Alþýðublaðið - 08.10.1969, Qupperneq 6

6 Alþýðu'blaðið 8. október 1969
Ræða Emils Jónssonar á ráðgjaf arþingi Evrópuráðsins í Sirassborg:
\
Herra forseti,
virðulegir þingmenn.
Það er mér bæði mikill heið-
ur og ánægja að fá hér tæki-
færi til að ávarpa yður úr þess-
um ræðustól. Þessi liður á dag-
skránni heitir „Sjávarútvegs-
mál í Evrópu“ og er hann hluti
af stærri dagskrárlið: „Vanda-
mál landbúnaðarins.“ Annað
mál er það, að á íslandi teljum
við-sjávarútveginn ekki heyra
undir landbúnað, heldur vera
sjálfstæðán atvinnuveg, sem
okkur er mjög mikilsverður.
Ég vildi leyfa mér að láta
hér í Ijósi þakkir rriínar fyrir
störf, sem unriin hafa verið á
vegum Evrópuráðsins að mál-
efnum sjávarútvegsins. Skýrsl-
ur þær, sem lagðar hafa verið
fram á Ráðgjafaþinginu á und-
anförnum 1<0 árum, og álykt-
anir þess hafa veitt þarfar upp-
lýsingar um ástandið í sjávar-
útvegi Evrópu og beint athygl-
inni að þeim hlutum, sem gera
þarf á þessu sviði. Störf Evr-
ópuráðsins hafa verið og munu
verða mjög gagnleg fyrir þá,
sem marka eigá stefnuna hverju
sinni, því að slíkar ákvarðanir
verður að byggja á haldgóðum
upplýsingum um þau vanda-
mál, sem við er að etja. Skýrsla
fiskimálanefndar sem nú ligg-
ur fyrir Ráðgjafaþinginu, um
stefnuna í sjávarútvegsmálum
er mjög gagnlegt skjal, þar sem
lýst er þróun mála i Evrópu
að .undanförnu og bent á leið-
ir til úrbóta, einkum að því er
varðar féiagsleg atriði og ör-
yggismál sjávarútvegsins. Við
bíðum eftir almennu skýrsl-
unni um stefnuna í fiskimálum,
sem nú er í undirbúningi, og
væntum við mikils af henni.
Með yðar levfi vildi ég mega
fara hér nokkrum almennum
orðum um land mitt til skýring
ar á því, hvað liggur til grund-
vallar stefnu ríkisstjórnar ís-
lands í sjávarútvegsmálum.
Ff ~'-UR
í$ \
ísland er lítið land með að-
eins 200 000 íbúa. Það er stað-
sett það norðarlega á hnettin-
um að það snertir heimsskauts-
bauginn. Veðuráttan er óblíð,
.. ræktunarmöguleikar eru tak-
.markaðir, skógar eru engir til
og riaálmar í j .irðu heldur ekki.
Eigi að íður hefur þessum fá-
menna hóoi manna, sem þarna
lifir,. tekizt að halda uppi menn-
ingarþjóðfélagi. og afkomu
svipað því, sem gerist í ná-
grannalöndunum, bæði í
Skandinavíu og öðrum nálæg-
um Evrópulöndum. En þetta er
erfitt. Samgöngurnar, vegir,
brýr, hafnir, flugvellir, flugvél-
ar og skip, allt þetta kostar
mikið fé. Sjúkrahús og skólar,
frá barnaskólum til sérskóla
og háskóla, sömuleiðis. íbúðar-
ÞYÐINGARMIKII.L
ATVINNUVEGUR
Þetta tilfelli með ísland er
að vísu sérstætt, en sýnir hversu
fiskveiðarnar eru liftaugin í ís- •
lenzkri tilveru. Á hinn bóginn
má benda á að fiskveiðar eru
einnig þýðingarmikiar fyrir
fjölda margar aðrar þjóðir, þó
utanríKisráðherra.
hús, bílar, útvarp, sjónvarp og
leikhús, einnig. Þá er ekki ó-
'ililegt að spurt sé, hvernig er
þetta hægt? Og svarið er ofur
einfalt, það er fiskurinn, sem
aflast, sem gerir þetta mögu-
legt. Við byggjum ■ afkomu
okkar á útflutningi, jafnvel
meir en flestar aðrar þjóðir.
Rrimlega þriðjungur af þjóðar-
framleiðslunni er fluttur út. Og
af þessum útflutningi eru 90—
95% fiskur og fiskafurðir. Árið
frro kominn upp
í rúmlega 1.2 millj. tonn, en
2—3 árin dregS
izt saman og er nú ekki nemá
um það bil helmingur af þessu,
magni. Þessi samdráttur stofnþ
ar okkar afkomu í voða o'g
verður því að reyna að halda
í horfinu. ef vel á að fara.
að ekki sé í sama mæli. Einnig
má benda á, og það er megin-
atriði, að fiskur er sú fæðu-
tegund, sem fjöldi manna
getur ekki án verið, þar
sem protein er öllum mannleg-
um verum nauðsynlegt, og þó
að hægt sé að fá það í öðrum
fæðutegundum er fiskurinn í
mörgum og kannski flestum til-
fellum beztur.
Fiskveiðar eru mjög þýðing-
armikill atvinnuvegur fyrir
flest Evrópulönd, þó að hann
kannski sé einna þýðingar-
niestur fyrir ísland. Ég fagna
því að hafa fengið hér tæki-
færi til að lýsa afstöðu ríkis-
stjórnar íslands til fiskveiði-
málanna, og þeirri pólitík, sem
hún beitir sér fyrir í þessum
málum.
TVENNS KONAR
VANDAMÁL
Ég mundi telja að vandamál
fiskiðnaðarins væru í dag að-
allega tvenns konar. f fyrsta
lagi verndun fiskistofnanna og
að koma í veg fyrir ofveiði. í
öðru lagi að verzlun með fisk
og fiskafurðir geti verið sem
allra mest frjáls, bæði í Evr-
ópu og raunar einnig. í öðrum
löndum.
Um fyrra atriðið vildi ég
segja að fiskveiðitæknin hefur
þróazt svo ört hin síðustu ár,
að ekkert líkt hefur áður gerzt.
Fiskimennirnir geta nú, með
hinum fullkomnu leitartækj-
um fundið fiskinn svo að segja
hvar sem hann er í hafinu.
Veiðitækin eru nú fullkomnari
og stórvirkari en þau hafa
verið nokkru sinni áður. Heilir
flotar með hundruð veiðiskipa
og móðurskip til vinnslu afl-
ans á staðnum sópa nú upp
milljónum tonna umfram það
sem áður var. Sóknin er svo
mikil að stofninn gengur til
þurrðar. Báðar Atlantshafs-
nefndirnar, Norð-vestur Atlants
hafs- og Norð-austur Atlants-
hafsnefndin, sem mjög náið
fylgjast með veiðunum í Norð-
ur-Atlantshafinu, hafa komizt
að þeirri niðurstöðu, að nauð-
synlegt muni verða í nánustu
, framtíð að takmarka veiðarnar
þar, ef ekki eigi illa áð fara.
Eínhvers konar kvótakerfi muni
þui'fa að koma á. En það er
fleira, sem þarf að gera. Það
þarf umfram allt að vernda
hryggningarstöðvarnar og upp-
eldisstöðvarnar fyrir ungfisk-
inn. Það segir sig sjálft að það
er slæmur búskapur að veiða
fiskinn áður en hann er hálf-
vaxinn. — Fyrsta og raunar
eina aðgerðin í því skyni að
koma í veg fyrir það liefur ver-
ið sú að takmarka möskva-
stærðina, og það er út af fyrir
sig gott, svo langt sem það nær.
Þessi möskvastærð, sem nú hef-
ur náðst samkomulag um er
130 mm., en við teljum það
ekki nóg. Fleira þurfi að koma
til. Hryggningarsvæði og upp-
eldissvæði fisksins þarf að
V'rnda fulikomlega. Þau ná nú
svo langt frá ströndinni að 12
mílna mörkin. sem hafa nú verr
ið að mestu viðurkennd í reynd
síðan Oenfarráðstefnurnar
voru haldnar 1958 og 1960,
ná þar ekki til;
^te^na ríkis-
STJÓRNARINNAR
fslenzka ríkisstjórnin hefur
marglýst því yfir, sem sinni
stefnu, að hún teldi nauðsyn-
legt að friða allt landgrunnið
kringum landið og ég efast ekki
úm að þetta verður talið naúð-
synlegt í framtíðinni, ef ekki
á um of að ganga á fiskistofn-
ana.
Landgrunnið hefur ekki ver-
ið nákvæmlega og endanlega á-
kveðið, en venjulega er miðað
við 290 m. dýpi. En þeirri skoð-
un vex riú óðurri fylgi að lengra
þurfi. að fara. Hafsbotnsnefnd
Sameinuðu þjóðanna hefur nú
þetta mál til athugunar, að vísu
í öðru sambandi, en þar virð-
ist stefna í sömu átt. Þó að
þetta kunni að virðast harðir
kostir í bili fyrir þær þjóðir
sem fiska á fjarlægum miðum
eru þeir þó vissulega aðgengi-
legri en að uppræta stofninn,
því að margir hafa takmarkaða
trú á kvótakerfinu.
FRJALSARI VERZLUN
Hitt aðalatriðið sem ég
minntist á sem annað þýðing-
armesta atriðið fyrir fiskveiði-
þjóðirnar, og þá alveg sérstak-
lega fyrir okkur fslendinga, er
nauðsyn þess að stofnað verði
til svæðasamtaka um sem
frjálsasta sölu fisks og fiskaf-
urða og þá vitaskuld fyrst og
fremst innan EFTA og EEC.
íslendingar hafa enn ekki get-
að orðið aðilar að þessum sam-
tökum en vonast til að geta nú
orðið aðilar að EFTA um ára-
mótin næstu, vel að merkjá ef
sala fisks þar getur orðið frjáls,
að mestu leyti. Og mér þykir
vænt um að geta sagt að það
virðist nú, eftir síðustu við-
ræður Breta og Norðurland-
anna fyrir nokkrum dögum,
vera að opnast möguleikar fyr-
ir frjálsum viðskiptum með
freðfiskflök milli þessara landa.
Ég fagna því vissulega ef slikt
samkomulag næst við Bretland
og vona að það geti orðið upp-
hafið að frjálsari viðskiptum
með fisk og fiskafurðir til hags
bóta fyrir alla viðkomandi að-
iía.
LÆKKUN TOLLA
Sjávarútvegur Vestur-Evrópu
var tekinn til rannsóknar í
OEEC og birt um hann ítarleg
skýrsla á árinu 1960 með til-
lögum til aðildarríkja stofnun-
arinnar um framkvæmd sam-
ræmdrar stefnu í fiskimálum.
Þessar tillögur fjölluðu m. a.
um að lækka bæri tolla á fisk-
afurðum, afnema smám sam-
Framhald á bls. 11.