Alþýðublaðið - 27.11.1969, Qupperneq 2

2 A'iþýðublaðið 27. nóvember 1969
! Götu
Gvendur
i MÖRÐUR skrifar mér á
þessa leið: „Og nú ku íslend-
ingar vera farnir að éta síld.
Öðruvísi mér áður brá. Veit-
ingaiiúsin keppast nú við að
auglýsa síld á síld ofan; alls-
kyns síldarrétti og nú þykir
fínt orðið að éta síld. Loksins
þegar síldin er farin af miðun-
um, eða svo gott sem, rjúka
allir upp til handa og fóta og
fara að spekúlera í því hvernig
matreiða megi þessa dýrindis
fæðu. Þetta er svo sem ekkert
skrýtið; þetta er séríslenzkt fyr
irbæri sem gert hefur vart
við sig á ýmsum sviðum. Það
var ekki hægt að matreiða síld
' og éta hqr á árunum þegar hún
vár fyrif hendi. Nei, þá datt
engum í hug að éta síld, nefna »
þá kanski einstaka „molbú-1
um“ og ég get svarið það að 9
það var fussað og sveijað fram ®
an í mig víðs vegar um land B
þegar ég minntist á síld til átu; I
Nei, þá var allt sett í gúanó, |
gúanóið selt og fyrir andvirð- m
ið keyptir danskir tertubotnar, ■
enskt súkkulaðikex, ónýtar eld E
húsinnréttingar, makkindós- “
sælgæti og grænar baunir. Við H
erum þöngulhausar íslendingar, E
skelfilegir þöngulhausar. Q
Hvernig hefði verið að læra að ~
umgangast verðmætin í tíma í S
stað þess að sóa þeim út í loft- H
ið; vinna síldina, nú og éta ™
hana hreinlega sjálfir ef „mark ■
aður var ekki nógu hagstæð- I
ur“, eins og spekingarnir sem g
allt vita orða það. Takk fyrir. _
Mörður.“ I
ÓHUGNALEG FRÉTT
ÞAÐ er óhugnanleg frétt sem ■
birt er í AlþýðublaðinU í gær fl
um mann sem hefur mök við fl
lítil börn, a. m. k. stúlkur og
jafnvel drengi líka. Og undar- 1
legt er ef ekkert er hægt að gj
gera nema „sjái á“ börnunum. I
Spurningin er náttúrlega ekki g
að manni sem þetta gerir sé |
refsað, heldur að það fyrir-1
byggi að hann haldi þessu á-
fram. Ef hann hefur viður- I
kennt sína sök þá er það mór- J
ölsk skylda yfirvalda að hafa I
manninn undir ströngu eftir- ■
■liti, að taka af honum loforð |
um að drekka ekki framar er |
auðvitað meiningarlaust og *
hreint alvöruleysi og geðveiki |
að láta það nægja.
„HANN ER ÞÓ LIFANDI" |
Konan sem blaðið átti tall
við benti á að þessi maður býr I
í hinum ömurlegasta kofia, þar
sem ekki er rafmagn og ekki á I
neinn hátt mannsæmandi að-1
búnaður. „Hann er þó lifandi I
og við vorkennum honum öll“, ■
sagði konan. Ég veit ekki hven I
ær hægt er að gera eitthvað, I
tilfelli. Bæði vegna mannsins
ef það er ekki hægt í þessu I
og barnanna er það skylda sam I
félagsins að taka til sinna ráða. I
GÖTU-GVENDUR. ■
FYRIR HVERJA ÆTLA
ÞEIR AÐ SKRIFA
UM HVAÐ?
Félag um minka-1
Wm- -I
I
□ Áhugi á minkarækt fer
nú sem eldur í sinu um allt
land. Félög eru stofnuð um
minkarækt og menn sendir er-
lendis til að nema fagið. — Á
Grénivík var nú nýlega stofn-
að hlutafélag um minkarækt
og er hlútafé félagsins orðið 1
milljón króna. Stærstu hluthaf-
arnir erú frystihúsið Kaldbak-
ufi ’h.f. og Jónas Halldórsson í
Sveinbjarnargerði, að sögn
íslendings-ísafoldar. Alls eru 6
aðiljar sem standa að stofnun |
minkabúsins, hinir eru Sigurð-
ur Helgason á Grund, Knútur
Karlsson, Guðmundur Hall-
grímsson og Eggert B. Ein-1
arsson. Sigurður og Eggert eru I
farnir utan til að nema minka- I
rækt og samkvæmt frásögn j
blaðsins eru Jónas og Sverrir
Guðmundsson, oddviti á Lóma-
tjörn ytra að leita eftir sam-
vinnu við norska aðilja.
□ Alm'annarcimur á íslandi
mun teljia, að einn sterkasti
þáttur x sjlátlfetæð'i akkar sé
það framlag, sem eru bók-
menntir ckkar og varðveizla
tunguunar. 'Elklki þahf aö'
draga í efa, að íslendimgar
eru bó'kélsk og lestrarfús
þjóð, eða hafa verið framund
ir þann tíma, sem fjóilmiðlar
oig önnur slík tæki hafa
breytt nok'kuð aðstæðum. Er
raunar ékiki séð fyrir endann
á, hvað'a áihrif verða a<f til-
'komu þeirra á val og lestur
bóika. En hugleiðingar og spá
d'óimar þar um liggja ndkkuð
fyrir utan þetta greinarlkorn.
Hitt þarf eikki að velkja
neima furðu', þótt menn
staldri við og (hyggi að þeim
anda, sem virtist svílfa yfir
vötnum, þegar ritihöfundar
héldu þing á liðnu hausti.
Telja má eðlilegt að álylkta,
að það sé einkamá'l hvers ag
eins, hvort hann eða hún fifet
ar við ritstörf, eflaust vegna
þess, að persónan telur sig
hafa eittlhvað ag „selja í
sum'blið.“ Hitt verður þá líka
að vera eiknamál aknennings
hvernig hann bregzt við fram
leiðsdunni, ef á þrylklk úit geng
uc. Ég tel, að í lýðfrj'álsu
landi hljóti þessi 'skilgreining
að fara nokkuð núllægt hinu
rétta og mun freista að hafa
bana að leiðarljósi. En skoð
að í þessu' ljósi verður elkíki
annað séð en að atferli og við
'horf nefndís þings mætti vekja
verulega furðiu.
Eitt fyrsta 'verlldð mun hafa
vlerið að leggja fram hreint
ékki svo Iágan reíkning til
þtóðfélags ns fyrir það amstiur
og óljan, sem þeir töddu sig
hafa af sinnl fraimleiðislu, Að
ýísu var sbúldin eklki tilfærð
í krónum (á því stigi málsins
en horft upp á Iþann fjölda,
sem t'alinn var að þessu
standa, ég ætila að talan 140
væri uppi böfð, má láQyikta, að
■hér var efeki beínt um að
fiæða sfeiptímynt. Hér vlð
bætist, að eflaust má telja,
að aufe -hinna „stehku sbofwa’’
(?) hafi verið ýmis smærrj
og s-tærri kurl sem óbki komu
ti1! grafar. „Hver tæmir allt
i'það t’miburrefe“?
Ekki myndi óg telja þjóð-
inni það til neinnar áberandi
sfeuldseigjiu, þótt ekki yrði
Wkið upp tii 'handa og fóta
að gréiða slílka reilkninga. En
fléira kom til síðar.
■Efla'ust hefur ritiðjumönn
um verið ljóst að torvelt gæti
orðið að innheimlla téðan
reifeninig nema gengnar væru
nokkrar sniðgötur að mark-
jnu. Fyrir því mun hafa fæðzt
sú hugmynd. að ríkið fceypti
minnst 500 eimtök af því, sem
úr pennum þeirra drypi og á
þrylkk út genigi. Yrði þvií síð-
an dreift uim alm'ennings’bófca
söfn land'sins.
. Ótrúlegt er að flestir sjái
éklki mösfevan'a í þeissu íl'la
riðna neti. Vilji aiimenningur
éfcki kaupa né lesa framleiðsl
una, væri næsta harðleilkið
að smeygja á hann þeirri
skýldu að borga samit brús-
ann í þesisari mynd, enda
mun e’ns feonar ríkisrékstur
á þessari framlleiðsllu fremur
hafa ýtt undir annað, hafi
hann verið reyndur, en að
hvetja slkáildin ti'l að stiTla biet
ur hörpur sínar, ef fólfe hlust
aði efelki.
Bent er á hér áður, að al-
ménningur hefur verið bófe-
ólskui' og lestrarfús og meira
en það. Áður fyrr hifeuðu
menn elkfei við að leggja á
sig erfiði við að skrifa upp
'bæfeur, sem torfengnar voru
á prenti, láisu þær, j'afnvel
upp til agna, rædldiu þær og
krufðu t'i mergjar.
Væri nú syndisamlegt að á-
lyikta, að tómlæti almenninigs
um ofclbann af framlleiðslu rit
iðjumanna gæfti statfað af því
að l'ítinn merg sé þar að
finna? Er það efeki fnrðuleg
ti'lviljiuin, að með rýmra efna
hag en áður þefektist bregðist
bókaþjóðin þannig við rit-
menmsfcunni, að æ meira af
framleiðlsllunni ryfefellúfi í
kj'ölluruim útgefenda?
Hér eiga engir nauðasamn-
ingar við. 0<g vissuilega er það
fu'Hkomin þverstæða hljá rit-
iðjúmönnum, jafn sannfærð-
um um eigið ágæti og þeir
virðast vera, að ætla að
nauöga upp á ailmenning því,
sem bann fúlsar við af þessu
tagi.
Þvf fer nefnilega fjarri, að
til séu ekki höfumdar, sem
eiga ndkfeuð öruiggan markað
og lesendahóp, ef þeir feveðja
sér hljóðs. Skiþtir jafnvei
engu, þótt þeir hafi ékki feng
ið báar einfeunnir hjíá ritskýr
VF-Slx

í úthalli af
rilhöfundajiingi
endum, en ofrfki þeirra er
vissulega kapítulli, sem verfc
væri að minnast nofelkuð á,
þótt hér verði látið kyrrt.
KOMIÐ AÐ KÝLINU
Það var næsta athyglisvert
að í uimræðum rit.’ðjuimanna
á þinginu,' gefek framlleiðsla
þeirra undir einiu nafni, að
því er séð varð — bðkmennt-
ir. Nú má vera, að orðið sé
teygjanlegt, en nofefeurn lífs-
andla mun þó þurtfa og þcfelka
lega túlkun til þess að not-
hæft sé um ritverkin.
Efelki ætla ég mér þá dúl að
fe'lTa nelnn óyggandi dóm þar
um, e.n aðeins bendla á þá
milklu samlifun þóðarinnar og
skáldanna á liðnum tímum,
þar sem. almenningur m'at,
sem „hold af sínu ho!di“ ibólk—
menntavoði'na, sem ófst í ald
anna riáis mieð öflHum þeim: .gflifc
og bláþriáðum, sem til féllu
hveru sinni. Er efeki næsta'
lífelegt að þessi samflifun værf
reist á því, að sk.áldjn siógu
strengi, isem endiurómuðu i
hugum 'og hjörtum fófllksins?
En værj nú ástæðuna hér að
finna fyrir átouga þess, senj
var, og tómlæti þess, sem er
um framle'ðslu rithöfunda-
þingmanna, virði'st mér, a'ð
þeir mættu draga af þwí nbkfle
uð aðra ályfetun en þá, að
þeim beri skilyrðislaust styrflc
ur af almannafé. Vissulaga'
er Heira en krónan, sem hieldl
ur nafninu, hvað sem verð-
glldi liður.
hækkar hagur
STRYMPU -V
En það var nú reyndar
meira blóð í fcúnni. Krafaií
um, að ritiðjiumö'nnum toæri
tveggja ára laun frá ríkinu
fyrir hvert ritverk, sem á
þrýbfe út gengi, er efeki síður
umræðuiverð. M!á- um rök-
stuðninginn segja, að það sé
tveggja ára ströng vinna/ að
fha.mlleiða meðal (?) skáld-
verk, að elkfei er gaman að
fliiarðlífinu' gerandi. Á hinn
bóginn mætti benda á. að
hætt er við, að sUík kaup á
Ikettinu/m í sekiknum þættu fá
uim aðlaðandi, niema þeim,
sem selur. Hér breytir engu
um, þótt Mutaðeigandi hafi
fengið löggildingu rithöf-
undasamibanidlsinis sean hæ-fur
og verðúgur. Það miun vera
nökbuð óvenjullegt að selja
mönn'uim sllkt d'ómsvald f
hendur um eiigin eða jláfbræðr
^-na vérðleifea, endia þótfc
njðtendúr hefðu komið út á
prent tveim ritvertkuim. Þð
kastar alveg tölfunum um þá
huigmynd, að ritiðjumicinum
beri gjlald fyrir hugverik ell'drf
Skúld'a Jnafnigreindra og ó«
nafngreindra. Má segja að
Frh. á 15. síðu.