ hélt
áfram að starfa óáreitt — und-
ir auknu hernaðarlegu eftir-
liti þó. Tilviljunarkenndur
kosningasigur árið 1965 leiddi
til upplausnar gamla flokka-
kerfisins og stofnunar tveggja
-nýrra „almennra“ stjórnmála-
flokka. Og hjólið hélt áfram að
snúast! Nokkur ár liðu með
vaxandi átökum og óeirðum,
sem yfirleitfr lyktaði-með dauða
■eiris ;eða "fleiri þátttakenda. —
Stjórnarandstaðan ' á • bingi
fór síharðnandi og að lokum
var þingið leyst' uppj.Nu — áð
loknum „vorhreingerningum“
Costa e Silva — var svo mein-_
ingin að efna til þingkosninga
að nýju, þó að vaxandi starf-
semi skæruliða, sérstaklega í
bæjum og borgum/ virtust' þó
.torvelda-þær nokkuð.
Hér er með öðrum orðum um
að ræða stigþróun ofbeldis á
báða bóga. Og lítil von virðist
til þess, að lengur eða skemur
takist að halda uppi stjórnar-
farslegu kerfi byggðu á lýð-
ræðislegum stjórnarstofnunum.
Það er greinilega aðeins nak-,
ið ofbeldið, sem tryggt. getur
nuverandi fyrirkomulagi lengri
lífdaga.
Segja má, að ríkisstjórnin í
Brazilíu sé eins konar fasist-
isk' nýlendustjórn. Dæmi þessa
fasisma kemur ef til vill gleggst
í- Ijós í áætlun stjórnarinnar
Framhald á bls. 11.